Gnostikler ilk mistik hristiyanlardir ve Hellenlesmis Yahudilerden baskasi degillerdir aslinda. Cesitli arastirmacilar tarafindan "Isa super mitini olusturanlar da Gnostiklerdir" denilir.

Gnostiklerin çeşitli ruhsal gizemleri yahudilere daha kolay anlatabilmek için oluşturduğu İsa super-miti, sonrasında pek çok farklı ve birbiriyle çelişen hristiyan ekollerinin doğmasına sebep olmuştu yani hristiyanligin dogusundan ilk 2 yuzyil sonrasina kadar "ortodoks"luktan soz edebilmek imkansizdir onlarca farkli, teolojik anlamda birbiriyle ayni olmayan "hristiyanliklar" mevcuttu ancak mistik bireyci gnostikler yerine, gnostiklerin hazırladığı miti daha sonra “tarihsel” olarak kabul eden literalistler (yani gunumuzdeki hristiyanlik) kazanan taraf olmuştu...

İsa mitini oluşturmaya başlayan Gnostiklere göre İsa, "Daemon" adı verilen ölümsüz yüksek "benlik"i simgeliyordu, aynı Pagan mistisizminde olduğu gibi anlatılmak istenen gizli bilgi, Logos da sayılan bu yüksek benliğin herkesin içinde oluşuydu, başka bir deyişle bütün insanlar Tanrı'nın benliğine sahiptiler ve hepsi de Tanrı'nın bir nevi "parçalarıydılar", bu ifadeler ilk yüzyıl gnostik yazarlarca sürekli dile getirilmiştir, bu öğretilerin Hinduizm kutsal metinlerinde Upanişadlarda ve Bhagavad Gita'da eskiden beri anlatılmakta olan öğretiler olması dikkat çekicidir.

Gunumuzdeki Incil`de de aslinda gnostik felsefeye ait izler vardir. Ancak gnostisizmi yeren ifadeler de vardir: Pavlus`un "pastoral epistles" denilen 3 mektubunun yani 1, 2. Timoteos ve Titus`un sahte oldugu konusunda liberal Yeni Ahit arastirmacilari hemfikirdir. Bunlar disinda 2. Selanikliler mektubu da cok suphelidir.

Pavlus'un incil'deki (sahte) mektuplarında Gnostisizm karsiti ifadeler vardır, bunları en çok da pastoral mektuplarında görmek mümkündür. Hatta diğer mektuplarında bu konuda tek bir ifade yokken pastoral mektuplarda kör parmağım gözüne Gnostisizmin sürekli kötülenmesi, ayrıca üslup bakımından bu mektupların, İncil’de Pavlus’a ait olan diğer mektuplarla uyumsuz olması, üslupsal uçurum, anlatımsal farklılıklar, sahte mektupların yazarının ortodoks/katolik kilise olduğuna kuvvetli bir şekilde işaret eder.

Ancak işin ilginç yanı ilk iki yüzyıldaki Marcion gibi, Valentinus gibi Gnostik önderlerin Pavlus'u "öğretmenleri" ve "üstatları" olarak görmeleridir. Yani gerçek Pavlus’un gnostik bir üstat olma ihtimali cok yüksektir, bu aslında gnostisizm üzerinde uzmanlaşmış Prof. Elaine Pagels gibi bilim adamlarının da görüşüdür ancak tabi ki günümüz hristiyanlarınca kabul edilmez.

Yuhanna Inciline gelirsek...

Bu incil zaten yapi ve uslup bakimindan Thomas Inciline cok benzemektedir. Ancak ilginc bir sekilde bazi bolumlerinde yine kor parmagim gozune hesabi Thomas inciline karsit ifadeler de vardir. Ornegin pek cok bolumu Thomas Incili ile ayni seyi anlatirken baslarinda "Bu soz beden alip aramizda yasadi" der ayni sekilde Yuhanna`nin mektuplarinda da "bu sozun kanli canli insan olarak aramizda yasamadigini soyleyen seytandandir" gibi ifadeler vardir ki bu sanki cesitli Gnostik fikirleri curutmek icin yazilmis gibidir.

Elaine Pagels ve April Deconick gibi Yeni Ahit ve Nag hammadi profesorlerinin gorusune gore, Yuhanna Incil`i aslinda Thomas Incili`ni taklit etmek ve ondaki bazi fikirleri curutmek icin ondan sonra, kilise babalarinca yazilmistir. Dolayisiyla bu Incil`de bir revizyondan gecmelidir. 1. Yuhanna mektubu da cok degerlidir ancak onun icine de cesitli ifadeler sonradan serpistirilmistir...
Gnostik Incillerin cogu, kilise tarafindan yakilmistir, ancak az miktarda gnostik metin, ozellikle Nag Hammadi`den, elimize ulasmistir.

Gnostik Incillerden cesitli ayetler:

"Eğer size derlerse Nereden geliyorsunuz? deyin ki onlara bizler ışıktan geliyoruz, ışığın kendinden doğduğu yerden" (Thomas İncili)

"Isa soyle dedi: Ben, herkesin üzerindeki ışığım. Ben Her şey’im. Her şey benden çıktı ve Her şey bana ulaştı. Ağacı yarın, ben oradayım. Bir taşı kaldırın, beni orada bulacaksınız" (Thomas İncili)

“Ben Protennoia, ışığın içinde yaşayan düşünce, herkesin ve her şeyin içindeki devinim, görünmeyenin içindeki tarifsiz yankı ve düşünce. Ölçülemez şeylerde ve kutsallarda tanımlanabildim ben... Anlaşılamazın içinde yaşayan anlaşılamazım ben, nefes alıp veren ya da vermeyen her şeyin içinde varım orada hareket ediyorum işte, ben her şeyin içindeyim, her şeyin içindeki görülmezliğim ve ben her şeyim...Sessizce fısıldayan ses, sessizliğin içindeki sonsuz ışık, bilincin içindeki tohumum, herkesin en derinlerinde saklıyım ben" (Trimorphic Protennoia)

Herşeyi bilen kişi eğer kendini bilmiyorsa hiçbirşey bilmiyor demektir" (Thomas İncili)

"İçinizdekini açığa çıkardığınızda, o şey sizi kurtaracaktır. Eğer o şeye sahip değilseniz, içinizde sahip olmadığınız o şey, sizi öldürecektir" (Thomas İncili)
Işığın insanlarının içinde ışık vardır, ve bütün dünyayı aydınlatır. Eğer ışık vermez ise, o karanlıktır" (Thomas İncili)
"İsa dedi : Eğer size rehberlik edenler, size derse: "Bakın Tanrı’nın krallığı göklerdedir, o zaman göğün kuşları sizden önce oraya giderler; eğer size derlerse: Tanrı’nın krallığı denizlerdedir, o zaman balıklar sizden önce oraya giderler.

Ama Tanrı’nın krallığı sizin içinizdedir, ve çevrenizdedir. Eğer sizler kendinizi bilirseniz o zaman bilinirsiniz, ve diri babanın evlatları olduğunuzu bileceksiniz" (Thomas İncili)
"Suretinizi gördüğünüz zaman memnun olursunuz..Fakat görüntülerinizin sizden önce varlığa dönüştüğünü ve ne öldüğünü ne de görünür olduğunu gördüğünüzde buna ne kadar dayanmak zorunda kalacaksınız?" (Thomas İncili)

"Işık ve karanlık, yaşam ve ölüm iyi ve kötü, sadece birbiriyle ilişki içinde var olan ve birbirlerine karşılıklı olarak bağımlı olan olgulardır" (Philip İncili)

İçinizdeki gören ve işiten şey, Rabbin Logosudur. O, Tanrı baba'nın bilincidir" (Hermes Trismegistus)

"Her şey değişir, dünya bir yanılsamadır. Yeniden diriliş var olanların açığa çıkışı, onların dönüşümü ve yeniliğe geçiştir. Ayrımlardan ve engellerden kurtulursanız yeniden dirilişe zaten kavuşmuş olacaksınız" (Treatise of Resurrection)

"Dunyanın kuruluşundan bu yana her yana dağılmış olan parçalarımı saklayın ve onları bir araya getirin sonra ışığa taşıyın" (Book of Logos)

"Ruh'u gördüğünüzde ruh haline gelirsiniz, Mesih'i gördüğünüzde Mesih, Baba'yı gördüğünüzde Baba haline gelirsiniz!" (Philip İncili)

Eğer beden bilinç dolayısıyla varlığa geldiyse bu, mucizedir. Eğer bilinç, bedenden dolayı varlığa geldiyse bu mucizelerin mucizesidir" (Thomas İncili)

"Eğer sünnet yararlı olsaydı babaları onları annelerinden sünnetli olarak meydana getirirdi, yararlı olan sünnet Ruhta yapılan sünettir" (Thomas incili)

"Gözlerinizle görmediklerinizi zihninizle görün, gözleriniz kapalı olsa da zihninizi sürekli açık tutun" (Petrus'un İşleri)

"Benim ağzımdan içen kişi benim gibi olacaktır. Ben, o haline gelceğim ve saklı olan şeyler ona ifşa edilecek." (Thomas incili)

"Sophia parlak bir şekilde ışık saçar ve sönmez asla. O, kendisini sevenler tarafından kolaylıkla anlaşılır ve onu arayanlar tarafından bulunur" (Sophia of Solomon)