10 şubat 1924 tarihinde Lozan konferansı yarıda kesilir heyetler Lozan’ı terk ederler.bu arada İsmet Paşa’da Türkiye’ye doğru yola çıkar önce Ankara’ya oradan da kendisini Eskişehir’de bekleyen Mustafa Kemal Paşa’nın yanına gider. Gazi, İsmet Paşa’yı Eskişehir istasyonunda sevgiyle kucaklar bağrına basar. Olanı biteni İsmet Paşa’nın ağzından dinlemek için sabırsızlanmaktadır. İsmet Paşa’yı Lozan’dan beri takip etmekte olan yerli ve yabancı basın ordusu da Eskişehir’e gelmiştir. Mustafa Kemal ve İsmet Paşa yanındakilerle birlikte Eskişehir istasyonundan ayrılırken bir fırsatını bulup yanlarına kadar gelen bir Fransız gazeteci şöyle sorar:

"Paşam Lozan konferansı sırasında çok hararetli ve hırçın görüşmeler oldu, İsmet Paşa çok güzel Fransızca bilmesine rağmen çok ağır duyuyor..Ağır duymasından dolayı da söylenenleri dinlemediği kulaktan kulağa dolaşıyor. Bu arada konferansın ikinci defa açılacağını duyanlar var şayet ikinci defa açılırsa İsmet Paşa’nın yerine daha iyi duyan ve dinleyen kimseyi gönderseniz daha çabuk netice almaz mısınız?"

Günlerdir bir çocuk sabırsızlığı ile İsmet Paşa’yı bekleyen Gazi o alev alev yanan gözlerini bayan gazeteciye çevirerek şöyle der:

“Hanımefendi 600 sene siz söylediniz biz dinledik oysa bundan sonra biz söyleyeceğiz siz dinleyeceksiniz, İsmet Paşa’nın duyacakları değil söyleyecekleri mühimdir. Konferans açıldığı zaman Lozan’a baş delege olarak tekrar İsmet Paşa gidecektir."

Konferans ikinci defa açıldığı zaman Türkiye’yi temsilen İsmet Paşa baş delege olarak Lozan’daydı ama İngilizler ve Fransızlar kendi delegelerini değiştirmişlerdi müttefikler İsmet Paşa’nın dediklerini duymuş ve dinlemişler 24 temmuz 1924 günü de Türkiye’nin bağımsızlığının belgesi olan Lozan anlaşmasını imzalamışlardır..

S.Eriş Ülger/ Türk Rönesans ve anılarda Gazi M.Kemal Atatürk

Atatürk'ün Bilinmeyenleri