Geçen haftaki yazımda ruh kaliteli bir yaşam için ruh sağlığının ne kadar önemli olduğu üzerinde durmuştum. Peki bu kadar önemli olan ruh sağlığımız nelerden etkilenir acaba? Belki de bu soru şimdiye kadar birçoğumuzun aklına gelmemişti. Ancak eminim ki herkesin bu soruya vereceği bir cevabı mutlaka vardır. Çünkü yaşam şartlarının gittikçe zorlaşması ve insanların gittikçe birbirinden uzaklaşması nedeniyle üzerimizde sık sık psikolojik baskı hissetmekteyiz. Bu sorunun cevabını bilirsek kendimizi daha iyi koruyabileceğimizi düşünerek, sizlere ruh sağlığı üzerinde etkili olan kişisel ve çevresel faktörlerden bahsedeceğim. Hangi alışkanlıkların ruh sağlığını bozmada veya korumada rol oynadığı ve ruh halinin düzeltilmesi için nelerden uzak durulması gerektiği hakkında bilgi vermeye çalışacağım.

Ruh sağlığını etkileyen kişisel faktörler;
Siz sınıfta ders yaparken bahçede bir arkadaşınız yüksek sesle bağırınca tepkiniz sınıftaki diğer kişilerle aynı mı oluyor? Günler öncesinden biletini aldığınız gösteriye, başlama saatinde gittiğinizde bir sonraki haftaya ertelendiğini öğrenince nasıl bir tepki verirsiniz? Bu tepki, aynı durumla daha sonra yine karşılaştığınızda verdiğiniz tepki ile benzerlik içeriyor mu? Sorulara verilen yanıtlardan, her insanın ruh hâlinin her zaman aynı olmadığı görülür. Bu farklılıkları yaratan kişisel faktörleri altı başlık altında inceleyebiliriz:

YAŞ VE CİNSİYET
İnsanlarda ruhsal sorunlarla karşılaşma yaşları 30 50 ve 65 yaş dolaylarında görülmüştür. Bu yaşlarda menopoz, erkeklerde andropoz dönemlerinde sıkıntı ve ruhsal bozukluklar oluşur.

ALIŞKANLIKLAR
Kişinin alışkanlıkları olumlu ve olumsuz yönlerde olmak üzere iki çeşittir.
Spor yapma, düzenli uyuma, dengeli beslenme, hobiler ve düzenli çalışma gibi olumlu alışkanlıklar kişinin ruh sağlığını olumlu olarak etkiler. Sigara içmek, alkol ve uyuşturucu kullanmak ile kumar oynama gibi olumsuz alışkanlıklar ise kişinin ruh sağlığını olumsuz olarak etkiler. Yapılan araştırmalar, ruh sağlığı bozulan ve kötü alışkanlıkları olan kişilerde suç işleme eğiliminin daha fazla olduğunu göstermiştir.

MESLEK
Eğer bir kişinin işi zor veya kişi yaptığı işten zevk duymuyorsa ruh sağlığı bozulabilir.

Ruh Sağlığını Etkileyen Çevresel Faktörler;
Çevresel faktörler kişilerin beden sağlığını olduğu kadar ruh sağlığını da etkilemektedir.

AİLE
Anne ve babanın, çocuğun ruhsal yapısında önemli rolü vardır. Aile içindeki şiddetli geçimsizlik, düzensizlik, dengesiz davranışlar ve aşın disiplin vb. çocuğu etkilemektedir. Kardeşler arasında yapılan tercihler, çocuğun anne babadan biri veya ikisi tarafından reddedilmesi çok önemlidir. Ailenin çocuğu aşın derecede kısıtlaması veya son derece başı boş bırakması da ruh sağlığını olumsuz yönde etkileyecektir. Huzurun , sevgi ve hoşgörünün etkin olduğu bir aile ortamı tüm aile üyelerinin ruh sağlığı üzerinde olumlu etki bırakır.

SOSYAL, KÜLTÜREL VE EKONOMİK DURUMLAR
Ekonomik kriz dönemlerinde ruh sağlığı bozuklukları ve intiharlar daha çok artmaktadır. Düşük ekonomik şartlardaki toplumlarda aile içi sorunlar işsizlik ve suç işleme eğilimi daha fazla görülür.
Bunların dışında; göçler, doğal afetler, savaş dönemleri, terör, büyük yangınlar, ekonomik krizler, boşanmalar, çok yakın ve sevilen kişilerin ölümleri gibi durumlar ruh sağlığını olumsuz etkiler. Özellikle ruhsal problemleri bulunan kişiler, bu zorlayıcı durumlarda daha çok etki altında kalırlar.
Bir sonraki yazımda ruh sağlığı korumanın yollarından ve neler dikkat etmemiz gerektiğinden bahsedeceğim.