1877 yılında İstanbul'da doğdu. 1897 yılında Harp Okulu'nu bitirerek orduya katıldı ve 1898'de Trablusgarp'a tayin edildi. Burada yaveri olduğu Vali Müşir Recep Paşa'nın koruması altında, sürgündeki genç mekteplileri İttihat ve Terakki cemiyetinde örgütledi. 1905-1906'da Fransızların güneydeki Canet vahasını işgali üzerine verilen görevle vahayı geri aldı. Ölümünden çok sonra yayınlanacak anılarına kaynak sağlayacak olan yoğun notlar tuttu. Notlarında mekânları, sosyal hayatı, farklı etnik grupların özelliklerini ve hayvanları anlattı.

1903 yılında Beşiktaş Jimnastik Kulübü'nün kurucuları arasında yer aldı.

Yüzbaşıyken II. Meşrutiyet ilan edilince askerlikten ayrıldı. Libya'nın Fizan şehrinden Meclis-i Mebusan'a seçildi. İttihat ve Terakki Fırkası’nın Hizb-i Terakki adlı sol kanadının kurucularından biri oldu. Meclis-i Mebusan 1. Dönem ve Meclis-i Mebusan 2. Dönem'de Fizan mebusluğu yaptı. Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nın son döneminde Aydın mebusu olarak 1918'e kadar görev yaptı. Anadolu hareketinin temsil edildiği Felah-ı Vatan grubunun başkanlığını yaptı. 16 Mart 1920'de İstanbul'un işgali sırasında İngilizler Osmanlı Meclis-i Mebusanı'nı işgal edince Ankara'ya geçti.

İlk TBMM'ye yine Aydın Mebusu olarak girdi. 25 Nisan 1920'de geçici İcra Kurulu'na seçildi. 3 Mayıs - 13 Temmuz 1920 tarihleri arasında kısa bir süre İçişleri Bakanlığı yaptı. Sol görüşlü olduğu için Mustafa Kemal Paşa ile aralarında bazı görüş ayrılıkları çıktı. 4 Eylül 1920'de TBMM temsilcisi olarak Roma'ya gönderildi, geri dönmeyince istifa etmiş sayıldı. TBMM'nin Londra Konferansı'na davet edildiğinde mevcut kadro içerisinde yer aldı.

Atatürk'ün ölümünden sonra yurda döndü. Ölümüne kadar bazı gazetelerde köşe yazarlığı yaptı. 1945’ten itibaren yazıları Dikmen ve Görüşler dergisi ile Tan gazetesinde yayınlandı. Çıkardığı Yeni Dünya gazetesi beş sayı çıktı. Türkiye Emekçi Köylü Sosyalist Partisi kurma isteği gerçekleşemedi. İslami sosyalizme yakın görüşleriyle tanındı.

Robert Kolej'de tarih, Erenköy Kız Lisesi'nde Fransızca öğretmenliği yaptı.

1948 yılında aralarında Mareşal Fevzi Çakmak’ın da bulunduğu bir grup tarafından kuruluş girişiminde bulunan İnsan Hakları Derneği'nin Zekeriya Sertel ve Tevfik Rüştü Aras ile birlikte önderliğini yaptı. 4 Kasım 1949 tarihinde İstanbul'da öldü.

ESERLERİ:
1.Trablusgarp’tan Sahra-yı Kebire Doğru, Ark Yayınları 2011
2.Osmanlılığın Atisi, Düşmanları ve Dostları, 1913.
3.Osmanlı Ülkesinde Hristiyan Türkler, 1922; 1932; 2007, Karma Kitaplar).
4.Son Osmanlı Afrikası'nda Hayat, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2009



KİTAP-HABER

Cami Baykurt'un Libya anıları Ark Kitaplar'dan çıktı

Trablusgarp'tan Sahra- yı Kebir'e Doğru
Cami Baykurt
Ark Kitaplar 0212 511 75 52

Trablusgarb vilayeti ve Fizan, Osmanlı’nın son zamanlarında neredeyse tamamen bir sürgün yeri olarak kabul ediliyordu. Elinizdeki kitap okuyucularını, bugün Libya toprakları içinde yer alan Trablus ile daha güneydeki Fizan’ı ve aradaki çöl yollarını göstermek ve tanıtmak üzere uzun ve takat kesici bir sahra yolculuğuna çıkarıyor.
Birkaç Osmanlı sancağının en son merkezi olan Trablus vilayeti, geniş mezralarıyla eski Roma’nın zahire ambarıydı. Halen sahil boyunca ve içeride sahralara doğru yayılıp giden ve geniş bir arazi parçasını kaplayan antik Roma harabeleri, su bentleri, vadi yataklarındaki set kalıntıları, şimdi yakıcı sahra güneşleriyle kavrulan bu kıtanın parlak ve mesut bir geçmişi olduğuna tanıklık eder.
Cami Baykurt, kendisini uygar sayan bir dünyanın merhametsizlik ve bilinmezlik perdesiyle uygarlıktan uzak göstermeye çalıştığı Afrika üzerindeki bu perdeyi kaldırmaya ve örtünün arkasını hükümet merkezine ve vatandaşlarına göstermeye çalışıyor. Bugün ise bu topraklar bizim çok uzağımızda artık.

Çölü, çöl hayatını ve çöl insanlarını bütün yönleriyle ortaya koyan bir kitap…