Konu: Rüya ve amel

Rüya ve amel

Rüya Kur'ân'ın sahip çıktığı bir bilinçaltı olayıdır. Kur'ân'da yedi yerde 'rü'yâ' kelimesi geçer. Ayetlerin içinden de rüyanın anlamı ve tanımı yer alır "Allah Resûlünün gördüğü rüyayı hak ile tasdik etti" 1 ifadesiyle "Sen rüyanda emrolunana uydun" 2 cümlesinde 'sâdık-doğru rüya' anlatılır ve asıl rüyanın bu 'rüya' olduğu belirtilir.

Peygamberimizin de tanımıyla rüya bir müjdedir. Bazen açık bazen de yoruma müsait bir biçimde gelecekle ilgili bazı aydınlık manzaralar üizer. Asıl olarak rüya inanan insanın hayatındaki yerini tespit eder. Bunun için bir mü'min gürdüğü bir rüya sonucu hayatına çekidüzen verebilir ibadet ve takvasını geliştirebilir.

Bir seferinde Abdullah bin Ömer rüyasında iki melek gürür. Melekler kendisine "Namazı da çok kılsan ne iyi adamsın sen" derler. Gider rüyayı kız kardeşi ve Efendimizin de hanımı olan Hz. Hafsa'ya anlatır Hz. Hafsa da Peygamberimize arz eder.
Peygamberimiz de "Gece namazını çoküa kılsa Abdullah gerçekten salih bir kuldur" buyurarak tabir eder. Hz. Abdullah'ın talebesi olan Hz. Nâfi der ki: "Bundan sonra Abdullah gece namazlarını artırdı." Sahabilerin hayatında da bu tarzda uygulamayı gürüyoruz.
Bir zât Hz. Ümer'e gelir rüyasında ay ile güneşin birbiriyle savaştıklarını gürür. Hz. Ümer "Sen hangisiyle beraberdin?" diye sorar. Adam "Ay ile" diye cevap verir. Hz. Ümer "Sen mahvedilmiş âyetle (ışığı kendinden olmayan bir gükcismi ile) beraberdin; asla bir iş üstlenemezsin" der ve rüyayı gören adamın karakter yapısını dile getirir.
Bu hadisi ve rivayeti nakleden İslâm hukuku usulcüsü eş-Şâtibî şu bağlayıcı açıklamayı getirir: "Bu çeşit rüyalarla amel edilebilmesi için aranan şartların üzerinde durmak gerekir. Sadece rüya ile değil keşif ve ilham gibi yolların dikkate alınıp onlarla amel edilebilmesi için de mutlak surette dinî bir hükme veya şer'î bir kurala ters düşmemesi gerekir. "Üünkü dinî bir kuralı ve hükmü bozan bir şey hak olan bir şey değildir. Bu açıdan rüya ya hayalî bir şeydir ya bir vehimdir veya şeytanın bir telkinidir.
Bu rüyalar hak bir unsuru bazen içinde taşıyabilir hiçbir şey taşımaz. "Bu durumda bu rüyaların dikkate alınması doğru olmaz. Çünkü dince belirlenen bir şeye ters düşmüş oluyor. Şöyle ki: Hz. Peygamberin getirmiş olduğu dinî hükümler geneldir özel değildir; esasları bozulamaz. Durum böyle olunca dinin belirlediği esaslara ters düşen her şey sakat kabul edilir.

"Bu konuya verilecek misallerden biri de İbn Rüşd'e sorulan bir sorudur. Bir hâkim kendisine gelen bir davada doğru sözleri ve dürüstlükleri ile bilinen iki şahidin şahitlikte bulunmasından sonra rüyasında Hz. Peygamberin kendisine 'Bu şahitlikte hüküm verme çünkü o batıldır' dediğini görür. "Bu durumda ne yapacaktır? İşte böyle bir rüya dinî kurallardan birisiyle (yani adaletli şahidin şahitliği prensibine) ters düşmüş oluyor ve dinî bir hükmü yürürlükten kaldırıyor." 3
Rüyanın hayale kapısı açıktır. Çünkü üyle rüyalar vardır ki gürüntüsü hayırlı iken bazen tam tersi çıktığı için kötü rüya olarak değerlendirilir insanı ümitsizliğe düşürür. Nice rüyalar da vardır ki gürünümü korkunü ve kötü oldukları halde yorumu güzel çıkar.
Bu açıdan sâdık rüyalar bile dinî bir meseleyi hükme bağlamaz ve bu mânâda onunla amel edilmez.

Rüya ile Amel Edilir mi?

Rüya ile amel edilir mi sorusunun cevabı çok net olarak, edilmez şeklindedir. Yusuf Suresinden, Saffat Suresinden, Enbiya ve Fetih Surelerinden de bildiğimiz gibi rüyaların dinde, Kur’an'da yeri vardır ve önemlidir, ama dinî bir hüküm içermez, dinî bir meseleyi hükme bağlamaz ve bu manada onunla amel de edilmez. Yusuf rüyasında onbir yıldızla güneşin ve ayın kendine secde edeceğini gördüğü ve bunun yorumunu bildiği halde işlemediği bir suçtan cezalandırılmış, zindanlarda yatmış ve başına gelecekleri büyük bir teslimiyetle gördüğü rüyasından bağımsız olarak kabul etmiş ve yaşamını sürdürmüştür. Kendisine ilim verilen bir peygamberin bile bu şekilde rüya ile amel etmemiş olması bunun en büyük kanıtıdır.
Rüyadan gelen haberler ile hareket edilmez bunlar bağlayıcı değildir. Rüyanızda bir ses size intihar etmenizi söylüyorsa veya birine zarar vermenizi söylüyorsa bunun hiçbir hükmü yoktur. Bunlar çoğu zaman bize bilinçaltımızın oynadığı oyunlardır.
İnsan uyanık olduğu zamandan sorumludur. İnsan rüyasında işlemiş olduğu davranışlar, hissetmiş olduğu duygulardan kendi üst bilinciyle karar vererek yapmadığı için sorumlu değildir. İnsan rüyasında günah dahi işlese uyanık hayatında bundan kaçınıyorsa rüyadaki durumdan sorumlu tutulmaz.
Yine Yusuf’un babası Yakup’un çocuğu rüyasını ona anlattığında onu rüyayı kardeşlerine anlatmak konusunda uyarmasından da çıkarabileceğimiz sonuç herkese rüyaların anlatılmasının doğru olmadığı şeklindedir. Rüyalarınızı gerçekten güvenmediğiniz kişiler ile paylaşmamanız daha uygun olur.

Ruya ile ne sekilde amel edilmesi gerektigini ve Ruyaya bakis acisinin ne oldugunu Yusuf Suresi taminlamistir ;

Yusuf Suresi Ruya ile baslar ruya ile gelisir ve Sure basindaki takrarli olan ruya ile biter


Kralin gordugu ve Hz Yusufun yorumladigi ruya Kraliyetin en az 14 yilina isin tutmustur ve erken gelen ruya bazli istihbarat ile butun ulke canla basla calisip uretimi zamaninda arttirabilme refleksi gosretmistir

Kitlik vaktinde ise Misir dis ulkelere ihracat yapilmis ve dis iliskilerde tarihi bir basari ve baris hukum surmustur

Ruya ile amel edilmez diyebilir miyiz ?

Amelin baglayiciligi yoktur diyebiliriz belki . Hukum koyamayiz da diyebiliriz. Ama ruya dili ile gelen isaretleri takip edebilir, derinlemesine arastirabilir olasi tedbirler alabiliriz ..

Yusuf Suresinde oldugu gibi amel etmek ya da etmemek kisinin kendisine birakilmistir . Sinirlama esasinda yoktur. Fakat kisinin genel konularda asiriya kacmasi kadarinin sapkinlik olabilecegi ihtimalini goz onunde bulundurulmasi tavsiye edilmistir