1825 yılında İstanbulda doğdu. Asıl adı Abdülhamid Ziyaeddindir. Beyazıt Rüştiyesıni bitirdi. Özel öğretmenlerden Arapça ve Farsça öğrendi. Sadaret Mektubî Kalemine devam etti. Mustafa Reşid Paşanın yardımıyla 1855te Saray Mabeyn Katipliğine girdi. Âli Paşanın sadrazam olmasıyla saraydan uzaklaştırıldı. Zaptiye Nezareti müsteşarlığı, 1861de Kıbrıs, 1863te Amasya mutasarrıflığı görevlerinde bulundu. Bosna bölgesi müfettişliği Meclis-i Vala azalığı yaptı.

O Bir Jön Türk

1865te Meşrutiyet yanlısı Yeni Osmanlılar Jön Türk Cemiyetine girdi. İkinci kez Kıbrıs mutasarrıflığına atanınca, Mustafa Fazıl Paşanın çağrısı üzerine, Namık Kemalle birlikte 1867de Parise kaçtı. Daha sonra Londraya geçti. M. Fazıl Paşanın sağladığı imkanlarla, Namık Kemalle birlikte 1868te Hürriyet gazetesini çıkardı. M. Fazıl Paşa merkezi yönetimle anlaşıp, yardımlarını kesince, 1870te Cenevreye geçti. Namık Kemal, Agah Efendi, Ali Suavi ve öbür arkadaşlarıyla Yeni Osmanlılar Cemiyetinin yönetiminde görev aldı. Âli Paşanın ölümü üzerine 1871de İstanbula döndü. 1876da Maarif Nezareti müsteşarlığına atanmasına kadar birçok görevde bulundu. Namık Kemalle birlikte Kanun-i Esasî Encümeninde çalıştı. 1877de Suriye valiliğine gönderildi. Daha sonra Adana valiliğine atandı. Burada görevdeyken 17 Mayıs 1880de öldü.

Ziya Paşa, Namık Kemal ve Şinasiyle birlikte, Tanzimatla başlayan Batılılaşma hareketinin etkisinde gelişen Batılılaşma Dönemi Türk edebiyatının ilk aşamasını oluşturan üç yazardan biridir. Padişaha ve Reşid Paşaya kasideler yazmıştır. 1859da yazdığı "Tercî-i Bend" şiiriyle tanınmıştır. Hece ile yazılmış birkaç şarkısı dışında, Divan şiiri geleneğine bağlı kalmıştır.Pariste bulunduğu yıllarda çeviriler de yapmıştır.

Kendisiyle Çelişme

1868 de Hürriyette yayımladığı ünlü "Şiir ve İnşa" makalesinde, Türk edebiyatının çağdaş bir düzeye erişmesini, gerçek Türk edebiyatı olan halk edebiyatının bu yenileşmede temel alınması gerektiğini savunmuştur. 1874te çıkardığı Harabat adlı antolojisinin önsözünde ise halk edebiyatını küçümseyerek Divan edebiyatını övdüğü görülür. Bu görüş, diğer pek çok görüşü gibi, tarihi birikimi inkar eden batıcı aydınların düştüğü sıradan çelişkilerden biridir.Türkiye sonraki dönemlerde yerli kaynaklara dayalı değişerek devam etmek fikrine ulaşmıştır.

ESERLERİ Zafername; Harabat, 3 cilt, Tercî-i Bend ve Terkib-i Bend, Eşar-ı Ziya, Külliyat-ı Ziya Paşa, Rüya, Veraset Mektupları.

Hakkında Yazılanlar

1.Ziya Paşa
Hayatı / Sanatı / Fikirleri
Mustafa Canelli
Yeni Asya Yayınları / Biyografiler Dizisi

Tanzimat sonrasının önemli simalarından biri de Ziya Paşadır. Ziya Paşa, elli beş seneye yaklaşan ömrünün büyük bir kısmını devlet işlerinde ve siyasi mücadelelerde geçirmiş; ülkenin siyasi gelişmesine hizmet etmeye çalışmış; eserleriyle zamanın üstünde bir ileri görüşle temayüz etmiş bir şahsiyettir.
Bu kitapta Ziya Paşanın hayatını, mücadelelerini, eserlerini, çelişkilerini okuyacaksınız.