Ay dünya arası mesafe biz hissetmesek de her an artıyor! Peki, ama ne kadar artıyor ve biz neden hissetmiyoruz?..



Bilim adamlarına göre Ay 4,5 milyar yıl içinde Dünya’dan 18 kat uzaklaştı. Bu fark bir insan ömrü için hissedilemeyecek kadar küçük olduğundan şimdilik kaygılanılacak bir durum yok.

1971′de Apollo 15 projesiyle Ay’a inen astronotların bıraktığı yansıtıcılara ABD’nin New Mexico eyaletindeki Apache Point Rasathanesi’nden lazer ışınları gönderiliyor. Bu ışınlar yansıtıcılardan geri dönüyor. Bu sayede o zamandan bu yana Ay’ın Dünya’dan ne kadar uzak olduğu tam olarak ölçülebiliyor.
Aslında Ay ile Dünya arasında sabit bir uzaklık yoktur. Bunun nedeni Ay’ın Dünya etrafındaki yörüngesinin elips şeklinde olmasıdır. Genellikle 382.136 km olarak kabul edilir. En yakın olduğu mesafe 356.330 km, en uzak olduğu mesafe 406.610 km’dir.
Dünya’nın yüzeyiyle üzerinde bulunan dev su kütlesi arasındaki sürtünme Dünya’nın dönüş hızını zaman içinde yavaşlatıyor. Newton’un 3′üncü Hareket Yasası’na göre her etkiye karşılık eşit ve zıt bir tepki oluşuyor. Dünya ile Ay arasındaki yerçekimi ilişkisi nedeniyle Dünya yavaşladıkça, Ay hızlanıyor.
Ay olmasaydı neler olurdu?
Ay olmasaydı, dünya bambaşka bir yer olacaktı. Denizlerde gelgit olmayacaktı. Günler farklı bir uzunlukta olacaktı. Hatta bazı uzmanlara göre insanlık da olmayacaktı. Aynı uzmanlara göre, Ay yaşamın başlangıcında hayati bir rol oynadı.
- Ay Dünya üzerinde gel-git olaylarının 2/3’üne sebep olmaktadır. Kalan gel-git oranı ise Güneş’in meydana getirdiği bir etkidir. Eğer Ay olmasaydı, gel-git olayları 1/3 oranına düşecekti ama gene olacaktı.
- Gel-git olaylarına sebep kütle-çekim kuvvetidir. Bu kuvvet cisimlerin birbirlerini çekmesini ve bulundukları yerde tutulmasında etkilidir. Kütle-çekim kuvveti Ay tarafından Dünya’ya uygulandığı gibi Dünya tarafından da eşit miktarda Ay’a uygulanmaktadır. Bu kuvvetin diğer bir etkisi ise gel-gitler sebebiyle dünya üzerinde bir sürtünme kuvveti oluşturmasıdır. Bu kuvvet olmazsa (yani ay olmazsa) sürtünme kuvveti kalkacağı için Dünya daha hızlı dönmeye başlayacaktır. Böylece bir gün 24 saat değil yaklaşık 8 saat olacaktır.
- Ay Dünya’dan her yıl az az uzaklaşmaktadır. Yapılan araştırmalarda yaklaşık 400 milyon yıl önce Ay’ın Dünya’ya daha yakın olduğu zamanlarda, Dünya’nın şimdikinden 4 kat daha yavaş döndüğü görülmüştür. Eğer Ay bir gün bizi bırakırsa ya da yok olursa Dünya çok hızlı dönmeye başlayacaktır.
- Hızlı dönen Dünyamız ekvatordan başlamak üzere atmosferini kaybetmeye başlayacaktır. Dünya’nın ekvatordaki çizgisel hızı fazla olduğundan buradaki cisimler merkezkaç kuvvetten dolayı daha hafif oluyorlar. Dünya hızlı dönmeye başlayınca Dünya’nın çekim kuvvetini aşan moleküller atmosferi bir bir terk edecekler. Ekvatorda oluşan alçak basınçtan dolayı kutuplardan buraya doğru şiddetli rüzgarlar esmeye başlayacak. Bu rüzgarlar, Dünya atmosferini tamamen kaybedinceye kadar devam edecek.
- Dünya atmosferini kaybetmese dahi Dünya’nın hızlı dönmesi rüzgarların hızlarını etkileyecektir. Örneğin; Jüpiter bir tam dönüşünü 10 saatte tamamladığı için üzerinde yaklaşık 150-300 km/s hızında kasırgalar gözlenmektedir. Dünyamızda da bu hızda fırtına ve kasırgalar oluşacak ki bu hayatı kötü şekilde etkileyecektir.
- Diğer bir etki ise mevsimlerin oluşumunda gözlemlenecektir. Mevsimler, Dünya’nın düşey ekseniyle yaptığı 23 derecelik açı sonucunda oluşmaktadır. Ay olmasaydı veya olmasa bu durumda bu açı 23 derece değil 90 derece olacaktı. Bunun sonucunda kutuplar ekvatorla yer değiştirecek ve böylece kutuplar ekvator kadar sıcak, ekvator da kutuplar kadar soğuk olacaktı. Tabi bu sıcaklık değişimleri çok hızlı gerçekleşeceğinden bir anda dondurucu soğuklar, bir anda da 100 dereceye varan kavurucu, öldürücü sıcaklar insan yaşamını ya da genel anlamda yaşamı olumsuz etkileyecekti.
- Ay’ın Dünya üzerindeki en büyük etkisi, çekim gücü nedeniyle onun kendi etrafındaki dönüş hızını yavaşlatıp, bildiğimiz günlük periyoduna getirmesidir. Ay’ın olmaması Dünya’nın dönüş hızının artmasına, yaklaşık 15 saatlik bir gün süresinin oluşmasına sebep olacak, günler kısalacak, canlılardaki biyolojik saat alt üst olacak, yaşam biçimleri ve yapıları farklılaşabilecek, buna ayak uyduramayanlar yok olacak, fırtına, kasırga gibi atmosferik olaylar çok şiddetlenecekti.
Uzmanlara göre; Ay Dünya’dan hiçbir zaman tamamen uzaklaşmayacak. Dünya sonsuza kadar yavaşlamaya devam ederse, sonunda Ay’ın yörüngede dolanma hızında dönmeye başlayacak. Bu durumda Dünya ile Ay arasında bir denge noktası oluşacak ve Ay artık yerküreden uzaklaşmayacak. Ancak bu süre içinde, Güneş de genişleyip hem Dünya hem de Ay’ı yutacak. Yani; anlayacağınız kaçış planı için beş milyar yılımız var.