Konu: Atatürkün; Alfabetik Sıra İLe SözLeri vecizeLeri...

A

ADALET

«Adalet gücü bağımsız olmayan bir milletin devlet halinde varlığı kabul olunmaz.»
1920.

«Zamanın değişmesiyle hükümlerin değişmesi inkâr olunamaz.» Kuralı adlî politikamızın temelidir.
1922.

ADLİYE

« En yeni kanunlarla donanmış olan adliyemizin basireti ve adaleti uygulamak için gösterdiği dikkat milletin huzur ve nizamını korumağa kâfi ve muktedirdir.»

01.11.1929 T.B.M.M. 3. Dönem 3.Toplanma Yılını Açarken.

« Adliyemizin emin olduğumuz yüksek gücü sayesindedir ki Cumhuriyet kaçınılmaz gelişimi takip edebilecek ve türlü şekil ve türdeki tecavüzlere karşı vatandaşın hukukunu ve memleketin düzenini koruyabilecektir.»

01. 11. 1930 T.B.M..M. 3. Dönem 4. Toplanma Yılını Açarken.

ADLİYE SİYASETİ

«Adliye politikamızda takip edilecek gaye evvela halkı yormaksızın süratle isabetle emniyetle adaleti dağıtmaktır. İkinci olarak toplumumuzun bütün dünya ile teması doğal ve zorunludur; bunun için adaletimizin seviyesini bütün medeni toplumların derecesinde bulundurmak mecburiyetindeyiz. Bu hususları sağlamak için mevcut kanun ve usüllerimizi bu bakış açılarına göre yenilemekteyiz ve yenileyeceğiz…»

01. 03. 1922 T.B.M.M. 3. Toplanma Yılını Açarken.

AHLAK

«Hiç bir millet yoktur ki ahlâk esaslarına dayanmadan ilerlesin …»

24. 12. 1919. Kırşehir Gençler Derneğindeki Hitabe.

«Tehdit esasına dayanan ahlâk bir fazilet olmadıktan başka güvene de lâyık değildir.…»

25. 08. 1924 Muallimler Birliği Kongresi Üyelerine.

AİLE HAYATI

«…Medeniyetin esası gelişme ve gücün temeli aile hayatındadır. Bu hayatta fenalık muhakkak sosyal ekonomik siyasal güçsüzlüğe sebep olur. Aileyi teşkil eden kadın ve erkek unsurların doğal haklarına sahip olmaları aile görevlerini başaracak güçte olmaları gereklidir.»

30. 08. 1924 Dumlupınar’da Konuşma.

« Efendiler sosyal hayatın kökeni aile hayatıdır. Aile açıklamaya gerek yoktur ki kadın ve erkekten oluşur…»

28. 08. 1925 İnebolu’da Bir Konuşma.

ALLAH

«… Tanrı birdir büyüktür…»

01. 11. 1922 T.B.M.M.

«… Biliriz ki Allah dünya üzerinde yarattığı bu kadar nimetleri bu kadar güzellikleri insanlar istifade etsin varlık içinde yaşasınlar diye yaratmıştır. Ve âzami derecede faydalanabilmek için de bugün kâinattan esirgediği zekâyı aklı insanlara vermiştir..»

17. 02. 1923 İzmir İktisat Kongresini Açış Söylevi.

ANAYASA

«… Anayasa milletin tamamıyla arzularını ve meclisin mahiyetini ve gerçek şeklini gösterir bir kanundur…»

21. 02. 1921 T.B.M.M.

«… Anayasa da Osmanlı İmparatorluğunun Osmanlı Devletinin öldüğünü idrak ve ifade ve onun yerine yeni Türkiye Devleti’nin geçtiğini ilân eyleyen ve bu devletin hayatının da kayıtsız sartsız hakimiyetin milletin elinde kalmasıyla mümkün olduğunu ifade eden bir kanundur…»

17. 02. 1923 İzmir İktisat Kongresi Açış Söylevi.

«Anayasanın asıl ruhu ise kitaplara geçmesinden evvel milletin dimağında ve vicdanında toplanmış olmasıyla ve ancak bunun ifadesi olmak üzere kurduğu meclise verdiği gerçek görev ile senelerden beri hükümlerini fiilen uyguluyor olmasıyla ve en nihayet kanun şeklinde dünyanın gözleri önüne konmasıyla gerçekleşmiştir…»

16. 01. 1923 İstanbul Gazete Temsilcilerine Hitap.

ANNE

« Büyük başarılar değerli anaların yetiştirdikleri seçkin çocukların yardımıyla meydana gelir. »

1923.

« Kadının en büyük vazifesi analıktır. İlk terbiye verilen yer ana kucağı olduğu düşünülürse bu görevin önemi gerektiği gibi anlaşılır….»

31. 01. 1923 İzmir’de Halk ile Konuşma.

AŞAR VERGİSİ

«…Memleketin başında ortaçağın en insafsız belâsı olarak hâlâ musallat duran aşarın kaldırılmasını yüce meclise teklif edebilecek bir ekonomik seviyeye Cumhuriyet idaresinin bir senede ulaşmış olması cidden memnuniyet vericidir.»

01. 11. 1924 T.B.M.M. 2.Dönem 2.Toplanma Yılını Açarken.

«… Köylümüz ve ziraatimiz üzerindeki aşar kâbusunun ortadan kaldırılması ile meydana gelen rahatlık milletin daha çok üretmek daha rahat olmak için çalışmak arzularını teşekkür edilecek bir derecede arttırmıştır.»

01. 11. 1925 T.B.M.M. 2. Dönem 2. Toplanma Yılını Açarken.

AŞILAMA

«Yayılan ve bulaşıcı hastalıklara karşı insanları muhafaza hususunda hizmetleri görülen aşıları hazırlamakla meşgul Hıfzısıhha müesseselerimiz tam bir başarıyla çalışmasına devam ve mücadeleye faydalı hizmetler ifa etmektedirler. 1921 yılı içerisinde üç milyon kişilik çiçek aşısı yapabilen Sivas müessesesi geçen sene içinde beş milyon kişilik çiçek aşısı beş yüz otuz yedi kilogram kolera dört yüz yedi kilogram tifo aşıları üretmiş ve bunlar âhâliye yeter derecede uygulanmıştır…»

01.03.1923 T.B.M.M. 4.Toplanma Yılını Açarken.

AYDIN

«… Aydın sınıfı ile halkın anlayış ve hedefi arasında doğal bir uygunluk olması lazımdır. Yani aydın sınıfın halka telkin edeceği fikirler halkın ruh ve vicdanından alınmış olmalıdır…»

20.03.1923 Konya Gençleriyle Konuşma.


«… Aydınlarımız milletimi en mutlu yapayım der. Başka milletler nasıl olmuşsa onu da aynen öyle yapalım der. Ama düşünmeliyiz ki böyle bir teori hiç bir devirde muvaffak olmuş değildir. Bir millet için saadet olan bir şey diğer millet için felaket olabilir. Aynı sebep ve şartlar birini mutlu ettiği halde diğerlerini bedbaht edebilir. Onun için millete gideceği yolu gösterirken dünyanın her türlü ilminden keşiflerinden gelişmelerinden istifade edelim ama unutmayalım ki asıl temeli kendi içimizden çıkarmak mecburiyetindeyiz.»

20.03.1923 Konya Gençleriyle Konuşma.


«… Aydınlarımız içinde çok iyi düşünenler vardır. Fakat genellikle şu hatamız vardır ki araştırma ve çalışmamıza zemin olarak çok vakit kendi memleketimizi kendi tarihimizi kendi geleneklerimizi kendi özelliklerimizi ve ihtiyaçlarımızı almalıyız. Aydınlarımız belki bütün dünyayı bütün diğer milletleri tanır ama kendimizi bilmeyiz.»

20.03.1923 Konya Gençleriyle Konuşma.

B


BAĞIMSIZLIK

« Tam bağımsızlık ancak ekonomik bağımsızlıkla mümkündür.»

(1922)

« Biz barış istiyoruz dediğimiz zaman tam bağımsızlık istediğimizi herkesin anlaması gerekir.»
(1923)


BAKIR (Üretimi)

«Artvin civarında bakır madenlerinden birinin işletmeye başlamasından memnun olduk. Ergani bakır madeninin işletmeye başlatmasını memleket için mühim bir fayda olarak görüyoruz…»
01.11.1936 T.B.M.M. 5.Dönem 2. Toplanma Yılını Açarken.

BALKAN ANTLAŞMASI

« Balkan Antlaşması Balkan devletlerinin birbirlerinin varlıklarına özel saygı beslenilmesini göz önünde tutan mutlu bir belgedir.»
01.11.1934 T.B.M.M. 4.Dönem 4. Toplanma Yılını Açarken.

«… Önemli bir hâdise de Balkan Paktı’dır. Dört devlet; kendi güvenleri için ve Balkanların karışma ve karıştırma konusu olmaktan çıkması için içten bir kanaatle birbirlerine bağlanmışlardır. Balkanlı bağlaşıklarımızla gittikçe artan bir beraberlik ve dayanışma siyasası güdüyoruz.»

09.05.1935 C.H.P. 4. Büyük Kurultayını Açarken.


BARIŞ


« Türk Barış şartları Misak-ı Millî’nin ilân edildiği gün olan 28 Ocak 1920 tarihinden beri bütün cihanca malûmdur. Bu şartlar şu suretle özetlenebilir: Türkiye’nin millî hudutları içinde siyasî ve iktisadî tam istiklâlinin tasdiki Fransa ile imzalanan 20 Aralık itilâfı Türkiye’nin istiklâline hürmet edildikçe barışsever ve uyuşmacı olduğunu ispat eder.»

11.01.1922 Entransigeant Muhabirine Demeç.


«… Memleketimizin zulmen uğradığı tahribatı imar ve senelerden beri türlü türlü engeller altında baskı uygulanan ekonomi hayatımızın meşru gelişimini temin ve fen ve irfan içinde çalışkan bir hayata kavuşturmak barış şartlarımızdır.»

24.10.1922 United Press Muhabiri ile Demeç.


«… Büyük Millet Meclisi samimi olarak barış istiyor. Cidden barış istediğimizi herkes anlayabilir. Çünkü memleketimizi imar edebilmek için barışa muhtacız.»

22.12.1922 Morning Post Muhabirine Demeç.


«… Barışı kanla değil mürekkeple imza etmek istiyorduk.»

23.01.1923 Morning Post Yazarı Grace Ellison’a Demeç.

«Evvelâ barışsever olduğumuz için barışı arzu ediyoruz. İkinci olarak devamlı muharebeler dolayısıyla memleket barışa tanzim ve imara çok muhtaçtır. Fakat barış olmayacak olursa yine mücadeleye devam edecek ve mutlaka memleket için lüzumlu olan neticeyi elde edeceğiz…»

16.01.1923 Arifiye’de Konuşma.


« Gerçekte barış bizim için ne kadar faydalı ise muhataplarımız için de o kadar faydalı ve lazımdır. Çünkü bundan sonra memleketimizin imar ve ihyası için çalışmak istiyoruz. Onların da bu lüzumu idrak etmemelerine imkân yoktur…»

22.01.1923 Bursa Şark Sinemasında Halka Konuşma.

BASIN

«Basın milletin müşterek sesidir. Bir milleti aydınlatma ve uyarmada bir millete muhtaç olduğu fikrî gıdayı vermekte özet olarak bir milletin mutluluk hedefi olan müşterek istikamette yürümesini teminde başlı başına bir kuvvet bir okul bir rehberdir.»

(1922)

«Türkiye basını milletin gerçek ses ve iradesinin doğduğu yer olan cumhuriyetin etrafında çelikten bir kale meydana getirecektir. Bir fikir kalesi zihniyet kalesi. Basın mensuplarından bunu istemek cumhuriyetin hakkıdır....»

05.02.1924 İzmir’de Gazetecilerle.

«... Cumhuriyet devrinin kendi anlayış ve ahlâkını taşıyan basınını yine ancak Cumhuriyetin kendisi yetiştirir. Bir taraftan geçmiş devir gazetelerinin ve adamlarının düzeltilmesi mümkün olmayanları milletin nazarında belirlenirken öte taraftan Cumhuriyet basınının temiz ve feyizli sahası genişleyip yükselmektedir. Büyük ve soylu milletimizin yeni çalışma ve medeniyet hayatını kolaylaştırıp teşvik edecek işte ancak bu anlayıştaki basın olacaktır.»

2. Dönem 3. Toplanma Yılını Açarken 1.Kasım.1925.


BAŞARI


«Milletimiz tek bir vücut gibi gösterdiği birlik ve gayret sayesinde başarıya ulaşmıştır.»

Büyük Zafer Hakkında 4 Ekim 1922.


« Bilelim ki kazandığımız başarı milletin kuvvetlerini birleştirmesinden ileri gelmiştir. Aynı başarıları ileride de kazanmak istiyorsak aynı temele dayanalım ve aynı yolda yürüyelim.»

(1923)


« Zafer «Zafer benimdir» diyebilenindir; başarı «başarılı olacağım» diye başlayanın ve «başarılı oldum» diyebilenindir.»

11. 01. 1925 Konya’da Bir Konuşma.

BAŞKAN

« … Başkan olan kimsenin milletin ülküsüne göre hareket etmesi ve milletin ruhiyatına vakıf olduktan sonra o milletin isteğine göre hareket etmesi gerekir…»

30. 11. 1929 Vossiche Zeitung Muhabirine Demeç.

BAŞKENT

« … Yeni Türkiye’nin başkenti meselesine gelince bunun cevabı kendiliğinden belli olur : Ankara Türkiye Cumhuriyetinin başkentidir. »

27.09.1923 Neue Freie Preese Muhabirine Demeç.

BATILILAŞMAK

«… Türklerin asırlardan beri takip ettiği hareket devamlı bir istikameti korudu. Biz daima doğudan batıya doğru yürüdük. Eğer bu son senelerde yolumuzu değiştirdikse itiraf etmelisiniz ki bu bizim hatamız değildir. Bizi siz mecbur ettiniz. Bu değişiklik gelip geçici ve istemeksizin oldu.

Takdir etmelisiniz ki doğuda ikâmetgâh seçimine mecbur olduğumuz için ırkımızın beşiği ile alâkadar olması nedeniyle mümkün olduğu kadar yakın batıda bir ikametgâh seçtik. Fakat vücutlarımız doğuda ise fikirlerimiz batıya doğru yönelik kalmıştır.»

29.10.1923 Fransız Muhabiri Maurice Pernot’ya Demeç.


«Memleketimizi çağdaşlaştırmak istiyoruz. Bütün çalışmamız Türkiye’de çağdaş doyayısıyla batılı bir hükümet meydana getirmektir. Medenîyete girmek arzu edip de batıya yönelmemiş millet hangisidir?... »

29.10.1923 Fransız Muhabiri Pernot’ya Demeç.

BAYINDIR

«Her Türk çiftçi ailesinin geçineceği ve çalışacağı toprağa sahip olması mutlaka gereklidir. Vatanın sağlam temeli ve bayındır hale getirilmesi bu esastatır.»

Beşinci Dönem İkinci Toplanma Yılını Açarken 01. 11. 1936.

BAYRAK

« Bayrak bir milletin bağımsızlık alâmetidir. Düşmanın da olsa hürmet etmek lazımdır.»

(1922)

BEDEN EĞİTİMİ

« Esas olan bütün her yaştaki Türkler için beden eğitimi sağlamaktır Sağlam kafa sağlam vücutta bulunur sözünü atalarımız boşuna söylememişlerdir. »
(1937)

BOĞAZLAR MESELESİ

« Tarihte birçok defa münakaşa ve ihtiras vesilesi olmuş olan Boğazlar artık tamamiyle Türk hâkimiyeti idaresinde yalnız ticaret ve dostluk ilişkilerinin gerçekleşme yolu haline girmiştir. Bundan böyle savaşan her hangi bir devletin savaş gemilerinin Boğazlardan geçmesi yasaktır.»

01.11.1936 T.B.M.M. 5.Dönem 2. Toplanma Yılını Açarken.

BOLŞEVIK

«… Biz onlarla bir dostluk anlaşması imzaladık Başlıca şartlarden biri şu ki Ruslar memleketimizde propaganda ve kışkırtmalar yapamayacaklar çünkü Sovyet teşkilâtıyla bizim teşkilâtımız arasında esaslı farklılıklar vardır.»

Ağustos 1921 Associated Press Muhabirine Demeç.

«Türkiye’de Bolşeviklik olmayacaktır. Çünkü Türk hükûmetinin ilk gayesi halka hürriyet ve mutluluk vermek askerlerimize olduğu kadar sivil halkımıza da iyi bakmaktır…»

21.06.1935 Gladys Baker’e Verilen Demeç.

BULAŞICI HASTALILIKLAR

«… Sağlık konusundaki çalışmalarımızın mühim bir kısmı bulaşıcı hastalıkların önlenmesine ve yayılmasının durdurulmasına sarfedildi. Bu türlü hastalıklardan yalnız çiçek ve lekeli humma bazı bölgelerde sınırlı bir şekilde yayılma eğilimi göstermiş ise de vaktiyle alınmış olan ve devam edilen önleyici ve koruyucu tedbirlerle önlerine geçilmiştir…»

01. 03. 1923 T.B.M.M. 4. Toplanma Yılını Açarken.

BURSA

« Efendiler: Bursa ziraat memleketidir ticaret memleketidir ve sanat memleketidir şifa memleketidir. Bursa sahip olduğu doğal güzellikleriyle bolluk ve mutluluk memleketidir…»

11. 09. 1924 Bursalılarla Konuşma.

BÜYÜK ZAFER

«30 Ağustosta sevk ve idare ettiğim muharebe Türk milletinin yanımda bulunduğu halde idare ettiğim ilk ve son muharebedir. Bir insan kendini milletle beraber hissettiği zaman ne kadar kuvvetli buluyor bilir misiniz? Bunu tarif zordur. Eğer ben açıklamakta zayıf kalırsam beni hoş görünüz.»

30. 08. 1928 Basın Mümessillerine Demeç.

C

CAMİ

«… Efendiler camiler birbirimizin yüzüne bakmaksızın yatıp kalkmak için yapılmamıştır. Camiler itaat ve ibadet ile beraber din ve dünya için neler yapılmak lazım geldiğini düşünmek yani meşveret için yapılmıştır…»

07. 02. 1923 Balıkesir’de Halkla Konuşma.

CEHALET

«… Milleti kendi benliğine sahip yapmayan milleti asırlarca kendi hakkında gafil bulunduran hep bu cehalettir. Hükümdarların şunun bunun milleti esir gibi köle gibi kullanmaları bütün vatanı kendi özel mülkleri gibi düşünmeleri hep milletin bu bilgisizliğinden istifade edilmek sayesinde idi. Gerçek kurtuluşu istiyorsak herşeyden evvel bütün kuvvetimiz bütün süratimizle bu cehaleti ortadan kaldırmaya mecburuz…»

21. 03. 1923 Konya Lise Öğr. ve Öğrencileri ile Konuşma.


«Biz cahil dediğimiz vakit mutlaka mektepte okumamış olanları kastetmiyoruz. Kastettiğim ilim hakikatı bilmektir. Yoksa okumuş olanlardan en büyük cahiller çıktığı gibi hiç okuma bilmeyenlerden de hakikatı gören hakiki âlimler çıkar.»

18. 03. 1923 Tarsus’ta Çiftçilerle Konuşması.


CEZAEVLERİ (Hapishaneler)


«… Hapishaneler meselesi pek mühimdir. Durumlarının iyileştirilmesi için kişisel hürriyeti kaldırılan vatan çocukları ceza sürelerinin sonunda topluma faydalı olacak bir üye olarak yetiştirme vasıtalarını temin için İçişleri Bakanlığı uzun uzadıya araştırma ve istatistikleri yaptı. Mevcut hapishanelerden uygun olanların ilmî usullere uygun bir surette tamirine ve yeniden hapishaneler yapımına girişmek için bir inşaat programı düzenlendi…»

01. 03. 1923 T.B.M.M. 4.Toplanma Yılını Açarken.


« Cezaevlerinin terbiye ıslah ve iş esaslarına göre düzeltilmesi yolundaki hayırlı faaliyetlerin genişletilmesi cemiyete; doğru yoldan saparak hürriyetini kaybetmiş olan binlerce vatandaşı faydalı birer uzuv olarak kazandırmaktatır.»

01. 11. 1938 T.B.M.M. 5. Dönem 4. Toplanma Yılını Açarken

Atatürk Adına Başbakan Celâl Bayar Tarafindan Okunan Söylev.

CUMHURİYET

« Yeni Türkiye Anayasasının ilk maddelelerini size tekrar edeceğim: Hakimiyet kayıtsız şartsız milletindir . Yürütme kudreti yasama yetkisi milletin tek ve gerçek temsilcisi olan mecliste toplanmıştır. Bu iki kelimeyi bir kelimede anlatmak mümkündür: Cumhuriyet…»

27.09.1923 Neue Freie Preese Muhabirine Verdiği Demeç.


« Cumhuriyet fikir hürriyeti taraftarıdır. Samimi ve yasal olmak şartı ile her fikre hürmet ederiz. Her kanaat bizce muhteremdir. Yalnız muhaliflerimizin insaflı olması lazımdır.»

04. 12. 1923 Tercüman-ı Hakikat Başmuharririne Demeç.


« Bütün dünya bilsin ki benim için yandaşlık vardır ; Cumhuriyet yandaşlığı düşünsel ve toplumsal devrim yandaşlığı. Bu noktada yeni Türkiye topluluğunda bir bireyi bunun dışında düşünmek istemiyorum. »

(1924)


« Cumhuriyet ahlâki erdeme dayalı bir idaredir. Cumhuriyet erdemdir. Sultanlık korku ve tehdide dayalı bir idaredir. Cumhuriyet erdemli ve namuslu insanlar yetiştirir. Sultanlık korkuya tehdide dayalı olduğu için korkak alçak sefil rezil insanlar yetiştirir. Aralarındaki fark bundan ibarettir.»

14. 10. 1925 İzmir Kız Öğretmen Okulunda Bir Konuşma.


«… Temeli büyük Tük milletinin ve onun kahraman evlatlardan meydana gelen büyük ordumuzun vicdanında akıl ve şuurunda kurulmuş olan cumhuriyetimizin ve milletin ruhundan mülhem prensiplerimizin bir vücudun izalesi ile helaldar olabileceği zehabında bulunanlar çok zayıf dimağlı bedbahtlardır. »

19.06.1926 Anadolu Ajansına Demeç.

« Demokrasi ilkesinin en çağdaş ve en akılcı uygulamasını sağlayan yönetim şekli Cumhuriyettir.»

(1930)

«Cumhuriyet yeni ve sağlam esaslarıyla Türk Milletini emin ve sağlam istikbâl yoluna koyduğu kadar asıl fikirlerde ve ruhlarda yarattığı güvenlik itibariyla büsbütün yeni bir hayatın müjdeleyicisi olmuştur.»

01. 11. 1936 5. Dönem 2. Toplanma Yılını Açarken.

CUMHURİYET HALK FIRKASI

« Halk Fırkası halkımıza siyasi terbiye vermek için bir mektep olacaktır…»

07. 02. 1923 Balıkesir’de Halkla Konuşma.

« Halk Fırkası memleket ve millet her türlü dayanaktan mahrum bırakılarak felâkete atıldığı uğursuz hengâmede bütün milleti kadrosu içine alarak kuvvet ve kudret yapan dış düşmanlarını kovan iç düşmanlarını imha eden halka hürriyet ve hâkimiyet temin eden kutsal bir cemiyettir. Halk Fırkası hiçbir safsataya iltifat etmiyerek Türk Cumhuriyetini kuran inkılâpçı bir ruhun bütün memleketlerde ortaya çıkması ve gerçekleşmesidir. Halk Fırkası Türkiye’yi medeni âleme sokan ve orada yükseltmeyi taahhüt eden azimkâr bir fırkadır…»

16. 09. 1924 Trabzon’da Halk Partililerle Konuşma.

« Bügün ülke yönetimi sorumluluğunu taşıyan heyet bence ülkü ve amaç itibariyle bütün milleti kapsayan ve unvanı Halk Fırkası olan Cumhuriyet Fırkasıdır. Bu fırkanın esas ilkesi memleket ve milletin gerçek kurtuluş ve mutluluğunu temine çalışmaktır ve amaca ulaştıran yol bence budur ve kararlaştırılmıştır. O da Cumhuriyeti takviye ve sağlamlaştırma ile beraber fikrî ve sosyal inkılâpta ve medeniyet ve aydınlanma yolunda milletin azimkârane ve muvaffakiyetle yürümesini temine delâlettir…»

20. 09. 1924 Samsunlularla Konuşma.


«… Başkanlığını taşımakla iftihar ettiğim Cumhuriyet Halk Fırkası diğer memleketlerde olduğu gibi alelâde sokak politikası yapan bir fırka değildir. Hürmetle tekrar edeceğim ki Halk Fırkası Müdafaai Hukuk Cemiyeti gibi bütün milleti aydınlatma ve bütün millete kılavuzluk vazifesiyle mükelleftir. Fırkamıza âdi politikacılık atfedenler nankör insanlardır…»

10. 10. 1925 Akhisar’da Bir Konuşma.


«… Fırka millete eğiticilik yapacak ilim iktisat siyaset ve güzel sanatlar gibi bütün kültür sahalarında vatandaşları yetiştirmek için önderlik edecektir…»

04. 02. 1931 Aydın Türk Ocağında Bir Konuşma.


Ç

ÇALIŞMAK


« İlk işimiz milleti çalışkan yapmaktır. »


Ocak 1923 Gazetecilere Yaptığı Konuşma.

« Hiçbir şeye ihtiyacımız yok yalnız bir şeye ihtiyacımız vardır ; çalışkan olmak. Sosyal hastalıklarımızı araştırırsak asıl olarak bundan başka bundan mühim bir hastalık keşfedemeyiz. O halde ilk işimiz bu hastalığı esaslı surette tedavi etmektir. Milleti çalışkan yapmaktır. Servet ve onun doğal sonucu olan refah ve saadet yalnız ve ancak çalışkan insanların hakkıdır. »

16. 01. 1923 İstanbul Gazete Temsilcilerine.


« Çalışmak vakti gelmiş artık çalışmak lazım…
Bilhassa gençler çalışmalıdır. »

11. 04. 1923 Vatan Muhabirine Verilen Demeç.

« Çalışmak demek boşuna yorulmak terlemek değildir. Zamanın gereklerine göre bilim ve teknik ve her türlü uygar buluşlardan azamî derecede istifade etmek zorunludur. »

(1923)

« ... Gece gündüz zaten çalışıyorsunuz ; çalışınız hakikati bütün cihana tanıtalım… »

30. 08. 1925 Daday’da Bir Konuşma.

« Kendiniz için değil millet için elbirliğiyle çalışınız . Çalışmaların en yükseği budur.

(1935)

ÇİFTÇİ

« Arkadaşlar dünyada zaferlerin iki vasıtası vardır. Biri kılıç diğeri sapan.... Hakiki zafer kılıçla değil sapanla yapılandır. Milletleri vatanlarında yerleştirmenin millete istikrar vermenin aracı sapandır sapan kılıç gibi değildir. O kullanıldıkça kuvvetlenir… Türk çiftçisi bir eliyle kılıcını kullanırken diğer elindeki sapanı topraktan ayrılmadı. Eğer milletimizin çoğunluğu çiftçi olmasaydı biz bugün dünya yüzünde bulunmayacaktık. »

16. 03. 1923 Adana Çiftçileriyle Konuşma.


«... Çiftçi ve çoban bu millet için temel unsurdur. Gerçi diğer unsurlar bu temel unsur için lâzım ve faydalıdır. Fakat hiçbir kuruntuya kapılmadan bilmeliyiz ki o temel unsur olmazsa diğer unsurlar da yoktur. »

16. 03. 1923 Adana Çiftçileriyle Konuşma.


« … Memleketimiz şu iki şeyin memleketidir : biri çiftçi diğeri asker. Biz çok iyi çiftçi ve çok iyi asker yetiştiren bir milletiz. İyi çiftçi yetiştirdik : çünkü topraklarımız çoktur iyi asker yetiştirdik : Çünkü o topraklara kasteden düşmanlar fazladır. O toprakları sürenler o toprakları koruyanlar hep sizlersiniz… »

18. 03. 1923 Tarsus’ta Çiftçilerle Konuşma.


« Memleketimizde yapılması lâzım devletin esas konusu çiftçiliktir. Tüketici yaşamak iyi değildir üretici olalım ! »

24. 08. 1925 Kastamonu’da Bir Konuşma.

« ... Bir defa memlekette topraksız çiftçi bırakılmamalıdır. Bundan daha önemli olanı ise bir çiftçi ailesini geçindirebilen toprağın hiçbir sebep ve suretle bölünemez bir mahiyet alması. Büyük çiftçi ve çiftlik sahiplerinin işletebilecekleri arazi genişliği arazinin bulunduğu memleket bölgelerinin nüfus yoğunluğuna ve toprak verim derecesine göre sınırlandırmak lâzımdır… »

01. 11. 1937 T.B.M.M. 5.Dönem 3. Toplanma Yılını Açarken.

ÇOCUK

« Küçük hanımlar küçük beyler !
Sizler hepiniz geleceğin bir gülü yıldızı bir bahtının aydınlığısınız. Memleketi asıl aydınlığa gark edecek sizsiniz. Kendinizin ne kadar önemli kıymetli olduğunuzu düşünerek ona göre çalışınız. Sizlerden çok şeyler bekliyoruz ; kızlar çocuklar ! »

17. 10. 1922 Bursa Çocuklara.

D

DEMİRYOLLARI

« Türkiye hükûmetinin tesbit ettiği projeler dahilinde belirli zamanlar zarfında vatanın bütün bölgeleri çelik raylarla birbirine bağlanacaktır. Demiryolları memleketin tüfekten toptan daha mühim bir emniyet silâhıdır. Demiryollarını kullanacak olan Türk milleti kaynağındaki ilk sanatkârlığının demirciliğin eserini tekrar göstemiş olmakla iftihar edecektir. Demiryolları Türk milletinin refah ve medeniyet yollarıdır. »

13. 02. 1931 Malatya’da Bir Konuşma.

« Demiryolu yapmakta ilk milli teşebbüsün tatbikatına başlandığını bizzat görmek fırsatı benim için cidden mesut bir tesadüftür. Memleketimizin asırlardan beri yolsuz bırakıldığı ve bir demiryoluna olan ihtiyacın şiddeti düşünülürse bu hususta girişimci olanları ne kadar takdir etmek ve onlara ne derece yardımcı olmak lâzım geleceği pek güzel anlaşılır… »

21. 09. 1924 Özel Teşebbüsle Yapılan
Samsun-Çarşamba Demiryolunun Temel Atma Töreni.



« Medeniyetin bugünkü araçlarını hattâ bugünkü fikriyatını demiryolu haricinde yaygınlaştırabilmek zordur. Demiryolu refah ve uygarlık yoludur… »

01. 11. 1924 T.B.M.M. 2. Dönem 2. Toplanma Yılını Açarken.


« Demiryolları bir ülkeyi medenîyet ve refah ışıklarıyla aydınlatan kutsal bir meşaledir. Cumhuriyetin ilk senelerinden beri dikkatle ısrarla üzerinde durduğumuz demiryolları inşaatı siyaseti hedeflerine ulaşmak için durmadan başarı ile tatbik olunmaktadır. »

01. 11. 1937 T.B.M.M. 5Dönem 3. Toplanma Yılını Açarken.

DEMOKRASİ

« Artık bugün demokrasi fikri daima yükselen bir denizi andırmaktadır. 20. yüzyıl birçok baskıcı hükümetlerin bu denizde boğulduğunu görmüştür . »

(1930)

DENİZCİ

« Deniz silâhlarına önem veriyoruz. Denizcilerimizin iyi silahlı ve iyi talimli olarak hazırlanmaları büyük emelimizdir. »

01. 11. 1936 T.B.M.M. 5. Dönem 2. Toplanma Yılını Açarken.

DENİZCİLİK

« En güzel coğrafî vaziyette ve üç tarafı denizlerle çevrili olan Türkiye ; endüstrisi ticareti ve sporu ile en ileri denizci millet yetiştirmek kabiliyetindedir. Bu kabiliyetten istifadeyi bilmeliyiz ; denizciliği Türkün büyük millî ülküsü olarak düşünmeli ve onu az zamanda başarmalıyız. »

01. 11. 1937T.B.M.M. 5.Dönem 3. Toplanma Yılını Açarken.


DEVLETÇİLİK


« … Ekonomik siyasetimizin önemli amaçlarından biri de genel çıkarlarımızı doğrudan doğruya ilgilendirecek kurumlar ve ekonomik girişimleri malî ve ilmî gücümüzün elverdiği ölçüde devletleştirmektir. Bu cümleden olarak topraklarımızın altında terk edilmiş halde duran maden hazinelerini az zamanda işleterek milletimizin yararına açık bulundurabilmek de bu yöntem ile gerçekleşir… »

01. 03. 1922 T.B.M.M. 3. Toplanma Yılını Açarken.


« … Partimizin takip ettiği program bir yönden tamamıyla demokratik halkçı bir program olmakla beraber iktisadî açıdan devletçidir. Bu itibarla partimize dayanmakta olan cumhuriyet hükümetinin bütün açılardan vatandaşların hayatıyla istikbâliyle ve refahıyla ilgilenmesi doğaldır. Halkımız huy olarak devletçidir ki her türlü ihtiyacı devletten istemeyi kendisinde bir hak görüyor… »

27. 01. 1931 İzmir’de Fırka Kongresinde Konuşma.


DEVRİM YASASI

« İnkılâbın kanunu mevcut kanunların üstündedir. Bizi öldürmedikçe bizim kafalarımızdaki akımı boğmadıkça başladığımız inkılâp ve yenilik bir an bile durmayacaktır. Bizden sonraki dönemlerde de böyle olacaktır. »

(1923)

« Uçurumun kenarında yıkık bir ülke… Türlü düşmanlarla kanlı boğuşmalar… Yıllarca süren savaş... Ondan sonra içeride ve dışarda saygı ile tanınan yeni vatan yeni sosyete yeni devlet ve bunları başarmak için arasız devrimler Türk genel devriminin bir kısa deyimi. »

(1935)

DIŞ BORÇLAR

« … Hükümetimizin her medenî devlet gibi dış borçlanmalar yapması gereği vardır. Şu kadar ki ödünç alınan yabancı paralarını şimdiye kadar Babıâli’nin yaptığı gibi ödemeye mecbur değilmişiz gibi maksatsız israf ve kullanma ile borçlarımızın yükünü artırarak mali bağımsızlığımızı tehlikeye atmaya kesinlikle karşıyız. Biz memlekette ilerlemeyi üretimi ve halkın refahını temin edecek zenginlik kaynaklarımızı geliştirecek faydalı borçlanmalara taraftarız. »

01. 03. 1922 T.B.M.M. 3.Toplanma Yılını Açarken.

DIŞ POLITIKA

« … Dış politika iç teşkilât ve iç politikaya dayandırılmak mecburiyetindedir yani iç teşkilâtın tahammül edemeyeceği genişlikte olmamalıdır. Yoksa hayâlî dış politikalar peşinde dolaşanlar dayanak noktalarını kaybederler… »

17. 02. 1923 İzmir İktisat Kongresini Açış Söylevi.

« … Dış politika bir toplumun iç yapısı ile sıkı sıkıya ilgilidir. Çünkü iç yapısına dayanmayan dış siyasetler daima mahkûm kalırlar… »

23. 03. 1923 Afyonkarahisar Belediye Meclisi Üyeleriyle Konuşma

« Dışişlerinde dürüst ve açık olan politikamız barış fikrine dayanır .Milletlerarası herhangi bir meselemizi barış yoluyla halletmeyi aramak bizim menfaat ve anlayışımıza uyan bir yoldur. »

(1929)

DİKTATÖRLÜK

« Ben diktatör değilim. Benim kuvvetim olduğunu söylüyorlar ; evet bu doğrudur. Benim arzu edip de yapamayacağım hiçbir şey yoktur. Çünkü ben zoraki ve insafsızca hareket etmek bilmem. Bence diktatör diğerlerini iradesine boyun eğdirendir. Ben kalpleri kırarak değil kalpleri kazanarak hükmetmek isterim. »

21. 06. 1935 Gladys Baker’e Verilen Demeç.

DİN

« ... Bizim dinimiz hiçbir vakit kadınların erkeklerden geri kalmasını talep etmemiştir. Allah’ın emrettiği şey Müslüman erkeğin ve Müslüman kadının beraber olarak bilim ve bilgi kazanmasıdır… »

31. 01. 1923 İzmir’de Halk ile Konuşma.

« … Bizim dinimiz en makul ve tabiî bir dindir. Ve ancak bundan dolayıdır ki son din olmuştur. Bir dinin tabiî olabilmesi için akla fenne ilme ve mantığa uyması lazımdır. Bizim dinimiz bunlara tamamen uygundur. »

31. 1. 1923 İzmir’de Halk ile Konuşama.

« … İnsanlara feyz ruhu vermiş olan dinimiz son dindir. Eksiksiz dindir. Çünkü dinimiz akla mantığa hakikate tamamen uyuyor ve uygun düşüyor.… »

07. 02. 1923 Balıkesir’de Halka Konuşma.


« Bizim dinimiz milletimize değersiz miskin ve aşağı olmayı tavsiye etmez. Aksine Allah da Peygamber de insanların ve milletlerin değer ve şerefini korumalarını emrediyor. »

5. Şubat 1923 Akhisar’da Konuşma.


« Türk milleti daha dindar olmalıdır yani bütün sadeliği ile dindar olmalıdır demek istiyorum. Dinime bizzat hakikate nasıl inanıyorsam bunada öyle inanıyorum… »

29. 10. 1923 Fransız Muhabiri Maurice Pernot’ya Demeç.

« Dini fikir ve inançlara hürmetkâr olmak öteden beri tabiî ve genel bir anlayıştır. Bunun aksini düşünmek için sebep yoktur. »

11. 12. 1924 Times Muhabirine Cevap.


« Din bir vicdan meselesidir. Herkes vicdanının emrine uymakta serbesttir. Biz dine saygı gösteririz. Düşünüşe ve düşünceye muhalif değiliz. Biz sadece din işlerini millet ve devlet işleriyle karıştırmamaya çalışıyor kaste ve fiile dayanan bağnaz hareketlerden sakınıyoruz. »

(1925)

DİNSİZLİK

« … Bence dinsizim diyen mutlaka dindardır. İnsanın dinsiz olmasının imkânı yoktur… »
Dinsiz kimse olmaz. Bu genelleme içinde şu din veya bu din demek değildir. Tabiatıyla biz içine girdiğimiz dinin en çok isabetli ve çok olgun olduğunu biliyoruz ve imanımız da vardır… »


02. 02. 1923 İzmir Türkiye’nin Geleceği Üzerine Konuşma.

DONANMA

« Hudutlarının mühim ve büyük kısımları deniz olan Türk devletinin donanması da mühim ve büyük olması gerekir. O zaman Türk Cumhuriyeti daha gönlü rahat ve emin olacaktır. »

(1924)

DÜŞMAN

« … Memleketimizde meydana gelen yeni durumun sonuçlarından yabancıları ürküterek Avrupa’da aleyhimize bir fikir akımı ortaya çıkarmak isteyenler bizim düşmanlarımızdır… »

02. 11. 1922 Le Petit Parisien Muhabirine Bursa’da Verilen Demeç .

« Düşmana merhamet acz ve zaaftır… »

16. 03. 1923 Adana Çiftçileriyle Konuşma.

« Biz kimsenin düşmanı değiliz. Yalnız insanlığın düşmanı olanların düşmanıyız. »

(1936)

H

(HAKİKAT) GERÇEK

« Meseleleri hâdiselere göre değil aslında olduğu gibi ele almak lâzımdır. »

(1924)

« Hakikati konuşmaktan korkmayınız »

(1926)


« Vaziyeti muhakeme ederken ve tedbir düşünürken acı olsa da hakikati görmekten bir an geri kalmamak lâzımdır. Kendimizi ve birbirimizi aldatmak için lüzum ve mecburiyet yoktur. »

(1927)

« … Çok söz uzun söz bir şey için söylenir: Hakikati anlamayanları hakikate getirmek için… »

9/10. 08. 1928 İstanbul Sarayburnu Parkı TürkYazı İnkılâbı Hakkında Konuşma.


HAKİMİYET


« … Korku üzerine hâkimiyet kurulamaz. Toplara dayanan hâkimiyet sürekli olmaz. Böyle bir hâkimiyet ve hatta diktatörlük ancak ihtilal ortamında geçici bir zaman için lazım olur… »

30. 11. 1929 Vossische Zeitung Muhabirine Demeç.


HALİFE

«İstanbul’da saltanat ve zevklerinin çıkarlarının devam ettirilmesini düşmanların anavatanımızı istila etmek emellerine uydurmakta onlarla işbirliği yapmakta düşman devletlerin her isteğine boyun eğmekte asla tereddüt göstermeyen vicdanları sızlamayan milletimizin hür ve müstakil yaşama azmini kırma için hainane teşebbüslerden çekinmeyen sultan ve halifelerin artık bu vatanda asla yeri yoktur ve olamaz. »

26. 08. 1925 İnebolu’da Bir Konuşma.

HALK

HALKÇILIK


« Bizim görüşümüz-ki halkçılıktır – kuvvetin kudretin egemenliğin yönetimin doğrudan doğruya halka verilmesidir halkın elinde bulundurulmasıdır. »

17. 07. 1920 T.B.M.M.

« … Zannederim bugün ki varlığımızın asıl niteliği milletin genel eğilimlerini ispat etmiştir o da halkçılıktır ve halk hükûmetidir. Hükümetlerin halkın eline geçmesidir… »

17 .07. 1920 T.B.M.M.


« … Halkçılık toplumsal düzenin çalışmasına hukukuna dayandırmak isteyen bir sosyal sistemdir. Efendiler biz bu hakkımızı korumak istiklâlimizi emin bulundurabilmek için genel kurulumuzca milli kurulumuzca bizi mahvetmek isteyen emperyalizme karşı ve bizi yutmak isteyen kapitalizme karşı milletçe savaşmayı gerekli gören bir yolu takip eden insanlarız. »

(1921)


« İç siyasetimiz de ilkemiz olan halkçılık yani milletin bizzat kendi geleceğine sahip olması esası anayasamız ile tesbit edilmiştir. »

(1921)

« Halkçılık teşkilâtı en ufak daireye kadar yaygınlaştırıldığı takdirde sonucun daha büyük ve verimli olacağına şüphe yoktur. Memleket ve milletin içinde bulunduğu zorlukları ve harp halini de düşünürsek meclisin çalışmalarının sonucu ve oradaki başarısını takdir etmemek mümkün değildir. »

10. 01. 1922 Vakit Başyazarı Ahmet Emin İle Mülâkat.

HALK DEVLETİ

« … Türkiye devleti bir halk devletidir halkın devletidir. Mazideki kuruluşlar ise bir şahıs devleti idi şahısların devleti idi. »

13. 08. 1923 T.B.M.M. 2. Toplanma Yılını Açarken.

HALK HÜKÜMETİ

« … Bizim hükûmetimiz demokratik bir hükûmet değildir sosyalist bir hükûmet değildir ve hakikaten kitaplarda mevcut olan hükûmetlerin bilimsel yapıları itibarıyla hiçbirine benzemeyen bir hükûmettir. Fakat millî hakimiyeti millî iradeyi tecellî ettiren tek hükûmettir bu mahiyette bir hükûmettir! Sosyoloji noktasından bizim hükûmetimizi ifade etmek lâzım gelirse halk hükûmeti deriz. »

01. 12. 1921 T.B.M.M.


« Şurası unutulmamalı ki bu idare tarzı bir bolşevik sistemi değildir. Çünkü biz ne Bolşevikiz ne de Komünist ; ne biri ne diğeri olamayız. Çünkü biz milliyetçi ve dinimize hürmetkârız. özetle bizim hükümet şeklimiz tam bir demokrat hükûmettir. Ve dilimizde bu hükümet « halk hükûmeti » diye anılır. »

02. 11. 1922 Le Petit Parisien Muhabirine Demeç.


HALK İDARESİ

« … Milletimizin bugünki idaresi hakiki mahiyeti ile bir halk idaresidir. Ve bu idare tarzı esası meşveret (danışma) olan Şûra idaresinden başka bir şey değildir… »

03. 01. 1922 General Frunse’nin Ziyafetinde.


« … Herhalde halkımızı idare ile yakından ilgilendirmek yani idareyi doğrudan doğruya halkın eline verebilecek bir idare şeklini tesis etmek hem milli hakimiyetin hakiki olarak temsili ve hem de bu sayede halkın benliğini anlaması itibarıyla gerekli idi. İşte bu düşüncelerin bu araştırmaların ilhamı olarak proje yapılmıştı… »

10. 01. 1922 Vakit Başyazarı Ahmet Emin İle Mülâkat.

HALK TEŞKİLATI

« … Teşkilat baştan sona kadar halk teşkilatı olacaktır. Genel idareyi halkın eline vereceğiz. Bu toplumda hak sahibi olmak herkesin gayretli olması esasına dayanacaktır. Millet hak sahibi olmak için çalışacaktır. »

10. 01. 1922 Vakit Başyazarı Ahmet Emin İle Mülâkat.

HARB

« Her zamandan daha ziyade inanıyorum ki harp pahalı bir iştir. Harbin sürüklediği facialar ve dehşetten üzgünüm. Fakat harp etmeden elimizdeki silahları bıraktığımız zaman tamamen harap olacağımızı da biliyorum. »

Ağustos 1921 Associated Muhabirine Demeç.

« Derhal şu veya bu sebepler için milleti harbe sürüklemek taraftarı değilim. Harp zorunlu ve hayati olmalı. Hakiki kanaatim şudur: milleti harbe götürünce vicdanımda azap duyamamalıyım. Öldüreceğiz diyenlere karşı ölmeyeceğiz diye harbe girebiliriz. Ama millet hayatı tehlikeye düşmeyince harp bir cinayettir. »

16. 03. 1923 Adana Çiftçileriyle Konuşma.

« … Bir harp oyunu yapmak suretiyle vatanın ve milletin yüksek menfaatlerinin müdafaasını beraber göz önünde bulunduracağız. Bu çalışmamızda son senelerin başarılarla dolu muharebelerinin meydan muharebelerinin cumhuriyet ordusuna ve onun kıymetli komuta heyetine kazandırdığı tecrübelerin sonucunu inceleyeceğiz. Dünyanın fen ve sanatta en son gelişmelerini göz önünde bulunduracağız… »

15. 02. 1924 İzmir Ordu İleri Gelenleri İle Konuşma.

« … Harp muharebe nihayet meydan muharebesi yalnız karşı karşıya gelen iki ordunun çarpışması değildir. Milletlerin çarpışmasıdır. Meydan muharebesi milletlerin bütün mevcudiyetleriyle ilim ve fen sahasındaki seviyeleriyle ahlaklarıyla harslarıyla hulâsa bütün maddi ve mânevi kudret ve faziletleri ve her türlü vasıtalarıyla çarpıştığı bir imtihan sahasıdır. Bu sahada çarpışan milletlerin hakiki kuvvet ve kıymetleri ölçülür… »

30. 08. 1924 Dumlupınar’da Konuşma.


« Eğer harp bir bomba patlaması gibi birdenbire çıkarsa milletler harbe engel olmak için silâhlı mukavemetlerini ve mâlî kuvvetlerini saldırgana karşı birleştirmekte tereddüt etmemelidirler. En hızlı ve en etkili tedbir muhtemel bir saldırgana saldırının yanına kâr kalmayacağını açıkça anlatacak uluslararası teşkilatın kurulmasıdır. »

21. 06. 1935 Gladys Baker’a Demeç

HARP SANAYİİ

« Bilhassa harp sanayii ve fabrikalarının çalışmasını özel bir takdir ile anmayı bir borç bilirim. Bu son sene içinde bu fabrikaların eksikleri kademe kademe tamamlanmıştır. Bugün her türlü ihtiyacın üretimi mümkün hale gelmiştir. Yeni kurulan mermi ve fişek fabrikalarında bol miktarda topçu ve piyade caphanesinin ve bombasının hazırlanması ve üretiminde başarı sağlanmıştır. »

01. 03. 1922 T.B.M.M. 3. Toplanma Yılını Açarken.

« Azim ve imanımız önünde yıkılarak silâh mühimmat ve araçlarını savaş meydanında terke mecbur olan Yunan ordusunun bıraktıklarından istifade olunarak değişik merkezlerde yeni ve yedek silâh ve cephane depolarımız ve fabrikalarımız kurulmuştur. Bu genişlikte kurulan ve gün geçtikçe daha çok genişleyen ve mükemmelleşen askerî kurumlara lâzım olan fenni beyinler yetiştirilmesi için de hazırlıklarda bulunulmaktadır. »

01. 03. 1923 T.B.M.M. 4. Toplanma Yılını Açarken.

« … Harp sanayii tesisatımızı daha ziyade gelişmesi ve genişlemesi için alınan tebirlere devam edilmeli ve endüstrileşme mesaimizde de ordu ihtiyacı ayrıca göz önünde tutulmalıdır. »

01. 11. 1937 T.B.M.M. 5. Dönem 3.Toplanma Yılını Açarken.

« Bundan sonrası için bütün uçaklarımızın ve motorlarının memleketimizde yapılması ve hava harp sanayimizin de bu esasa göre geliştirilmesi gerekir. Hava kuvvetlerinin kazandığı önemi göz önünde tutarak bu çalışmayı plânlaştırmak ve bu konuyu lâyık olduğu önemle milletin nazarında canlı tutmak lâzımdır. »

01. 11. 1937 T.B.M.M. 5. Dönem 3.Toplanma Yılını Açarken

HARF İNKILABI

« … Çok işler yapılmıştır ama bugün yapmaya mecbur olduğumuz son değil ancak çok lüzumlu bir iş daha vardır. Yeni Türk harflerini çabuk öğrenmelidir. Vatandaşa kadına erkeğe hamala sandalcıya öğretiniz. Bunu vatanseverlik ve milliyetseverlik vazifesi biliniz… »

9/10. 08. 1928 Yeni Yazı İnkılabı Hakkında.

« … Bizim uyumlu zengin dilimiz yeni Türk harfleriyle kendini gösterecektir; Asırlardan beri kafalarımızı demir çerçeve içinde bulundurarak anlaşılmayan ve anlayamadığımız işaretlerden kendimizi kurtarmak bunu anlamak mecburiyetindesiniz… »

9/10. 08. 1928 İstanbul Sarayburnu Parkı Türk Yazı İnkılâbı Hakkında Konuşma.

« Az zaman sonra yeni Türk harfleriyle gözler kamaştırıcı Türk manevî ilerlemesinin ulaşabileceği güç ve saygının uluslararası düzeyini gözlerimi kapa***** şimdiden o kadar parlak görüyorum ki bu manzara beni kendimden geçiriyor. »

23. 08. 1928Anadolu Ajansı Muhabirine Demeç.

«.Büyük milletimizin bir kat daha gelişmesini ve yükselmesini temin edecek olan yazı inkılâbı... »

16. 09. 1928İstanbul Belediye Başkanına Demeç.


« … Meclisinizin en büyük eseri olan Türk harfleri memleketin genel hayatına tamamen uygulanmıştır. İlk zorluklar milletin fikir kuvveti ve medeniyete olan sevgisi sayesinde kolaylıkla yenilmiştir… »

01. 11. 1929 T.B.M.M. 3. Dönem 3. Toplanma Yılını Açarken.

HARİTA DAİRESİ

« … Milli Savunma Bakanlığı’nda faaliyete başlayan harita dairesi ordunum bütün harita ihtiyacını karşılamaya muvaffak olmuştur. Bundan sonraki çalışma ile memleketin daha mükemmel haritalarını hazırlayacaktır… »

01. 03. 1922 T.B.M.M. 3. Toplanma Yılını Açarken.

HATİP

«… hutbeyi îrat eden hatiptir. Yani söz söyleyen demektir… »

07. 02. 1923 Balıkesir’de Halkla Konuşma.

HAVACI

« Havacılarımız bütün ordu ve donanmamız gibi vatanı korumaya yetenekli kahramanlardır. Büyük millet bu soylu evlâtlarıyla kendini mutlu sayabilir. »

01. 11. 1935 T.B.M.M. 5. Dönem 1. Toplanma Yılını Açarken

HAVACILIK

« Bizim dünyamız - bilirsiniz - topraktan sudan ve havadan unulmuştur. Hayatın da esas unsurları bunlar değil midir? Bu unsurlardan birinin eksikliği yalnız eksikliği değil sadece bozukluğu hayatı imkansız kılar. Hayatı hele ulusal hayatı seven onu korumak isteyen; yurdunun topraklarına denizlerine olduğu gibi havasına da ilgisini hergün biraz daha çoğaltılmalıdır. »

03. 05. 1935 Havacılık Hakkında Konuşma.

« … Türk çocuğu; Her işte olduğu gibi havacılıkta da en yüksek düzeyde gökte seni bekleyen yerini az zamanda dolduracaksın. Bundan gerçek dostlarımız sevinecek Türk ulusu mutlu olacaktır. »


03. 05. 1935 Havacılık Hakkında Konuşma.

HAYAT

« … Hayat mücadeleden ibaretlir. Bundan dolayı hayatta yalnız iki şey vardır. Galip olmak mağlup olmak. »

18. 03. 1923 Tarsus’da Gençlerle Konuşma.

Havacılıkla ilgili konuşmasının aynısı
« Bizim dünyamız - bilirsiniz - topraktan sudan ve havadan unulmuştur . Hayatın da esas unsurları bunlar değil midir ? »

03. 05. 1935 Havacılık Hakkında Konuşma.

« … Hayatta tam zevk ve saadet ancak gelecek nesillerin şerefi varlığı saadeti için çalışmakta bulunabilir… »

17. 03. 1937 Ankara Palas. Romanya Dışişleri Bakanı Antonescu İle Konuşma

HİLAFET

« Hilâfeti muhafaza edeceğiz. Şu şartla ki Büyük Millet Meclisi ve millet hilâfetin dayanacağı bir mesnet ve kuvvet olacaktır. »

02. 11. 1922 Bursa Le Petit Parisien Muhabirine Demeç.

« … Esasen bu mesele yalnız Türkiye’ye ait olmayıp bütün islâm alemini ilgilendiren bir meseledir. »

02. 11. 1922 Bursa Le Petit Parisien Muhabirine Demeç.


«Bütün İslâm aleminin gerçek kurtuluşuna kadar varlığını korumayı görev bildiğimiz hilâfet makamı Türkiye Devleti’nin ne istiklâli ne idaresi ve ne de hakimiyeti ile zıtlık teşkil etmez. Bu makam ve bu makamda oturan kişinin varlığı sebebiyet verilmedikçe sakıncaların kaynağı olarak düşünülemez. Fakat şurası kesinlikte bilinmelidir ki herhangi bir makam ve şahıs tarafından bu sakınca doğurulduğu gün orada teori biter pratik ve uygulama başlar. »

18. 01. 1923 İzmit Halkı İle Konuşma.

« … Bu makamı Türkiye milletinin hakimiyetini ihlâl edecek bir makam diye anlamak doğru değildir. Bugün halife olan kişinin bizim ile beraber aynı gerçekleri takdir buyurduğunu zannederim. Ancak bir sakınca ortaya çıkarsa yalnız bu makama atfetmek lazım gelmez. Bunu yapmak için her şeyden önce fikirlerini şeriat görünümüne sokan bazı cahiller menfaatperestler ve dalkavuklar ortaya çıkabilir. Bunların yapacağı telkinleri ve mahiyetini evvelden tanıyıp ona göre gerekli hazırlığı yapmak her ferdin ve milletin görevidir… »

18. 01. 1923 İzmit Halkı İle Konuşma.

« … Bütün İslâm milletleri üzerinde yüce ruhî görevini ifa eden halife fikri gerçeklerden değil kitaplardan çıkmış bir fikirdir… »

29. 10. 1923 Fransız Muhabiri Maurice Pernot’ya Demeç.

« … Tarihimizin en mesut devresi hükümdarlarımızın halife olmadıkları zamandır. Bir Türk padişahı her nasılsa hilafeti kendine maletmek için nüfuzunu itiyadını servetini kullandı. Bu sırf bir tesadüf eseridir. Peygamberimiz öğrencilerine dünya milletlerine İslâmiyeti kabul ettirmelerini emretti Bu milletlerin hükûmeti başına geçmelerini emretmedi. Peygamberin zihninden asla böyle bir fikir geçmemiştır. Hilafet demek idare hükûmet demektir. Hakikaten vazifesini yapmak bütün Müslüman milletlerini idare etmek isteyen bir halife buna nasıl muvaffak olur? İtiraf ederim ki bu koşullar içinde beni halife tayin etseler derhal istifamı verirdim. »

29. 10. 1923 Fransız Muhabiri Maurice Pernot’ya Demeç.

« Hilafetle beraber Türkiye’de mevcut olan Ortodoks ve Ermeni kiliseleri patrikhaneleri ve Musevi hahamhanelerinin ortadan kaldırılması lazımdır. Hilafet ve bu muhtelif patrikhaneler asırlardan beri ruhani yetkilerinin sınırları dışında çok büyük ayrıcalıklar aldılar. Halkın anlayışına dayanarak bahşedilen hukuk dışı ayrıcalıklar ile cumhuriyet idaresinin uygulanması mümkün değildir… »

04. 05. 1924 New York Herald Tribune Muhabirine Demeç.

« Hilâfet geçmişin bir rüyası olup zamanımız da varlık nedeni yoktu… »

25. 11. 1924 Matin Gazetesi Yazarı Madam Titaniya’ya Demeç.

HOCA

« … Her sarıklıyı hoca sanmayın hoca olmak sarıkla değil dimağladır. »

16. 03. 1923 Adana Esnaflarıyle Konuşma.

HUKUK İNKILÂBI

« Büsbütün yeni kanunlar vücuda getirerek hukukî esasları temelinden değiştirmek teşebbüsündeyiz. Ve yeni hukukî esaslar ile alfabesinden tahsile başlayacak bir yeni hukuk neslini yetiştirmek için bu kurumları açıyoruz. Bütün bu uygulamalardaki dayanağımız milletin anlayış kabiliyeti ve kesin arzusudur. Bu teşebbüslerde arkadaşlarımız yeni hukuku bizimle beraber bahsettiğim mahiyette anlatmış olan güzide hukukçularımızdır. »

05. 11. 1925 Ankara Hukuk Fakültesinin Açılışında Yapılan Konuşma.

HUTBE

« … Efendiler hutbe demek insanlara hitap etmek yani söz söylemek demektir. Hutbenin mânası budur… »

07.02.1923 Balıkesir’de Halkla Konuşma.


« … Hutbe okuyan kişilerin siyasî sosyal ve medenî gelişmeleri her gün takip etmeleri zaruridir. Bunlar bilinmediği takdirde halka yanlış telkinat verilmiş olur. Bundan dolayı hutbeler tamamen Türkçe ve zamanın şartlarına uygun olmalıdır… »

07.02.1923 Balıkesir’de Halkla Konuşma.


« … Hutbeden maksat ahalinin aydınlatılması ve yol gösterilmesidir başka birşey değildir. Yüz iki yüz hatta bin sene evvelki hutbeleri okumak insanları cehalet ve gaflet içinde bırakmak demektir. Hutbe okuyan kişilerin herhalde halkın kullandığı dille görüşmesi uygundur… »

07.02.1923 Balıkesir’de Halkla Konuşma.

HÜKÜMET

« … Hükümetin iki hedefi vardır. Biri milletin korunması ikincisi milletin refahını temin etmek… »

16.03.1923 Adana İlerigelenleriyle Konuşma.

« Milletlerden ibaret olan toplumlar birer hükümet teşkili mecburiyetindedirler. Ama bu mecburiyet toplumun kendini muhafaza etmesi içindir Hükümetlerin kuruluş gayesi kavramı bundan ibarettir… »


23.03.1923 Afyonkarahisar Beledîye Meclisi Üyeleriyle Konuşma.

HÜRRİYET

« Hürriyet olmayan bir memlekette ölüm ve çöküş vardır. Her ilerlemenin ve kurtuluşun anası Hürriyet’tir. »

1906 Vatan ve Hürriyet Cemiyetinin Selanik Şubesini Kurarken.

« Hürriyet ve istiklâl benim karakterimdir. Ben milletimin ve büyük atalarım en kıymetli mirasından olan istiklâl aşkı ile yaratılmış bir adamım .Çocukluğumdan bugüne kadar ailevi hususi ve resmi hayatımın her safhasını tanıyanlarca bu aşkım bilinmektedir. Bence bir millette şerefin haysiyetin namusun ve insanlığın var olması ve devam etmesi mutlak o milletin hürriyet ve istiklâline sahip olmasıyla mümkündür. Ben şahsen bu saydığım niteliklere çok önem veririm ve bu niteliklerin kendimde varlığını iddia edebilmek için milletimin de aynı nitelikler ile donanmış olmasını şart ve esas bilirim… »

22.04.1921 Hakimiyet-i Milliye.

« … Eğer bazen ihtiyatkar hareket ediyorsak aşırı ölçüde şüpheli davranıyorsak bize çok pahalıya malolan hürriyetimizi kaybetmek hususundaki korkumuzdandır. Bu hürriyetin bir küçük kısmını sakat etmektense hepsini birden feda etmeyi tercih ederiz. »

29.10.1923 Fransız Muhabiri Maurice Pernot’ya Demeç

I

IRK


« Efendiler bir memleketin bir memleket halkının düşmandan zarar görmesi acıdır. Fakat kendi ırkından büyük tanıdığı ve başlarında taşıdığı insanlardan vefasızlık felaket görmesi ondan daha acıdır. Bu kalp ve vicdanlar için unutulmaz bir yaradır. »

11.09.1924 Bursalılarla Konuşma.

« Diyarbakırlı Vanlı Erzurumlu Trabzonlu İstanbullu Trakyalı ve Makedonyalı hep bir ırkın evlatları hep aynı cevherin damarlarıdır. »

04.10.1932 Dolmabahçe Sarayı « Diyarıbekir »
Gazetesinin Sahibine Demeç.

İ

İKTİSAT

« Ekonomisi zayıf bir millet fakirlik ve yoksulluktan kurtulamaz; toplumsal ve siyasi felâketlerden yakasını kurtaramaz. »
(1924)

İLERLEME

« Bir millet ki resim yapmaz bir millet ki heykel yapmaz bir millet ki fennin gerektirdiği şeyleri yapmaz itiraf etmeli ki o milletin ilerleme yolunda yeri yoktur. »
(1923)


İLİM VE FEN

« … İlim ve fen nerede ise oradan alacağız ve her millet ferdinin kafasına koyacağız. İlim ve fen için kayıt ve şart yoktur. »

27.10.1922 Bursa Öğretmenlerine.


« … Memleketimizin en ileri en hoş en güzel yerlerini üç buçuk sene kirli ayaklarıyla çiğneyen düşmanı mağlup eden zaferin sırrı nerededir bilir misiniz ? Orduların sevk ve idaresinde ilim ve fen esaslarını rehber almaktır. Milletimizi yetiştirmek için asıl olan mekteplerimizin üniversitelerimizin kuruluşunda aynı yolu takip edeceğiz. Evet milletimizin siyasi sosyal hayatında milletimizin fikri terbiyesinde de rehberimiz ilim ve fen olacaktır… »

27.10.1922 Bursa Öğretmenlerine.

« … Bundan sonra pek mühim zaferlere kavuşacağız. Fakat bu süngü zaferi değil iktisat ve ilim ve kültür zaferleri olacaktır… »

25/26.01.1923 Alaşehir’de Halka Konuşma.

« Dünyada herşey için medeniyet için hayat için başarı için en hakiki mürşit bilimdir fendir. İlim ve fennin haricinde yol gösterici aramak gaflettir cehalettir delalettir.… »
22.09.1924 Samsun Ögretmenleriyle Konuşma.


« Türk milletinin yürümekte olduğu ilerleme ve medeniyet yolunda elinde ve kafasında tuttuğu meşale pozitif ilimdir. »

29.10.1933 Onuncu Yıl Nutku.

İLK TAHSİL

« … İlk tahsilin yayılması için sade ve pratik tedbirler almak yolundayız. İlk tahsilde hedefimiz bunun umumi olmasını bir an evvel tahakkuk ettirmektir. Bu neticeye varmak ancak sürekli tedbir almakla ve onu metodik olarak uygulamakla mümkün olabilir. Milletin başlıca bir işi olarak bu konuda ısrar etmeyi gerekli görüyorum… »

01.11.1936 T.B.M.M. 5.Dönem 2.Toplanma Yılını Açarken.

İNHİSAR (Tekel)

« İnhisarlar konusunda özen gösterilmesi gereken esas bu kurumların mali monopol ticari teşekkül ve millî valörizasyon kurumu karakterinin dikkatle telifidir. »

01.11.1937 T.B.M.M. 5.Dönem 3.Toplanma Yılını Açarken.


İNKILÂP

« … Kan ile yapılan inkılâplar daha sağlam olur kansız inkılâplar ebedileştirilemez. Fakat biz inkılâba ulaşmak için lüzumu kadar kan döktük. Bu kanlarımız yalnız muhabere meydanlarında değil aynı zamanda memleketin dahilinde de döküldü. Biliyorsunuz ki Hendek’te Bolu’da Konya’da Yozgat’ta vesair memleketlerimizde bir çok isyanlar meydana geldi. Ve bunların hepsi bastırıldı. Temenni ederim ki bu dökülen kanlar yeterli olsun ve bundan fazla kan dökülmesin… »

22.01.1923 Bursa Şark Sinemasında Halkla
Konuşma.

« Arkadaşlar ; inkılâbımız Türkiye’nin asırlar için saadetini garanti etmiştir. Bize düşen onu idrak ve takdir ederek çalışmaktır. »

11.09.1924 Bursalılarla Konuşma.

« … Efendiler vatanın birliğini hürriyet ve istiklâlini temin eden milletimizi Cumhuriyet idaresine kavuşturan inkılâbımız; iktisadi refah ve saadetimizi medeniyet aleminde lâyık olduğumuz yeri de temin edecektir… »

16.09.1924 Trabzonlularla Konuşma.


« … Bu inkılâp kelimenin ilk anda ima ettiği ihtilâl anlamından başka ondan daha geniş bir değişimi ifade etmektedir. Bugünkü devletimizin şekli asırlardan beri gelen eski şekilleri bertaraf eden en gelişmiş tarz olmuştur. »

05.11.1925 Ankara Hukuk Fakültesinin Açılışında.


« Türk milleti çok büyük olaylarla isbat etti ki yenilikçi ve inkılâpçı bir millettir. Son senelerden önceki devirlerde de milletimiz yenileşme yolları üzerinde yürümeye sosyal inkılâba teşebbüs etmemiş değildir. Fakat hakiki faydalar görülemedi. Bunun sebebini araştırdınız mı ? Bu sebep işe esasından temelinden başlanmamış olmasıdır. »

30.08.1925 Kastamonu’da İkinci Konuşma.

« Yaptığımız ve yapmakta olduğumuz inkılâpların amacı Türkiye Cumhuriyeti halkını tamamen çağdaş ve bütün mana ve biçimiyle uygar bir toplum haline getirmektir. İnkılâplarımızın asıl gayesi budur… »

30.08.1925 Kastamonu’da 2. Konuşma.


İNSAN

« … İnsanlar; âdetlerini ahlâklarını hislerini eğilimlerini hattâ fikirlerini geliştirme ve terbiyede içinde yetiştiği toplumun genel eğiliminden kurtulamazlar… »

18.06.1922 Claude Farrere’in Mustafa Kemal’i Ziyaret
Etmek Üzere İzmit’e Gelişinde.


« İnsanlar daima yüksek soylu ve kutsal hedeflere yürümelidirler… »

27.06.1926 Gazetecilere Verdiği Demeç.


« İnsanlığın hepsini bir vücut ve bir milleti bunun bir organı saymak gerekir. Bir vücudun parmağının ucundaki acıdan diğer bütün organlar etkilenir. »

(1937)

« İnsanları mesut edeceğim diye onları birbirine boğazlatmak insanlıktan uzak ve son derece üzülünecek bir sistemdir. »
(1937)

İRTİCA

« … Hayat felsefesinin garip bir tecellisidir ki her faydalı ve her yeni şeye karşı mutlaka bir kuvvet çıkar. Buna bizim dilimizde (İrtica) derler. İşte bu irticanın imhası için gerekli tedbirleri evvelden almış olmak lazımdır… »

18.01.1923 İzmit’te Halk İle Konuşma.


« Unutmamalıdır ki milletin hakimiyetini bir şahısta yahut belirli şahısların elinde bulundurmakta menfaat bekleyen cahil ve gafil insanlar vardır. Hükümdarlar kendilerini aslı olmayan bir kuvvetin temsilcisi tanırlar ve bundan zevk alırlar. Fakat onların etrafındaki menfaatperestler bunu din kisvesine büründürerek milleti iğfâle küçük görmeye çalışırlar. Nitekim şimdiye kadar çalışmışlardır. Nihayet milletin kulağı bu söylentilerle dolar ve o telkinleri dinin icabı ve gerçeklerin ifadesi olarak kabul ederler. Bu gibilere gerici ve hareketlerine irtica derler… »

31.01.1923 İzmir’de Halk İle Konuşma.


İSTANBUL

« … İstanbul bizimdir. Bununla birlikte boğazlar ve Marmara denizi için başkentin emniyeti temin edilmek şartıyla bir hal tarzını kabul etmeye hazır bulunmaktayız… »

Ağustos 1921 Associated Press Muhabirine Demeç.

« … İstanbul şehri milletimizin sonsuz çalışma ve fedakarlığının ürün verdiği yerdir. Gerçekten; milletimizin maddî ve manevî varlığını yücelten anıtlar kurumlar ve medeniyet eserleri İstanbul’da yoğunlaştırılmıştır. »

01.03.1922 T.B.M.M. 3. Toplanma Yılını Açarken.

« İki büyük dünyanın buluşma noktasında Türk vatanının süsü Türk tarihinin serveti Türk milletinin gözbebeği İstanbul bütün vatandaşların kalbinde yeri olan bir şehirdir… »

01.07.1927 İstanbul Halkı Temsilcileriyle Dolmabahçe
Sarayında Yapılan Bir Konuşma.

İSTİBDAT

« … Bir istibdadın varlığı ile ilgili işaretler’in izahı bence mümkün değildir. Cumhuriyet Halk Partisi ve onun bütün liderleri ve mensupları Türkiye’de her türlü istibdadı kökünden yıkmak için ve memleket ve millete tam bir hürriyet kazandırmak için bugüne kadar milletle beraber hayatlarını ortaya koymaktan çekinmemiş ve hiçbir vakit çekinmeyecek insanlar olduğuna göre işaret olunan istibdat herhalde mevcut değildir… »

11.12.1924Times Muhabirine Demeç.


« Geleceğini kendisini zincire vuran şahıslara terk eden milletler o şahısların keyif ve isteklerine oyuncak olmaya karar vermiş rıza göstermiş kabul edilirler. Bu türlü milletler talihini ellerine teslim ettiği insanlar başarılı oldukça o insanların daha kuvvetli baskısı altında kalırlar. Başarılı olmazlarsa felâket yok olma yalnız o insanları değil onlara bağlı olan bütün toplumu kapsar.… »

03.01.1922 General Frunse’nin Ziyafetinde.

İSTİKLÂL

« Ya İstiklâl ya Ölüm !
(1919)

« … Türkiye halkı asırlardan beri hür ve bağımsız yaşamış ve bağımsızlığı hayatın bir gereği kabul etmiş ve bir milletin kahraman evlâtlarıdır. Bu millet bağımsızlıktan uzak yaşamamıştır. Yaşayamaz ve yaşamayacaktır. »

18.06.1922 Claude Farrere Şerefine Verilen Çay Ziyafetinde.


İSTİKLÂL MAHKEMELERİ

« … Yüce Meclisin kurduğu İstiklâl Mahkemeleri sayesinde çabuk ve adaletli surette birçok fenalıklara son verilmiştir. Bugün memleket medenî kanunlar ve sürekli yargı dereceleri ile güvenliği sağlamaya yeterli bir hale getirilmiştir. »

01.03.1921 T.B.M.M. 2.Toplanma Yılını Açarken.

İSTİKLÂL-İ MALÎ
Malî Bağımsızlık

« … Bugünkü mücadelelerimizin gayesi tam bağımsızlıktır. Bağımsızlığın tamamı ise ancak mali bağımsızlık ile mümkündür. Bir devletin maliyesi bağımsızlıktan mahrum olunca o devletin bütün hayati kuruluşlarında bağımsızlık felç olmuştur. Çünkü devletin her organı ancak mali kuvvet ile yaşar… »

01.03.1922 T.B.M.M. 3.Toplanma Yılını Açarken.

İŞ BANKASI

« İş Bankası kurumu Cumhuriyet tarihinde ekonomi bakımından başlı başına yer alacaktır. Bu kurum kıymetsiz bir servetin bile ekonomik hayatta fert menfaatlerine kullanılmayıp ulus menfaatine kullanılmasından çıkabilecek olan büyük neticeleri az bir zamanda ve özellikle yepyeni bir devlet kuruluşunun türlü inkılâp güçlükleri içinde evrensel bir surette fiilen göstermiştir. »

26.08.1936 İş Bankası’nın 10. Kuruluş Yıldömünde.

İZMİR

« İzmir her yönden Türk memleketidir Anadolu’nun ayrılmaz bir parçasıdır. Yunanlılar İzmir’de hiçbir tarihî ve ırkî hakka sahip değillerdir… »

17.01.1921 United Telgraph Muhabirine Demeç.


« İzmir kırk asırlık bir ata yurdudur. İzmir bu kadar derin bir tarihe sahip olmakla beraber coğrafî konumu dolayısıyle ekonomik ve siyasî çok büyük bir öneme sahiptir. İşte bundan dolayıdır ki Türkiye’yi mahvetmek isteyen düşmanların herşeyden evvel bakışları bu tarihî bu mühim beldeye döner. Nitekim düşmanlarımız en evvel burasını işgal etmişler ondan sonra daha doğuya ilerlemişlerdir… »

31.01.1923 İzmir’de Halk İle Bir Konuşma.

J

JANDARMA OKULLARI

« … İç güvenliğin sağlanmasında en mühim ve maddî vasıta olan jandarma teşkilâtı önemli birlikler ilâvesi ile güçlendirilmiş ve çeşitli jandarma okulları açılmıştır. »

01.03.1922 T.B.M.M. 3.Toplanma Yılını Açarken.

K

KABOTAJ

« Kabotajın bu sene içinde sadece ve tamamen Türk sancağına dönmesi fiilen gerçekleşmiştir. Bu olayı övünçle anmak isterim. »

1.11.1926 2. Dönem 4. Toplanma Yılını Açarken.


KADIN

Bizim toplumumuzun başarı gösterememesinin sebebi kadınlarımıza karşı
gösterdiğimiz ihmal ve kusurdan doğmaktadır. »

(1923)

« Kadınlarımız hatta erkeklerden daha çok aydın daha çok feyizli ve daha fazla bilgili olmaya mecburdurlar. »

(1923)

« Şuna inanmak lâzımdır ki dünya yüzünde gördüğümüz herşey kadının eseridir. »

.................................................. .................................................. ............(1923)

« ... Bilinmektedir ki her safhada olduğu gibi toplum hayatında dahi görev bölümü vardır. bu genel görev bölümü arasında kadınlar kendilerine ait olan görevleri yapacakları gibi aynı zamanda toplumun refahı saadeti için gerekli olan genel konulara dahi dahil olacaklardır. »

..........................................31. 01. 1923 İzmir’de Halk İle Konuşma.

« ... İnsanlar dünyaya mukadder oldukları kadar yaşamak için gelmişlerdir. Yaşamak demek faaliyet demektir. Bundan dolayı bir toplumun bir uzvu faaliyette bulunurken diğer uzvu atalette olursa o toplum felç olmuştur. Bir toplumun hayatta çalışması ve muvaffak olması için çalışmanın ve mufavvak olabilmenin bağlı olduğu bütün sebep ve şartları kabul etmesi gerekir. Bundan dolayı bizim toplumumuz için ilim ve fen lâzım ise bunları aynı derecede hem erkek ve hemde kadınlarımızın kazanmaları lâzımdır.... »

.................................................. ........... 31. 01. 1923 İzmir’de Halk İle Konuşma.

« ... Bir toplum bir millet erkek ve kadın denilen iki cins insanlardan oluşmaktadır. Olabilir mi ki bir kitlenin bir parçasını ilerletelim. Diğerini gözardı edelim de kitlenin tamamı ilerlemiş olabilsin ? Mümkün müdür ki bir toplumun yarısı topraklara zincirlerle bağlı kaldıkça diğer kısmı göklere yükselebilsin ? Şüphe yok ilerleme adımları dediğim gibi iki cins tarafından beraber arkadaşça atılmak ve gelişme sahalarında ve yenilikle birlikte mesafe almak gereklidir.... »

.................................................. ......30. 08. 1925 Kastamonu’da İkinci Konuşma.


KANUN

« ... Kanun koyan insanlar birtakım seçkin özelliklere sahip olmak mecburiyetindedirler. O özelliklerden birincisi şudur efendiler: Kanun teklif eden Kanun yapan kanun koyan bir insan insanlığın bütün hislerini bütün ihtiraslarını herkesten daha çok sezer ve bilir. Fakat nefsini herkesten çok va tamamen bütünüyle bunlardan ayırt etmek kudret ve yeteneğine sahip olmalıdır. Bu seçkin özelliklere sahip olmayan insanlar insan topluluğu için kanun yapmak hak ve yetkisinden men edilmiştir. Efendiler kanunlar hislere dayanarak ve uyularak yapılmaz. »

.................................................. ............................................1. 12. 1921 TBMM.

« Günün ihtiyaçlarına uygun kanun yapmak ve onu iyi uygulamak refah ve ilerleme vasıtalarının en mühimlerindendir. »

.................................................. .................................................. ................(1925)


KAPİTÜLÂSYON


« ... Kapitülâsyonların hiçbir kısmında istisnayı kabul etmiyoruz. Adlî malî veya askerî kapitülâsyonların hiçbirini tanımıyoruz. »

....................................26. 09. 1922 Chicago Tribun’un İzmir’e Gönderdiği
Muhabirine Verilen Demeç.

« Bana Avrupalıların ve bilhassa Fransızların doğudaki yararlarından bahsediyorsunuz. Her şeyden evvel şurası bilinmek lâzımdır ki Büyük Millet Meclisi hükümeti kapitülâsyonların devamını asla kabul etmeyecektir. Şayet yabancı uyruklular eskiden olduğu gibi bundan sonra da kapitülâsyonlardan istifade etmeyi düşünüyorlarsa aldanıyorlar. Kapitülâsyonlar bizim için mevcut değildir ve asla mevcut olmayacaktır. Türkiye’nin istiklâli her sahada tamamen ve eksiksiz onaylanmak şartıyla kapılarımız bütün yabancılara açık kalacaktır… »

2.11.1922 Petit Parisien Muhabirine Bursa’da Verilen Demeç.

« … Millî hududlarımız dahilinde bulunan toprakların bize verilmesinde israr edeceyiz. Ondan sonra bu topraklar üzerinde tamamıyla bağımsız yani kapitülâsyonsuz bir Türkiye yaşamasını istiyoruz. İşte bütün istediklerimiz budur… »
2.11.1922 Petit Parisien Muhabirine Bursa’da Verilen Demeç

« … Kapitülâsyonların Türk milleti için ne derece nefret edilen birşey olduğunu size tarif edemem. Bunları diğer şekil ve namlar altında gizleyerek bize kabul ettirmeye muvafak olacaklarını planlayan ve hayal edenler bu konuda pek çok aldanıyorlar. Zira Türkler kapitülâsyonların devamının kendilerini pek az vakitte ölüme sevkedeceğini pek iyi anlamışlardır… »

25.12.1922 Le Journal Muhabiri Paul Herriot’a
Çankaya’da Verilen Beyanat.

KIYAFET

« … Her milletin olduğu gibi bizim de millî bir kıyafetimiz varmış. Fakat inkar edilemez ki taşıdığımız kıyafet o değildir. Hatta millî kıyafetimizin ne olduğunu bilenler içimizde azdır bile. Medeni bir insan bu tuhaf kıyafete girip dünyayı kendine güldürür mü ? »

30.08.1925 Kastamonu’da İkinci Bir Konuşma.

« Devlet memurları bütün milletin kıyafetlerini düzeltecektir. Fen sıhhat açısından pratik olmak itibariyle her görüş noktasından tecrübe edilmiş medeni kıyafet giyilecektir. Bunda tereddüde yer yoktur. »

30.08.1925 Kastamonu’da İkinci Bir Konuşma.

« … Tabirimi mazur görünüz. Altı kaval üstü
şişhane diye ifade olunabilecek bir kıyafet ne millidir ve ne de uluslararasıdır. O halde kıyafetsiz bir millet olur mu arkadaşlar ?
… Medeni ve uluslararası kıyafet bizim için çok cevherli milletimiz için lâyık bir kıyafetir. Onu giyeceğiz. Ayakta iskarpin veya fotin bacakta pantalon yelek gömlek kravat yakalık ceket ve doğal olarak bunların tamamlayanı olmak üzere güneşten koruyan başlık… »

28.08.1925 İnebolu’da Bir Konuşma.

KOLORDU KUMANDANI

« … Kolordu kumandanı demek Efendiler dünyanın her yerinde her millete en büyük kumandan demektir. Kolordu kumandanından sonra başka büyük kumandan yoktur… »

14.08.1920 TBMM.

KOMÜNİZM

« Komünizm toplumsal bir meseledir. Memleketimizin hali memleketimizin toplumsal şartları dinî ve millî ananelerinin kuvveti Rusya’daki komünizmin bizce tatbikine müsait olmadığı kanaatini doğrular bir mahiyettedir… »

6.02.1921 Hâkimiyet-î Milliye.

KÖYLÜ

« Türkiye’nin gerçek sahibi ve efendisi hakiki üretici olan köylüdür. O halde herkesten daha çok refah mutluluk ve servete hak kazanmış olan köylüdür. »

(1922)

« Köylü hepimizin velinimetidir. Bu soylu unsurun refahını düşüneceğiz. »

20.07.1931 Eskişehir’den geçerken. « Zahire ticaretinde ziyan ettiğini » söyleyen Uluçayırlı Hasan Efendi’ye hitaben söylenmiştir.


KÖYLÜ KADINI

« Dünyanın hiçbir yerinde hiçbir milletinde Anadolu köylü kadınının üstünde kadın mesaisi zikretmek imkânı yoktur. »
(1923)

KURAN-I KERİM

« Sonra Kur’anın tercüme edilmesini emrettim. Bu da ilk defa olarak Türkçe’ye tercüme ediliyor… »

30.11.1929 Vossische Zeitung Muhabirine Demeç.


KURTULUŞ

« Türk milletinin kalbinden vicdanından sanih ve mülhem olan en esaslı en bariz arzu ve iman malum olmuştu : Kurtuluş. »

(1927)

KÜLTÜR

« Türkiye Cumhuriyetinin temeli kültürdür... Kültür okumak anlamak görebilmek görebildiğinden anlam çıkarmak uyanık davranmak düşünmek ve zekâyı eğitmektir. »

(1936)

« … Kültür zeminle orantılıdır. O zemin milletin seciyesidir. »

16.07.1921 Ankara Maarif Kongresini Açarken.

« Asıl uğraşmaya mecbur olduğumuz şey yüksek kültürde ve yüksek fazilette dünya birinciliğini tutmaktır.

(1932)

« Kültür tabiatın yüksek verimleriyle mesut olmaktır. Bu ifade içinde çok şey saklıdır. Temizlik saflık yükseklik insanlık vb. bunların hepsi insanlık niteliklerindendir. »

(1936)

L

LAİKLİK

« Laiklik yalnız din ve dünya işlerinin ayrılması demek değildir. Bütün yurttaşların vicdan ibadet ve din hürriyeti de demektir. »
(1930)

« Laiklik asla dinsizlik olmadığı gibi sahte dindarlık ve büyücülükle mücadele kapısını açtığı için gerçek dindarlığın gelişmesi imkânını sağlamıştır. »
(1930)

LATİN HARFLERİ

« … Basit bir tecrübe Lâtin esasından Türk harflerinin Türk diline ne kadar uygun olduğunu şehirde ve köyde yaşı ilerlemiş Türk evlâtlarının ne kadar kolay okuyup yazdıklarını güneş gibi meydana çıkarmıştır. »

1.11.1928 TBMM 3. Dönem 2. Toplanma Yılını
Açarken.

LOZAN BARIŞI

« Lozan antlaşması Türk milleti aleyhine asırlardan beri hazırlanmış ve Sevr antlaşmasıyla tamamlandığı zannedilmiş büyük bir suikastin yıkılışını ifade eden bir belgedir. Osmanlı devrine ait tarihe eşi geçmemiş bir siyasi zafer eseridir. »

24.07.1933 Hakimiyet-î Milliye.

« … Lozan barışı Türk tarihinde bir dönüm noktasıdır. Türk milleti için siyasi bir zafer teşkil eden bu antlaşmanın Osmanlı Tarihinde benzeri yoktur. Milletimiz bununla haklı olarak iftihar edebilir ve Türk milletin yüksek bir eseri olan bu antlaşmanın yüksek kıymetini takdir etmesi lâzım gelen gençliğin bunu mazide yapılmış antlaşmalarla kıyaslanması gerekir. »

26.07.1927 Dolmabahçe Sarayı Lozan Barış Antlaşması Hakkında.

M

MALİYE MEMURU

« … Maliye memurları da iç işleri memurları gibi halkla daimî teması olan teşkilâttır. Bunların da halk ile temaslarında halk için çalışan bir halk hükümetin tabii niteliği olan azami dikkat ve ihtimam göstermek ve âzami emniyet ve inan vermek özelliklerinin ortaya çıkmasına bilhassa özen göstermeleri lâzımdır. »

1.11.1937 TBMM 5. Dönem 3. Toplanma Yılını
Açarken.

MECELLE

« Efendiler ! Bizim elyevm mevcut olan kanunu medenimiz mecelledir. Bu kanunu medenî takriben yarım asır evvel Cevdet Paşa merhumun taktı riyasetinde bir heyet-î ilmiye marifetiyle tertip olunmuştur… »

1.03.1922 TBMM 3. Toplanma Yılını Açarken.

MEDENİ ESER

« … Dünyada her miletin varlığı kıymeti hürriyet ve bağımsızlık hakkı sahip olduğu ve yapacağı medeni eserlerle orantılıdır. Medeni eser meydana getirmek kabiliyetinden mahrum olan milletler hürriyet ve bağımsızlıklarından soyutlanmaya mahkumdurlar… »

30.08.1924 Dumlupınar’da Konuşma.

MEDENİYET

« … Memleketler çeşitlidir fakat medeniyet birdir ve bir milletin gelişmesi için bu tek medeniyete katılması lazımdır… »

29.10.1923 Fransız Muhabiri Maurice Pernot’ya Demeç.

« … Medeniyet yolunda yürümek başarılı olmak hayatın şartıdır. Bu yol üzerinde bekleyenler veyahut bu yol üzerinde ileri değil geriye bakmak bilgisizlik ve gafletinde bulunanlar umumî medeniyetin coşkun seli altında boğulmaya mahkumdurlar. »

30.081924 Dumlupınar’da Konuşma.


« Efendiler medeniyet yolunda başarı yenileşmeye bağlıdır. Sosyal hayatta iktisadi hayatta ilim ve fen sahasında başarılı olmak için tek olgunlaşma ve ilerleme yolu budur… »

30.081924 Dumlupınar’da Konuşma.


« Türk milletinin istidâdı ve kâti kararı medeniyet yolunda durmadan ilerlemektir. »
(1924)

« … Fikrimiz zihniyetimiz medeni olacaktır. Şunun bunun sözüne önem vermeyeceğiz. Medeni olacağız. Bununla iftihar edeceğiz. Bütün Türk ve İslâm âlemine bakınız. Zihinleri medeniyetin emrettiği şümul ve yükselmeye uyamadıklarından ne büyük felaketler ne ıstıraplar içindedirler. Bizim de şimdiye kadar geri kalmamız ve sonuç olarak son felaket çamuruna batışımız bundandır… »

24.08.1925 Kastamonu’da Bir Konuşma.

« … Medeniyet öyle bir kuvvetli ateştir ki ona ilgisiz olanları yakar ve mahveder. »

24.08.1925 Kastamonu’da Bir Konuşma.


« … Milletimizi en kısa yoldan medeniyetin nimetlerine kavuşturmaya mesut ve müreffeh kılmaya çalışacağız ve bunu yapmaya mecburuz. »

26.08.1925 İnebolu’da Bir Konuşma.

« Efendiler Türkiye Cumhuriyeti’ni kuran Türk halkı medenidir. Tarihte medenidir hakikatte medenidir. Fakat ben sizin öz kardeşiniz arkadaşınız babanız gibi medeniyim diyen Türkiye Cumhuriyeti halkı fikriyle zihniyetiyle medeni olduğunu ispat ve göstermek mecburiyetindedir. Medeniyim diyen Türkiye Cumhuriyeti halkı aile hayatıyla yaşayış tarzıyla medeni olduğunu göstermek mecburiyetindedir. Sonuç olarak medeniyim diyen Türkiye’nin hakikaten medeni olan halkı başından aşağıya dış görünüşüyle dahi medeni ve gelişmiş insanlar olduğunu göstermeye mecburdurlar… »

28.08.1925 İnebolu’da Bir Konuşma.

« Medenî olmayan insanlar medenî olanların ayakları altında kalmaya maruzdurlar.

10.10.1925 Akhisar’da Bir Konuşma.

« … Fikrimiz zihniyetimiz medeni olacaktır… »

24.08.1925 Kastamonu’da Bir Konuşma.

MEMLEKET

« Memleket mutlaka modern medenî ve yepyeni olacaktır. Bizim için bu hayat davasıdır. »

(1923)

MESULİYET (SORUMLULUK)

« Mesuliyet yükü her şeyden ölümden de ağırdır. »

1919 Belleten C. VIII s. 28.

MEYDAN MUHAREBESİ

« … Harb muharebe nihayet meydan muharebesi yalnız karşı karşıya gelen iki ordunun çarpışması değildir. Milletlerin çarpışmasıdır. Meydan muharebesi milletlerin bütün mevcudiyetleriyle ilim ve fen sahasındaki seviyeleriyle ahlâklarıyla harslarıyla özet olarak bütün maddi ve mânevi kudret ve faziletleriyle ve türlü vasıtalarıyla çarpıştığı bir imtihan sahasıdır. Bu sahada çarpışan milletlerin hakikî kuvvet ve kıymetleri ölçülür… »

30.081924 Dumlupınar’da Konuşma.

MİLLET

« Bugün vatanımızla bir millî kudret varsa o cereyan felâketlerden ders alan milletin kalb ve dimağından doğmuştur. »

(1919)

« Millete efendilik yoktur; hizmet etme vardır. Bu millete hizmet eden onun efendisi olur. »

(1921)

« … Milleti millet yapan ilerleten ve yükselten kuvvetler vardır : fikir kuvvetleri ve sosyal kuvvetler… »

27.10.1922 Bursa Öğretmenlere.


« Bilelim ki kazandığımız başarı milletin kuvvetlerini birleştirmesinden ileri gelmiştir. Eğer aynı başarıları zaferleri ileride de kazanmak istiyorsak ayni esasa dayanalım aynı yolda yürüyelim. »
(1923)

« Milletlerin siyasetinde ancak menfaatleri vardır. Kimsenin kimseye dost olmayacağını bilelim. »

(1933)


« Millet sevgisi kadar büyük mükâfat yoktur. »

(1935)

« … Kuvvet birdir ve o milletindir… »

1.11.1937 TBMM 5. Dönem 3.Toplanma Yılını Açarken.


MİLLETLER CEMİYETİ

« Milletler Cemiyeti henüz kesin ve etkili bir vasıta olduğunu ispat etmemiştir. Diğer taraftan Milletler Cemiyeti bugün bütün milletlerin ortak amaçlarının gerçekleşebilmesi için çalışabilecekleri tek teşkilattır. »

21.06.1935 Gladys Baker’e Verilen Demeç.

MİLLETVEKİLİ

« Sayın milletvekilleri; Ağır ve önemli işleriniz size millet yolunda esaslı hizmetler hazırlamaktadır. Milletin sevgileri hayırlı ve faydalı çalışmalarınızda sizinle beraberdir. »

1.11.1936 TBMM 5. Dönem 2. Toplanma Yılını Açarken.

MİLLÎ AHLÂK

« … Millî ahlakımız medeni esaslarla ve hür fikirlerle beslenmeli ve takviye olunmalıdır… »

25.08.1924 Muallimler Birliği Kongresi Üyelerine.


MİLLÎ CEMİYETLER


« Esasen Doğuda ve Batıda hemen memleketimizin her tarafında müdafaa ve milletin ve memleketin haklarını korumak için cemiyetler kurulmuştur. Bu cemiyetler düşmanların esaret boyunduruğuna girmemek amacıyla millî vicdanın azim ve iradesinden doğmuş tek teşkilât idi. »


24.04.1920 TBMM.

MİLLÎ EĞİTİM


« İyileştirilecek şeyler ekonomi ve eğitimdir. Bu sayede memleket imar edilecek millet refah sahibi olacaktır. »


Ocak 1922 Vakit Gazetesi Başyazarı Ahmet Emin’e Demeç.


« Eğitim ve öğretimde tatbik edilecek usul bilgiyi insan için fazla bir süs bir baskı (hükmetme) vasıtası yahut medeni bir zevkten çok maddi hayatta muvaffak olmayı temin eden pratik ve kullanışlı bir cihaz haline getirmektir. »

(1923)

« Hükümetin en verimli ve en mühim vazifesi milli eğitimle ilgili işlerdir. Bu işlerde başarılı olabilmek için öyle bir program takip etmeye mecburuz ki o program milletimizin bugünkü haliyle sosyal hayati ihtiyacıyla muhitin şartları ve asrın icaplarıyla tamamen orantılı ve uygun olsun. Bunun için büyük fakat hayali ve çapraşık düşüncelerden tamamen vazgeçerek hakikate kuvvetle bakmak ve elle temas etmek lazımdır. »

(1922)

« Eğitimde süratle yüksek bir seviyeye çıkacak bir milletin hayat mücadelesinde maddi manevi bütün kudretlerinin artacağı muhakkaktır. »

01. 11. 1928. 3. Dönem 2. Toplanma Yılını Açarken.

MİLLÎ HÂKİMİYET

« … Kesinlikle tekrar ederim ki milletin hâkimiyeti sonsuzdur. »

19.01.1923 Anadolu Ajansı.

« Hâkimiyeti milliye milletin namusudur haysiyetidir şerefidir. »

7.02.1923 İkdam.

« Hürriyetin de eşitliğin de adaletin de dayandığı temel millî egemenliktir. »
(1923)

« Yeni Türkiye hükümetinin öz cevheri millî egemenliktir. Milletin kayıtsız ve şartsız egemenliğidir. »

(1923)

« Millî egemenlik öyle bir nurdur ki onun karşısında zincirler erir taç ve tahtlar yanar mahvolur. Milletlerin esirliği üzerine kurulmuş kurumlar her tarafta yıkılmaya mahkûmdurlar. »

30.08.1924 Dumlupınar’da Konuşma.

MİLLÎ TERBİYE

« .. Ben burada yalnız yeni Türk Cumhuriyetinin yeni nesle vereceği terbiyenin millî terbiye olduğunu kesinlikle ifade ettikten sonra… »

22.09.1924 Samsun Öğretmenleriyle Konuşma.

MİLLÎ TEŞKİLÂT
(TEŞKİLÂT-I MİLLİYE)

(Teşkilâtı milliye ne zaman başladı? sorusuna cevabı.)

« Mütarekeden hemen sonra ve vatanın her tarafında hemen aynı zamanda »

13.10.1919 Tasvir-î Efkâr Gazetesi Başmuhabiri Velit
Ebüzziya’nın Telgrafına Cevap.

(Asıl amacı nedir? sorusuna cevabı.)

« Asıl amaç vatanın bütünlüğünü ve milletin bağımsızlığını sağlamaktır.»

13.10.1919 Tasvir-î Efkâr Gazetesi Başmuhabiri Velit
Ebüzziya’nın Telgrafına Cevap.

MİLLÎ ÜLKÜ

« … Milletimizin yüksek karakterini yorulmaz çalışkanlığını fıtri zekasını ilme bağlılığını güzel sanatlara sevgisini millî birlik duygusunu sürekli olarak ve her türlü vasıta ve tedbirlerle besleyerek geliştirmek millî ülkümüzdür. »

29.10.1933 Ankara 10. Yıl Nutku.

MİLLİYETÇİLİK

« Gerçi bize milliyetçi derler. Fakat biz öyle milliyetçileriz ki bizimle birlikte çalışan bütün milletlere hürmet ve riayet ederiz. Onların bütün milliyetlerinin gereklerini tanırız. Bizim milliyetçiliğimiz herhalde bencil ve mağrurane bir milliyetçilik değildir… »

15.08.1920 TBMM.


« Bilelim ki millî benliğini bulmayan milletler başka milletlerin avıdır.»

(1923)


MİLLÎ HAREKET
(HAREKÂT-I MİLLÎYE)

« Bu hareket milletin bir arzusudur. Hattâ bir ihtiyacıdır. Bu arzu ve ihtiyacı doğuran şeyde şahıslar değil bizzat olaylardır. Devletin birlik ve bağımsızlığını tehdit eden meşru olmayan bir takım ihtirasat topraklarımıza hiçbir hakka dayanmaksızın gerçekleşen saldırılar tehlike karşısında millete birleşmek gereğini duyurmuştur. Böyle bir harekete macera demek bu hareketi takdir edenleri maceraperestikle adlandırmak gafillik garazlık değil midir ?… »

24/25.10.1919 Amasya Tasvir-î Efkâr Muhabiri Ruşen
Eşref ile Mülâkat.

MİLLÎ KÜLTÜR

« Milli kültürün her çığırda açılarak yükselmesini Türk Cumhuriyeti’nin temel dileği olarak temin edeceğiz. »

1.11.1932 TBMM 4. Dönem 2. Toplanma Yılını
Açarken.

« … Yurdumuzu dünyanın en mamur ve en medeni memleketleri seviyesine çıkaracağız. Milletimizi en geniş refah vasıta ve kaynaklarına sahip kılacağız. Millî kültürümüzü çağdaş medeniyet seviyesinin üstüne çıkaracağız. »

29.10.1933 Ankara 10. Yıl Söylevi.


« … bir milletin kültür seviyesi üç sahada; devlet fikir ve ekonomi sahalarındaki faaliyet ve başarı neticelerinin kazancıyla ölçülür. »

01.11.1937T.B.M.M. 5.Dönem 3.Toplanma Yılını
Açarken.

MİLLÎ MÜCADELE

« Millî mücadeleyi yapan doğrudan doğruya milletin kendisidir milletin evlâtlarıdır. Millet analarıyla babalarıyla bacılarıyla mücadeleyi kendisine ülkü edindi. …Millî mücadele de şahsi hırs değil millî ideal millî onur gerçek sebep olmuştur… »

14.101925 İzmir Kız Öğretmen Okulunda Bir Konuşma.


« Bir milletin ruhu zapt olunmadıkça bir milletin azim ve iradesi kırılmadıkça o millete hâkim olmanın imkânı yoktur. Halbuki asırların yarattığı millî bir ruha kuvvetli ve daimî bir millî iradeye hiçbir kuvvet karşı koyamaz.

1.09.1924.

« Millî mücadelede şahsi hırs değil millî ideal millî onur asıl etken olmuştur. »

(1925)

« Milletin varlığını devam ettirmek için fertleri arasında düşündüğü müşterek bağ asırlardan beri gelen şekil ve mahiyetini değiştirmiş yani millet dini ve mezhebî bağlar yerine Türk milliyeti bağı ile fertlerini toplamıştır. »

1925 Ankara Hukuk Mektebini Açarken.

« Biz doğrudan doğruya milliyetperveriz ve Türk milliyetçisiyiz. Cumhuriyetimizin dayanağı Türk topluluğudur. Bu topluluğun fertleri ne kadar Türk kültürüyle dolu olursa o topluluğa dayanan cumhuriyet de kuvvetli olur. »

26.04.1926 Türk Ocakları Delegelerine.


« Milli ülküye tam bir iman ve onun gereklerini tereddütsüz yerine getirmenin neticesi elbette başarıdır. »
(1931)


« Seneler geçtikçe millî ideal verimleri güvenle çalışmada ilerleme hevesinde millî birlik ve millî irade şeklinde daha iyi gözlere çarpmaktadır. Bu bizim için çok önemlidir ; çünkü biz esasen millî varlığımızın temelini millî şuurda ve millî birlikte görmekteyiz. »
(1936)

MİMBER

« … Mimberler halkın dimağları vicdanları için bir feyiz kaynağı bir nur kaynağı olmuştur. »

7.02.1923 Balıkesir’de Halka Konuşma.

MİSAFİR

« … Bizzat Anadolu içerlerinde yaptığım seyahatlerimde gördüm ki biz Türkler misafirlerimizi ağırlama ve ikram için onlara verdikleri ziyafetlerde çok miktarda yemek yapıyoruz. Bu iktisada aykırı olduğu gibi takdir buyurunuz ki sıhhate de zararlıdır. Milletimizin misafirperverlikteki bu ananesini makul bir sınıra çekmeyi hepimiz görev saymalıyız. »

3.10.1925 Bursa’da 3. Bir Konuşma.

MİSAK-I MİLLİ

« Misak-ı Millî barış yapmak için makul ve asgarî koşullarımızı içeren bir programdır. Barışa ulaşmak için biraraya getireceğimiz esasları içine alır… »

Ocak 1922 Vakit Başyazarı Ahmet Emin’e Verdiği Mülâkat.

« Barıştan sonraki çalışmada başarılı olabilmek milletin istiklalinin korunmuş olmasına bağlıdır Misak-ı Millî’nin hedefi onu temindir. »

Ocak 1922 Vakit Başyazarı Ahmet Emin’e Verdiği Mülâkat.

« Misak-ı Millî dairesinde varlığını temin ettikten sonra gürültü çıkarıp fesatçılık edecek ve araziyi genişletme fikrinde bulunacak adamlar ortaya çıkmaz. Bence buna imkân yoktur. »

Ocak 1922 Vakit Başyazarı Ahmet Emin’e Verdiği Mülâkat.

MONDROS MÜTAREKESİ

« … Ahmet İzzet Paşa Hükümeti milliyetler esasına dayanan âdilâne bir barışa kavuşmak emeliyle mütarekeye talip oldu. İstiklâl uğrunda namus ve yiğitlikle döğüşen milletimiz 30 Ekim 1918 tarihinde imza olunan mütarekename ile silahını bıraktı. »

24.04.1920 TBMM.

« İtilâf donanmaları İstanbul’a girdikten sonra mütarekenâme ahkamı bir tarafa bırakıldı. Gün geçtikçe artan bir şiddetle saltanat hakları hükümet haysiyeti millî izzetinefsimiz saldırılara uğradı. Heyeti itilâfiyeden gördükleri teşvik ve fiilî himaye sayesinde Osmanlı vatandaşı gayrimüslim unsurlar her yerde küstahane tecavüze başladılar. »

24.04.1920 TBMM.

MUHALEFET

« … Bence muhalefet hürmete değerdir. Çünkü o da bir araştırma bir görüş bileşkesidir. Fakat edilecek itirazlar makul ve anlayışlı ve meşru sebeplere dayanmazsa muhalefet değersiz olur. »

24/25.10.1919 Amasya Tasvir-i Efkâr muhabiri Ruşen Eşref ile Mülâkat.

MUSİKİ (MÜZİK)

« … Şimdi karşıda medenî dünyanın musikisi de işitildi. Bu ana kadar şark musikisi denilen terennümler karşısında kansız gibi görünen halk derhal harekete ve faaliyete geçti. »

1928 Sarayburnu Parkı.

-------------------------------------------------------------------

« Bir milletin yeni değişikliğinde ölçü musikide değişikliği alabilmeli kavrayabilmesidir. Bugün dinletilmeye yeltenilen musiki yüz ağartacak değerde olmaktan uzaktır. Bunu açıkça bilmeliyiz. Millî ince duyguları düşünceleri anlatan yüksek deyişleri söyleyişleri toplamak onları bir gün önce genel son musiki kurallarına göre işlemek gerekir. Ancak bu sayede Türk millî musikisi yükselebilir evrensel musikide yerini alabilir. »

(1934)

« Millî mu*****izi modern teknik içinde yükseltme çalışmalarına bu yıl daha çok emek verilecektir. »

(1935)

« Hayatta musiki lâzım değildir. Çünkü hayat musikidir. Musiki ile ilgisi olmayan mahlûkat insan değildir. Eğer mevzubahis olan hayat insan hayatı ise musiki mutlaka vardır. Musikisiz hayat zaten mevcut olamaz. Musiki hayatın neşesi ruhu sevinci ve herşeyidir. Yalnız musikinin uygun türü müteleadır. »

14.10.1925 İzmir Kız Öğretmen Okulunda Bir Konuşma.

---------------------------------------------------------------------------------------------


« Bugün dinletmeğe yeltenilen musiki yüz ağartacak değerde olmaktan uzaktır. Bunu açıkça bilmeliyiz. Ulusal; ince duyguları düşüceleri anlatan; yüksek deyişleri söyleyişleri toplamak onları bir gün önce genel son musiki kurallarına göre işlemek gerektir. Ancak; bu düzeyde Türk ulusal musikisi yükselebilir evrensel musikide yerini alabilir. »

01. 11. 1934 TBMM 4. Dönem 4. Toplanma Yılını Açarken.
(1930)

MUSUL

« Musul vilâyeti Türkiye Devletinin millî sınırları içindedir buralarını anavatandan koparıp şuna buna hediye etmek hakkı kimseye ait olmaz… »

30.01.1923 İzmir İzmir Basın Mensuplarına Demeç.

MÜDAFAA

« Hattı müdafaa yoktur sathı müdafaa vardır. Bu satıh bütün vatandır »

26 Ağustos 1921. Sakarya meydan savaşı emrinden

N

NAMAZ

« Masum halka beş vakit namazdan başka geceleri de fazla namaz kılmayı vaaz etmek ve öğütlemek belki ömründe hiç namaz kılmamış olan bir politikacı tarafından vaki olursa bu hareketin hedefi anlaşılmaz olur mu ? »

15/20.10.1927 Nutuk.

NAPOLYON

« … Ben Napolyon’u hiç sevmiyorum. Çükü Napolyon her şeye kendi şahsını sokardı. Mücadelesi belli bir dava için değildi; kendi şahsı içindi. İşte bu bakımdan bu gibi adamlar için kaçınılması imkansız olan felâkete uğradı… »

23.01.1923 Morning Post Yazarı Grace Ellison’a Demeç.


« … Napolyon beni başka askerlerden başka alâkadar etmez. »

23.01.1923 Morning Post yazarı Grce Ellison’a demeç.


« … Napolyon esaslı bir fikre dayanmadan işe başlamış ve kendine bir fırsat yaratacağını zannetiği olayların gidişine uymuştur. Onun bu şekilde hareketi demokrasiciliğin vücudunun altmış senelik gecikmesine sebebiyet vermiştir ; diyebiliriz… »

30.11.1929 Vossishe Zeitung Muhabirine Demeç.

NEFER (ASKER)


« Kahraman Türk neferi Anadolu muharebelerinin manasını anlamış yeni bir mefkûre ile muharebe etmiştir. »

(1921)

« … Memleketimiz şu iki şeyin memleketidir: biri çiftçi diğeri asker. Biz çok iyi çiftçi ve çok iyi asker yetiştiren bir milletiz. İyi çiftçi yetiştirdik: çünkü topraklarımız çoktur İyi asker yetiştirdik: çünkü o topraklara kasteden düşmanlar fazladır. O toprakları sürenler o toprakları koruyan hep sizlersiniz… »

18.03.1923 Tarsus’ta Çiftçilerle Konuşma.

« En büyük askerlik budur: Çeşitli ihtimalleri çok iyi hesap etmeli en iyi görüneni süratle tatbik etmeli. »
(1924)

« Ben askerliğin her şeyden çok sanatkârlığını severim. »

(1912)

NÜFUS KANUNU

« Büyük millet meclisinin tasvibine arz edilmiş olan yeni Nüfus Kanununun kabul ve uygulanması nüfus işlerinin daha modern ve muntazam bir şekilde yürütülmesini temine hizmet edecektir. »

01.11.1938 TBMM 5. Dönem 4. Toplantı Yılının açılışında Atatürk adına Başvekil Celal Bayar Tarafından okunan söylev.

NÜFUS SAYIMI
(TAHRİR-İ NÜFUS)

« Efendiler nüfus meselesi bir memleketin en önemli hayati meselelerindendir. İdarî askerî malî ve iktisadi meselelerde memleket nüfusunun gerçek sayısını bilmek ne kadar gerekli ise her sene yapılacak istatistiklerle nüfusun artış veya azalış miktarı anlaşılmadan artış nedenlerinin devam ettirilmesi ve azalış nedenlerinin yok edilmesi için tedbir almanın mümkün olmayacağı bellidir. Bundan dolayı yeniden nüfus sayımı yapılmasına pek acil ve kesin bir lüzum muhakkaktır.»

01.03.1923 TBMM 4. Toplanma Yılını Açarken.

O - ö

O

OKUL (MEKTEP)

« … Mektep sayesinde Mektebin vereceği ilim ve fen sayesindedir ki Türk milleti Türk sanatı Türk ekonomisi Türk şiir ve edebiyatı bütün güzelliği ile gelişir. »

27.10.1922 Bursa Öğretmenlere.

« … Mektep genç dimağlara insanlığa hürmeti millet ve memlekete sevgiyi şerefi ve bağımsızlığı öğretir.Bağımsızlık tehlikeye düştüğü zaman onu kurtarmak için izlenmesi uygun olan en doğru yolu belletir… Memleket ve milleti kurtarmaya çalışanların aynı zamanda mesleklerinde birer namuskâr ve birer âlim olmaları lâzımdır. Bunu temin eden mekteptir. »

27.10.1922 Bursa Öğretmenlere.


« … Her fert dinini diyanetini imanını öğrenmek için bir yere muhtaçtır. Orası da mekteptir. »

31.01.1923 İzmir’de Halk İle Konuşma.


« Okullar öğretim ve eğitim kadar okul dışındaki neslin sürekli bir aydınlık demeti altında tutulması gereklidir. »

07.07.1927 Dolmabahçe İstanbul
Muallîmler Heyetine söylenmiştir.


ORDU
(TÜRK ORDUSU)

« Dünyanın hiçbir ordusunda yüreği seninkinden daha temiz ve daha sağlam bir askere rast gelinmemiştir. »

(1921)


« Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti’nin ordusu istilalar yapmak veya saltanatlar yıkmak veya saltanatlar kurmak için şunun bunun elinde ihtiras aleti olmaktan uzaktır… »

18.04.1922 TBMM Ordu Hakkında.


« Türkiye Büyük Millet Meclisi ordularının vazifesi « Misak-ı Millî » hükümlerini temin etmektir. »

2.09.1922 İzmir’de İkdam Muhabiri Yakup Kadri’ye
Verilen Beyanat.

« Ordumuz Türk topraklarının ve Türkiye idealini tahakkuk ettirmek için sarf etmekte olduğumuz sistemli çalışmaların yenilmesi imkânsız teminatıdır. »

01.11.1937 TBMM 5. Dönem 3. Toplanma Yılını
Açarken.

« Ordumuz Türk birliğinin Türk kudret ve kabiliyetinin Türk vatanseverliğinin çelikleşmiş bir ifadesidir. »

01.11.1937 TBMM 5. Dönem 3. Toplanma Yılını
Açarken.

« Büyük millî disiplin okulu olan ordunun; ekonomik kültürel sosyal savaşlarımızda bize aynı zamanda en lüzumlu elemanları da yetiştiren büyük bir okul haline getirilmesine ayrıca itina ve himmet edileceğine şüphem yoktur. »

01.11.1937 TBMM 5. Dönem 3. Toplanma Yılını
Açarken.

« Zaferleri ve mazisi insanlık tarihi ile başlayan her zaman zaferle beraber medeniyet ışıklarını taşıyan kahraman Türk ordusu !
Memleketini en buhranlı ve müşkül anlarda zulümden felâket ve musibetlerden ve düşman istilâsından nasıl korumuş ve kurtarmış isen Cumhuriyetin bugünkü verimli devrinde de askerlik tekniğinin bütün modern silah ve vasıtaları ile donanmış olduğun halde vazifeni aynı bağlılıkla yapacağına hiç şüphem yoktur… »

9.10.1938 T.C. Ordularına Mesaj Ankara
Hipodrumunda yapılan geçit resminden önce
Başbakan Celâl Bayar tarafından okunmuştur.

ORMAN

« Orman servetimizin korunması lüzumuna ayrıca işaret etmek isterim. Ancak bunda mühim olan korunma esaslarını; memleketin türlü ağaç ihtiyaçlarını davamlı olarak karşılaması icab eden ormanlarımızı dengeli ve teknik bir şekilde işleterek istifade etmek esasiyle makul bir şekilde uzlaştırmak mecburiyeti vardır… »

01.11.1937 TBMM 5. Dönem 3. Toplanma Yılını
Açarken.

ORTA TAHSİL

« Bu ilk ve son iki tahsil kademesi arasında orta tahsilin de gerekliliği tabiîdir. Orta tahsilin gayesi memleketin muhtaç olduğu muhtelif hizmet ve sanat erbabını yetiştirmek ve yüksek tahsile aday hazırlamaktır.
Orta tahsilde dahi terbiye ve talim usulünün pratik ve uygulamalı olması esasına uymak şarttır. Kadınlarımızın da aynı tahsil derecelerinden geçerek yetişmelerine önem verilecektir. »

01.03.1922 TBMM 3. Toplanma Yılını Açarken.

OSMANLI DEVLETİ

« Osmanlı devleti ne yazık ki ölmüştür. Babıâli hükûmeti ne yazık ki ölmüştür; affedersiniz hata ettim! Ne yazık ki demeyecektim iyi ki ölmüştür. Çünkü onlar ölmeseydi milleti öldüreceklerdi… »

31.01.1923 İzmir’de Halk ile Konuşma.


OSMANLI TARİHİ

« … Osmanlı tarihi baştan nihayetine kadar hakanların padişahların şahısların en nihayet zümrelerin hal ve hareketlerini kaydeden bir destandan başka bir şey değildir..."

17.02.1923 İzmir İktisat Kongresinin Açış Söylevi.


Ö

ÖĞRENCİ

« Öğrenci her ne yaşta ve sınıfta olursa olsun onlara geleceğin büyükleri gözüyle bakacak ve öyle davranacaksın. »

(1930)

ÖĞRETMEN

« Dünyanın her tarafında öğretmenler insan topluluğunun en fedakar ve saygıdeğer unsurlarıdır. »

01. 03. 1923.

« Yeni kuşak en büyük cumhuriyetçilik dersini bugünkü öğretmenler topluluğundan ve onların yetiştirecekleri öğretmenlerden alacaktır. »

(1924)

« Öğretmenler!... Cumhuriyet fikren ilmen fennen bedenen kuvvetli ve yüksek seciyeli muhafızlar ister. Yeni nesli bu nitelik ve kabiliyette yetiştirmek sizin elinizdedir. »

25.08.1924 Muallimler Birliği Kongresi Üyelerine.

« Öğretmenler; Yeni nesli Cumhuriyetin fedakâr öğretmen ve eğitimcilerini sizler yetiştireceksiniz ve yeni nesil sizin eseriniz olacaktır… »

25.08.1924 Muallimler Birliği Kongresi Üyelerine.

« Öğretmenler! Erkek ve kız çocuklarımızın aynı suretle bütün tahsil derecelerindeki talim ve terbiyelerinin pratik olması mühimdir. Memleket evlâdı her öğrenim aşamasında ekonomik hayatta verimli etkili ve başarılı olacak surette donatılmalıdır.… »

25.08.1924 Muallimler Birliği Kongresi Üyelerine.

« Cumhuriyet sizden "fikri hür vicdanı hür irfanı hür" nesiller ister. »

25.081924 Muallimler Birliği Kongresi Üyelerine.


« Sizin başarınız Cumhuriyetin başarısı olacaktır »

25.08.1924 Muallimler Birliği Kongresi Üyelerine.

« …Milletleri kurtaranlar yalnız ve ancak öğretmenlerdir. Öğretmenden eğiticiden mahrum bir millet henüz millet namını almak yeteneğini elde edememiştir. Ona alâlâde bir kütle denir millet denmez… »

14.10.1925 İzmir Erkek Öğretmen Okulunda.

« Öğretmenler her fırsattan istifade ederek halka koşmalı halk ile beraber olmalı ve halk öğretmenin çocuğa yalnız alfabe okutur bir varlıktan ibaret olmayacağını anlamalıdır. »

07.071927 Dolmabahçe Sarayı İst.Muallimler Heyetine Demeç.

ÖLÜM

« … Ölüm tabiatın en tabiî bir kanunudur. Fakat böyle olmakla beraber bazen ne hâzin tecelliler arzeder… »

27.01.1923 İzmir’de Karşıyaka’da Annesinin Mezarı

P - r

P

PANİSLAMİZM

« … Efendiler Panislâmizmi ben şöyle anlıyorum: Bizim milletimiz ve onu temsil eden hükümetimiz tabii olarak dünya yüzünde mevcut bütün dindaşlarımızın mesut ve müreffeh olmasını isteriz. Dindaşlarımızın değişik çevrelerde vücuda getirmiş oldukları toplumların bağımsız olarak yaşamalarını isteriz. Bununla yüksek bir zevk ve mutluluk duyarız. Bütün Müslümanların İslam dünyasının refah ve mutluluğu kendi refah ve mutluluğumuz gibi kıymetlidir! Ve bununla çok ilgiliyiz. Ve bütün onların dahi aynı şekilde bizim mutluluğumuzla ilgili olduklarına şahidiz. Ve bu her gün meydandadır. Fakat Efendiler ! Bu toplumların büyük bir imparatorluk halinde bir noktadan sevk ve idaresini düşünmek istiyorsak bu bir hayaldir ! İlme mantığa fenne aykırı bir şeydir !… »

01.12.1921 TBMM.


--------------------------------------------------------------------------------------------

--------------------------------------------------------------------------------------------
« Panislamizm panturanizm siyasetinin başarı kazandığına ve dünyayı uygulama alanı yapabildiğine tarihte rastlanmamaktadır. Irk farkı gözetmeksizin bütün insanlığı kapsayan cihangirane devlet oluşturulması hırslarının sonuçları da tarihte kaydedilmiştir. İstilacı olmak hevesleri konumuzun dışındadır. İnsanlara her türlü özel duygularını ve bağlantılarını unutturup onları kardeşlik ve tam eşitlik çerçevesinde birleştirerek insancı bir devlet kurmak teorisi de kendine özgü koşullara sahiptir. »

15/20.10.1927 Nutuk – Söylev c. II. s. 587.


PARA

« … Millî paramızın fiilen müstakar olan kıymeti muhafaza olunacaktır. »

01.11.1936 TBMM 5. Dönem 2. Toplanma Yılını
Açarken.
------------------------------------------------------------------------------------

« Samimi bir bütçeye ve hakiki bir ödeme dengesine dayanan paramızın fiilî istikrar vaziyetini kesin surette muhafaza edeceğiz.

01.11.1937 TBMM 5. Dönem 2. Toplanma Yılını
Açarken

PEYGAMBER

« … Allah Hazreti Âdem Aleyhisselâm'dan itibaren bilinen ve bilinmeyen sayılamayacak kadar çok nebiler peygamberler ve resuller göndermiştir. Fakat Peygamberimiz vasıtasıyla en son dini ve medeni hakikatleri verdikten sonra artık insanlıkla aracı kullanarak temasta bulunmağa lüzum görmemiştir… »

01.11.1922 TBMM.

« … Peygamberimiz efendimiz hazretleri cenabı hak tarafından insanlara dini hakikatleri tebliğe memur ve resul olmuştur… »

07.02.1923 Balıkesir’de Halka Konuşma.


« O Allah’ın birinci ve en büyük kuludur. Onun izinde bugün milyonlarca insan yürüyor. Benim senin adın silinir fakat sonuca kadar o ölümsüzdür. »

(1926)

POLİS

« Herkesin polisi kendi vicdanıdır fakat polis vicdanı olmayanların karşısındadır. »

(1929)

« Polis asker kadar disiplinli hukukçu kadar hukuk adamı bir anne kadar şefkatli olmalıdır. »

(1934)

Polis kanun adamıdır. Ona her zaman saygı göstermeli ve itaat edilmelidir. »

(1937)

R

RADYO

« Ulusal kültür için pek lüzumlu olduğu gibi arsıulusal ilgiler bakımından da yüksek değeri belli olan radyo işine önem vermeniz çok yerinde olur. »

01.11.1935 TBMM 5. Dönem 1. Toplanma Yılını
Açarken

RUM PATRİKHANESİ

« … Lâkin bir fesat ve hiyanet ocağı bulunan memlekette nifak tohumları ve uyuşmazlık saçan hıristiyan hemşehrilerimizin huzur ve refahı için de uğursuzluk ve felaket nedeni olan Rum Patrikhanesini artık topraklarımız üzerinde bırakamayız. Bu tehlikeli teşkilâtı memleketimizde muhafazaya bizi mecbur etmek için ne gibi vesile ve sebepler gösterilebilir? »

25.12.1922 Le Journal Muhabiri Paul Herriot’ya
Verilen Beyanat.


RUS İHTİLÂLİ

« … Harb-i Umuminin son senelerinde Rusya dahilinde infilâk eden inkilâp insanların çoğunluğunu teşkil eden fakir halk içinde bilhassa bu halkın en çok sıkıntı eziyet ve ıstıraba uğramış olan işçi sınıfı içinde eskiden beri mevcut olan sosyalistliğin gerçek maksadını ve gayelerini ilân etti… »

14.08.1920
TMMM