Nedir?

Karşıt kas gruplarının devamlı veya repetitif kontraksiyonlarının neden olduğu anormal postürlere veya kıvrılmalara yol açan istemsiz harekettir.Çok çeşitli görünümleri ve değişen seyri nedeniyle sıklıkla yanlış tanı alır. Geleneksel olarak distonide devamlı kas kontraksiyonu beklendiğinden hızlı, repetitif distonik hareketler pek tanınamamaktadır. Bu hızlı hareketler myoklonusa benzediğinden myoklonik distoni olarak da adlandırılırlar. Distonia-myoklonus sendromu ise familyal bir bozukluk olup distoni ve myoklonus farklı vücut kısımlarını etkiler. Distoni diğer hiperkinetik hareketlerden aynı kas gruplarını tutması ile ayrılır.


Belirtileri Nelerdir?

Primer ya da idyopatik distoni vakalarının çoğunun kalıtımsal (herediter) olduğuna ve kusurlu bir genin (genlerin) sonucu olarak meydana geldiğine inanılmaktadır. Bu hastalarda distoni bağımsız bir semptom olarak meydana gelir ve altta yatan bir bozuklukla ilişkili değildir. Örnek olarak, erken başlangıçlı primer distoni vakalarının çoğu, DYT-1 genindeki bir mutasyondan ileri gelir. Bu hastalık geninin sonucu olarak meydana gelen erken başlangıçlı distoni, kalıtımsal distoninin en sık rastlanan ve en ağır tipidir. Primer distoninin başka genetik nedenleri enderdir.

Wilson hastalığı, mültipl skleroz, inme vb. gibi başka bir altta yatan hastalık süreci; bir taşıt kazasında yaralanma ya da doğum sırasında oksijensiz kalma gibi olaylar sonucunda oluşan beyin travması; ya da bir ilacın yan etkisi nedeniyle distoni meydana gelebilir. Bu tip distoni sekonder ya da semptomatik distoni terimiyle tanımlanır. Yetişkinlerde en sık rastlanan sekonder distoni tipi, belirli nöroleptik ya da antipsikotik ilaçların (psikiyatrik bozuklukları tedavi etmekte yararlanılan ilaçların) kullanılması sonucunda oluşan tardif distonidir. Haloperidol (Haldol®) ya da klorpromazin (Thorazine®) bu ilaçlar arasındadır. Santral (merkezi) dopamin reseptörlerini bloke eden başka ilaçlar da tardif distoniye neden olabilir. Hastaların çoğunda semptomlar, ilaca maruz kalınmaya devam edilmesinden bir süre sonra meydana gelir. nöroleptikler başka hareket bozukluklarına da neden olabilir, bunların en sık görüleni diskinezidir. Distoninin temel mekanizması ve altta yatan olası işlev değişiklikleri (pato----oloji) anlaşılmamıştır.


Nasıl Tanı Konur?

İstemli motor hareketler yürüme, koşma, yazma, konuşma, spesifik motor işlevler, stres ve yorgunluk distoniyi şiddetlendirir. İstirahat, self hipnoz, sensoryel trick distoniyi azaltır. Jeneralize distoni geri geri yürürken azalır. Nadiren aktivite distoniyi hafifletir. Paradoks distoni denen bu durumda hasta distoniyi hafifletmek için etkilenen vücut kısmını devamlı hareket ettirir.Bu volonter hareket özellikle distoni gövdeyi etkilediğinde huzursuzluk veya akatizi sanılabilir. Blefarospazm tipik olarak konuşurken azalır.

Ayırım yavaş, devamlı hareketler, sabit postürlerle hızlı sıçrayıcı distonik hareketler arasında yapılmalıdır. Distoni genellikle devamlı olmakla birlikte heyecan, yorgunluk, gevşeme, ve motor aktivite gibi bazı faktörlere bağlı olarak zaman ve şiddet yönündenfarklılık gösterebilir. Bazılarında sabah hiç distoni yoktur, akşamüstü veya gece artar. Diurnal distoni (Segawa) parkinsonyen özelikler de gösterir ve L dopa ya da antikolinerjiklere dramatik yanıt verir.


Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

Distoni tedavisi için kullanılabilecek birçok tedavi seçeneği vardır. İlaçlar tek başlarına ya da kombine edilerek kullanılabilir. Buna ek olarak, başka tedavi şekilleriyle de kombine edilebilir.

Botulinum toksini (BTX)
Botulinum toksini (BTX) distoniye karşı etkili olan bir biyolojik tedavi ajanıdır. Botulinum toksini Clostridium botulinum adındaki bakterinin ürettiği toksik bir proteindir. Botulinum toksininin (BTX) kullanımı distoni tedavisinde önemli bir ilerlemeyi ifade etmektedir. Bu toksinin, mikrop bulaşmış gıda ürünleri yenildiğinde meydana gelen ölümcül bir gıda zehirlenmesi şekli olan botulizme neden olduğu bilinmektedir. Bununla birlikte, endüstriyel olarak hazırlanmış BTX, aşırı aktif bir kasa çok az miktarda doğrudan doğruya şırınga edildiği zaman, kasın gevşemesini sağlamaktadır.

BTX adale kasılmasının aktive edilmesinden sorumlu bir nörotransmiter olan asetilkolinin salınmasını engeller. Böylece, BTX uygun olmayan ya da aşırı adale kasılmalarını azaltarak, hastalıktan etkilenmiş olan bölgenin (örneğin, kol, boyun, bacak, göz kapağı vb. bölgelerin) daha normal bir pozisyon ya da postür almasına olanak sağlar.

Botulinum toksininin yedi formu (serotip) vardır; bunlar A, B, C, D, E, F ve G olarak adlandırılır. Her BTX serotipi farklı bir yapıya ve etki mekanizmasına sahiptir. Amerika Birleşik Devletleri’nde yalnızca iki BTX ürünü ABD Gıda ve İlaç İdaresi’nin (FDA) onayını almıştır. Bunlar, BOTOX® (Allergan, Inc. tarafından üretilen bir BTX-A ürünü) ve Myobloc™ (Elan Biopharmaceuticals, Inc. tarafından üretilen bir BTX-B ürünü) markalarıdır. BOTOX®, Türkiye’de Abdi İbrahim İlaç tarafından pazarlanmaktadır. Her BTX ürünü spesifiktir; kendine özgü bir güvenilirlik, etkinlik ve immünojenisite profiline sahiptir.






Distoninin Sınıflandırılması

Distoni genellikle üç şekilde sınıflandırılır:

•Başlama yaşı
•Semptomların vücuda dağılımı
•Neden
Başlama Yaşı
Distoni semptomları çocukluk döneminde başlayabileceği (yani, erken başlangıçlı olabileceği) gibi, ergenlikte ya da yetişkinlikte de başlayabilir (örneğin, 30 ila 50 yaş arasında ya da daha sonra, geç başlangıçlı distoni olarak bilinen durum). Örnek olarak, yaygın (jeneralize) distoninin ya da dopaya yanıt veren distoninin (dopa-responsif distoni, DRD) semptomları çocukluk ya da ergenlik döneminde başlayabilir. Erken başlangıçlı distoni vakalarının çoğunun, bir gende kalıtımla geçen bir kusur bulunmasının sonucu olarak meydana geldiği düşünülmektedir. Bazı vakalar bir gende oluşan spontan bir değişikliğin sonucu olabilir. Servikal distoni (spazmodik tortikollis ), blefarospazm, yazar krampı ve spazmodik disfoni gibi belirli fokal distoniler geç başlangıçlı distonilerin örnekleridir. Erken başlangıçlı distoniden farklı olarak, geç başlangıçlı distoninin nedenleri değişkendir. Başlama yaşı, hastalığın ilerleme olasılığının belirlenmesinde bir faktör olabilir. Genel olarak, semptomlar ne kadar erken başlarsa, kişi yaşlandıkça bozukluğun ilerleme olasılığı da o kadar artar.

Semptomların Vücuda Dağılımı
Distoni, semptomların vücuda dağılımına göre aşağıdaki şekilde de sınıflandırılabilir:

•Fokal distoni
•Segmental distoni
•Mültifokal distoni
•Yaygın (jeneralize) distoni
Semptomlar fokal olabilir, yani boyun, kol ya da bacak gibi vücudun tek bir bölgesiyle sınırlı olabilir. Fokal distoninin birçok farklı tipi vardır. Blefarospazm, göz kapaklarının hareketini kontrol eden kasların istemsiz şekilde kasılmasıyla belirgindir. Semptomlar aralıklı, ağrısız, artan göz kırpıştırmadan tutun da işlevsel körlüğe yol açan sürekli, ağrılı göz kapanışına kadar uzanabilir. S pazmodik tortikollis olarak da bilinen servikal distoni (SD) bulunan hastalarda , baş ve boyundaki kas spazmları ağrılı olabilir ve boynun alışılmadık pozisyonlar ya da postürler alacak şekilde bükülmesine neden olabilir. Bazen ağrılı olan bu spazmlar aralıklı ya da sürekli olabilir. Oromandibüler ve lingual distoni, ağzın açılmasına ya da kapanmasına neden olacak şekilde yüzün alt kısmının zoraki kasılmasıyla karakterize edilir. Çiğneme ve alışılmamış dil hareketleri de meydana gelebilir. Larengeal distoni olarak da bilinen spazmodik disfoni (SD) bulunan hastalarda , larenksteki (gırtlaktaki) kaslar etkilenir. SD, ses tellerinin gerek açılmasında, gerekse kapanmasında yaşanan güçlüklerle belirgindir. Bu durum, sesin zorlamalı, kaba, boğuk ya da fısıltılı bir niteliğe bürünmesine yol açar. Ekstremite distonisinde, kolun, elin, bacağın ya da ayağın kaslarından birinde ya da daha fazlasında istem dışı kasılmalar olur. Yazar krampı ve başka mesleki distoniler bu tip fokal distoniler arasındadır.

Bazı hastalar, segmental ya da baş ve boyun, kol ve gövde gibi vücudun iki komşu bölgesini içeren semptomlara sahiptir. Bazı hastalarda semptomlar mültifokal olabilir, yani vücudun yan yana bulunmayan iki kol ya da bir kol ve bir bacak gibi iki bölgesinde ortaya çıkabilir. Yaygın (jeneralize) distonide, semptomlar bir kolda ya da bir bacakta başlar ve ilerleyerek daha yaygın hale gelir. En sonunda, gövde ve vücudun kalanı da tutulur.



Alıntı