Ülkemizde her yıl özellikle kış aylarında yüzlerce kişi sobadan sızan karbon monoksitgazı nedeniyle zehirlenerek hayatını kaybediyor. Yalnızca geçtiğimiz hafta Gaziantep'te 1 kişi ve Eskişehir'de aynı aileden 3 kişi zehirlenme sonucu hayatını kaybetti.

Tüm uyarılara rağmen her yıl hidrokarbon (HC) içeren fosil yakıtların (kömür, petrol, doğal gaz vs) bilinçsizce yakılmasından kaynaklanan zehirlenmelere bağlı ölüm sayısı artmakta. Yetkililer havaların soğuması ve özellikle lodosun etkili olduğu günlerde vatandaşların soba zehirlenmelerine karşı dikkatli ve tedbirli olmalarını istiyor. Vatandaşlara soba seçiminden yakma biçimlerine, LPG'li ısınma araçlarının kuruluşundan baca temizliğine kadar alması gereken önlemlere uymaları konusunda uyarılar yapılıyor.
Doğalgazın kullanılmadığı Anadolu'nun birçok kentinde sobayla ısınma çok yaygın olarak kullanılan bir yöntem. Soba yakımı doğu yapılmadığında zehirlenme ve yaralanma gibi istenmeyen sonuçlar doğuruyor. Havaların soğumasıyla birlikte, yanlış soba seçimi, soba yakımı ve boruların eksik izolasyonu nedeniyle üzücü olayların yaşanmaması için vatandaşların dikkat etmesi gerekiyor.

Soba zehirlenmeleri nedeniyle birçok vatandaş hayatını kaybettiğini belirten yetkililer söz konusu üzücü olayların yaşanmaması için vatandaşları soba kullanımı konusunda uyardı. Zehirlenme durumlarında hasta bulunduğu yerden temiz havalı bir yere taşınmalı ve hemen suni solunum yaptırılmalı. Hasta vakit kaybetmeden en yakın sağlık kuruluşuna götürülmeli.
Kışın soba faciası yaşamamak için şu uyarıları dikkate alın:
1- Tekniğine uygun imalatı, temizliği ve bakımı yapılmayan bacalar zehirlenmelere ve yangınlara neden olur. Bacalar, kömür gibi fazla miktarda is bırakan yakıt kullanıldığı takdirde 2 ayda bir, diğer yakıtlar (sıvı ve gaz gibi) kullandığı takdirde ise 3 ayda bir temizlettirilmeli.
2-Kullanılan yakıtın standartlara uygunluğu kontrol edilmeli. İzin belgesi olmayan satıcılardan kömür alınmamalı.
3- Yatmadan önce sobaya kesinlikle yakıt konulmamalı.
4-Binaların yangından korunması yönetmeliklerine mutlaka uyulmalı.
5-Baca gazlarının soğumasını azaltmak, baca tepmesini önlemek ve hava şartlarının etkisini azaltmak için bacalar yalıtılmalı veya baca duvarı et kalınlığı en az 10 cm. olmalı.
6-Bacalara, yağmur suları, kuşlar, ağaç yaprakları vb maddelerin girmesini engellemek için mutlaka başlık kullanılmalı.
7-Soba tutuşturulurken yakıtın üstten yanması sağlanmalı, böylece soba içinde ortaya çıkan zehirli gazlar yanarak sobayı terk ederler.
8-Şofben zehirlenmeleri genellikle gaz kaçaklarından değil, yeterli havalandırma yapılmayan yerlerde, oksijen oranının düşmesi sonucunda karbonmonoksit oranının yükselmesiyle gerçekleştiği için şofbenin kullanıldığı yere sürekli temiz hava girmesi sağlanmalı.
9-Bacalar yatak odalarından, merdiven sahanlığından, bina girişlerinden, havalandırma boşluklarından, çatı arasından, banyo ve tuvaletten geçirilmemeli.
10-Gece yatarken soba kesinlikle açık bırakılmamalı.

Neden lodosta soba zehirlenmesi daha çok oluyor
Türkiye'de Güneybatıdan esen lodos, güneyden estiği için genellikle sıcak hava taşıyan bir rüzgârdır. Dumanın yükselme hızı, dumanın sıcaklığı ile etrafını saran havanın sıcaklığı arasındaki farka bağlıdır. Diğer bir deyişle, bacadan çıkan duman ve gazlar kendilerini soğuk bir ortamda bulduklarında hızla yükselebilirler. Sıcak bir rüzgâr olan lodos, dış ortam sıcaklığını arttırdığı için sadece sobayı boğmaz aynı zamanda bacanın çekiş gücünü de büyük ölçüde azaltır.