Konu: Doğa Parkı Bitkileri

Mavi Ladin ( Picea pungens glauca )
PINACEAE Picea pungens Engelm.: Mavi Ladin 30-50 mye kadar boylanabilen herdem yeşil ağaçlardır. Serbest büyüdüğünde toprağa kadar dallanan, dalları yatay yönde uzanan kalın dallı konik tepeli piramidal formlu ağaçlardır. Kabuğu önceleri ince, kül grisi ya da kahverengi gri ve pullu; daha sonraları ise gri esmer, kalın ve derin çatlaklıdır. Genç sürgünleri kalın, koyu sarımtırak esmer ve çıplaktır. Tomurcukları konik-yuvarlak, reçinesiz ve tomurcuk pullarının uçları da geriye kıvrıktır. İğne yaprakları 2-3 cm boyunda, dört köşeli, biraz kıvrık, uçları sivri ve batıcıdır. Yeşil, mavi yeşil, gümüşi beyaz yaprakların her bir yüzünde dört ya da beş stoma çizgisi vardır. Sürgünlerin her tarafına sık bir durumda fırça gibi dizilmişlerdir. Kozalaklar 8-10 cm uzunluğunda, 3 cm çapındadır. Taze iken yeşilimsi, olgunlaşınca saman sarısı rengindedir. Doğal yayılış alanı Kuzey Amerikadır. Park ve bahçelerde yaygın olarak kullanılmaktadır. Rüzgâr ve hava kirliliğine dayanıklıdır. Güneşli yerleri, asidik, nemli ve iyi drenajlı toprakları tercih eder ancak değişik toprak koşullarına uyum sağlayabilir.

Varigeta Leylandi ( Cupressocyparis ley. variegata )
Cupressocyparis leylandii (Melez Servi) 15 m.ye kadar boylanabilen, 7 m.ye kadar taç çapı yapabilen, konik yapıda, sık dokulu ağaç formlu bitkilerdir. Yapraklar herdem yeşil, 4 köşeli ve koyu yeşil renktedir. Koparıldığında hoş bir koku yayar. Sürgünler ince ve narindir. Çiçekler kokulu, erkek çiçekler 3 mm. boyunda, kırmızımsı kahverengi ve terminal durumludur. Dişi çiçekler erkek çiçeklerden daha büyük, sarı renktedir. Kozalaklar 2 cm. çapında 8 pullu ve kahverengidir. Her pulun altında 5 adet tohum bulunur. Tohum ve çelikle üretilir. Donlara dayanıklı olmakla beraber -20 derecenin altında zarar görür. Hava kirliliği ve tuz serpintilerine karşı dayanıklıdır. Park ve bahçe düzenlemelerinde dekoratif formu ve sınırlandırma amacıyla tercih edilir. Soliter veya gruplar halinde kullanıma uygundur

Bodur Elma ( Malus mondial gala )
Kışın yaprağını döken, 8-12 m boyunda geniş tepeli bir ağaçtır. Yaşlı ağaçlarda gövde kabuğu geniş tabakalar halinde çatlaklıdır. Tomurcuklar, genç sürgünler, taze yaprakların her iki yüzü ve sapları tüylüdür. Yapraklar 4 cm boyunda, 1.2-2 cm eninde, eliptik-yumurta biçiminde olup yaprak kenarı ince dişlidir. Mayıs ayında açan çiçekler pembe-beyaz renkli olup, 3-6 çiçek bir arada salkım halinde bulunur. Yeşil-sarı renkli, 3-5 cm çapındaki küremsi meyve eylül-ekim aylarında olgunlaşır ve ekşidir. Türkiye in hemen her tarafında, orman içi açıklıklarda, su başlarında rastlanır. Küçük meyveleri yaban hayatı için önemlidir. Avrupa ve Batı Asyada kültüre alınmış elmalardan pek çoğunun anacıdır

Himalaya Sediri ( Cedrus deodora )
Cedrus deodara (Rox.) G. Don.: Himalaya Sediri 40-50 m boya erişebilen, herdem yeşil ağaçlardır. Kısa sürgünler üzerinde çevrel olarak dizilen iğne yaprak sayısı 15-20 adettir. Renkleri açık gri veya mavi yeşilden gümüşi maviye kadar değişen iğne yaprakların uzunluğu 2.5-5 cmdir. Erkek çiçekler silindir şeklinde, dik duran bir kozalakçık halindedir. Tozlaşma sonbaharda olur. Sedir türleri içinde iğne yaprakları en uzun, dişi kozalağı en büyük olandır. Dişi kozalak 7-10 cm boyundadır, fıçı şeklindedir. Olgunlaştığı zaman dağılır. Doğal yayılış alanı Himalayalar’dır. Hemen hemen her tür toprakta yetişebilir. Ama balçık ya da kumlu killi toprakları tercih eder. Hava kirliliğine karşı duyarlıdır. Işık ağacıdır. Sıcaklık isteği fazla, su isteği azdır. Park ve bahçelerde yetiştirilen pek çok kültivarı vardır.

Altuni taflan ( Eunonymus japonicum )
Yeşil ve sarı benekli yapraklara sahip dekoratif bir süs çalısıdır. Odunsu bir yapısı vardır. Ilıman bölgelerde park ve bahçelerde üçlü beşli gruplar halinde veya çit bitkisi olarak kullanılır. Kötü bakım şartlarında panaşalı olan yaprak rengi yeşile dönüşür. Genellikle çelikle üretilir. Yetişme Yeri: Vatanı Japonya, Kore veÇindir. Boy ve Çap;Herdem yeşil 2-3mye kadar boylanabilen bir çalıdır. Genel Özellikleri:Sürgünleri dört köşeli olup sürgünlere karşılıklı dizili tomurcuklar uzun ve yeşil renklidir. Dar yumurtamsı yapraklar 3-7cm uzunluğunda, deri gibi kalın; üst yüzü parlak, alt yüzü soluk yeşil ve kenarları ince dilimli dişlidir. Çiçekleri yeşilimsi beyaz renkte olup, beş altı tanesi bir arada ve 3-5cm uzunluğundaki bir eksen üzerinde toplanır.Haziran ve Temmuz aylarında çiçek açar. Açık karmen kırmızısı kapsülü basık küre biçimindedir.Tırtıl ve küfe karşı hassastır. İklim ve Toprak İstekleri:Tailanlar soğuk yörelerde yetişebildiği gibi sıcak yörelere de uyum gösterirler Islak topraklara, sıcağa, gölge ve güneşe toleransları ile kent bahçeleri ve sahil arazilerinde geniş kullanım yeri bulurlar. Güneşli ve yarı gölgeli, kuru ve rutubetlice yerlerde ve çeşitli topraklarda yetiştirilebilirler. Ancak verimli, humuslu kil topraklarını tercih ederler. Budama Durumu.-Budanmaya nadiren ihtiyaç gösterirler.Çit olarak kullanıldığı durumlarda budanmaya ihtiyaç gösterir.Hassas olduğu için budama zamanına dikkat etmek lazımdır. Üretim tekniği: Yeşil çelik ile üretilirler..

Ceviz ( Juglans regia )
BİTKİ TANIMA Yaşam Süresi : Çok yıllık. Yetiştiği Şehirler : Afyonkarahisar Artvin Balıkesir Bitlis Bolu Burdur Bursa Çorum Denizli Erzurum Hakkari İstanbul İzmir Kahramanmaraş Karaman Kırklareli Kütahya Sakarya Tokat Trabzon Tunceli Orman Alanı ve Orman Özelliği : Quercus veya karışık yaprak döken orman, kalkerli kayalık yamaçlar, alüvyonlu topraklar. Anavatanı, Kökeni ve Dünyada Doğal Yayılış Alanları : Kuzeydoğu ve Doğu Anadolu yanısıra, Balkanlar, Lübnan, Kafkasya, Kuzey Irak, İran, Afganistan, Orta Asyada Çin doğal yayılışlıdır. Ceviz ağacı , meyvesi ve kerestesi yönüyle oldukça önemlidir. Ayrıca yeşil kabuğundan ve kökleriden boya elde edilmektedir.Ceviz meyvesinde en fazla A vitamini bulunur (30 I-U ). Yağ oranı ise % 60 ın üzerin-dedir.Cevizin kuru ve taze tüketime uygun çeşitleri vardır.Ceviz ; 800-1800 saat soğuklama ihtiyacı gösterir.Ceviz ağacı ; -25 oC , + 38 oC ye kadar dayanıklılık gösterir

Çalı oya ( Lagerstroemia indica )
LAGERSTROEMİA SPR (OYA) CİNSİ Güneydoğu Asyada, Yeni Gine, filipin ve Avustralyada yetişen ve kışın yapraklarını döken Oyalar, ağaççık ya da çalı formundadır. 30 kadar türü yanında, yalın ya da katmer çiçekli, değişik renkli kültür çeşitleri de vardır. I. LAGERSTROEMİA İNDİCA (OYA AĞACI/ İSPANYOL ya da HİNT LEYLAĞI) Yetiştiği Yer: Doğu Asyada (Çin ve Japonya) doğal olarak yetişir. Ülkemizde de yetiştirilir. Boy ve Çap: 6-7m. boy ve küçük- yuvarlak bir tepe (3m. çap) yapar. Genel Özelliklen: Gövde kabuğu ince ve düzgün ; sürgünleri açık pembe bej renkli, 4 köşeli ve tüysüz; kısa saplı yaprakları oval, uçları kütçe, 2-7 cm. uzunluğunda, üst yüzü parlak yeşil, alt yüzündeki damarlar tüylüdür.Yapraklar sürgünlere karşılıklı dizilmiştir. Yaz başında açan çiçekleri, dik, başağımsı kurul oluştururlar. Çiçek kurulları 4-20cm. büyüklüğünde, genellikle gül pembe renklidir. Güzel sonbahar renklenmesi yaparlar. İklim ve Toprak İstekleri: Tropik ve subtropik bölgelerin türü olmakla beraber, ılıman bölgelerde (Akdeniz ikliminde) de iyi yetişir; güneşli sıcak yerleri sever, nemli kurakça topraklarda yetişir. Işık istekleri yüksektir. Kuraklığa dayanıklıdırlar. Budama Durumu: Budamaya iyi cevap verir. Budanması erken ilkbaharda yapılmalıdır. Üretim tekniği: Üretimi tohumla ve çelikle yapılır.Tohumlar baharda ekim yastıklarına ekilmelidir.Çelikler ise yazın yarı odunlaşmış sürgünlerden alınmalıdır.

Mazı ( Thuja orrientalis )
Asya ın doğu kesimlerinde ve Kuzey Amerikada kendiliğinden yetişen mazılar kışın yapraklarını dökmeyen ağaç ya da çalılardır. 6 türü olan bu pul yapraklı bitkiler servigiller (Cupressaceae) familyasının Thuja cinsini oluşturur. Mazı ağaçlarının taç bölümü genellikle koni biçimli, kabukları ise ince ve dar şeritler halinde çatlaklıdır. Küçük pulsu yaprakları sürgünlere karşılıklı dizilmiştir. Erkek ve dişi üreme organları aynı ağaçta, ama ayrı dalcıklar üzerinde yer alır. Yuvarlak biçimli erkek kozalaklar kızıl kahverengi ya da sarı, dişi kozalaklar morumsu yeşil ve küçüktür. Dişi kozalaklar olgunlaşıp açıldığında içindeki kanatlı tohumlar rüzgârın yardımıyla çevreye saçılır. Mazıların sarı ya da kızıl kahverengi yumuşak odunları mantarlara karşı çok dayanıklıdır, kolay çürümez. Bu yüzden de kapı, pencere doğraması, bahçe parmaklığı, telefon direği ve payanda yapımında kullanılır. Mazı türleri arasında en değerli kereste ağacı boylu mazıdır {Thuja plicata). Uygun koşullarda 70 metreye kadar boylanabilen bu iri orman ağacı ABD in Alaskadan Californiaya kadar uzanan Büyük Okyanus kıyılarında yaygın olarak yetişir. Mazılar odunlarının yanı sıra güzel görünümleri nedeniyle süs bitkisi olarak da yararlanılan değerli ağaçlardır. Bunlardan Asya nın doğu kesimlerine özgü Doğu mazısı {Thuja orientalis) öbür ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de çok sevilen bir süs ağacıdır. Yaklaşık 10 metreye kadar uzayabilen bu çalımsı yapılı bitkinin yaprak rengi ve biçimi birbirinden farklı olan pek çok süs çeşidi geliştirilmiştir. Kuzey Amerika kökenli bir ağaç olan Batımazısı (Thuja occidentalis) da park ve bahçelerde yetiştirilen süs çeşitleriyle tanınır.

Kaymak Çalısı ( Fajiyo )
Feijoa Sellowiana (Kaymak Çalısı) Mayıs- Haziran aylarında pembemsi beyaz renkte çiçek açar.Sonbaharda yumurta büyüklüğünde yenilebilen yeşil meyveleri olgunlaşır.Kışın yaprağını dökmez. Yapraklarının altı gümüşi renktedir.Ağaçcık, çalı formundadır.(-10 dereceye kadar soğuğa dayanıklıdır

Yayılıcı ardıç ( Juniperus ssp. )
Dünya üzerinde çok zengin olarak geniş alanlarda yayılan, 60’ı aşkın taksonla simgelenen ardıçlar, çoğunlukla bir cinsli iki evcikli, ender olarak bir evcikli odunsu bitkilerdir. Çoğunlukla çalı halinde, bazen de ağaç halinde olan ardıçlar, daima ince kabuklu, bazen de pulsu kabuklu, iğne ve pul yapraklı herdem yeşil bitkilerdir. Genç bireyler, istisnasız olarak iğne yaprak taşırlar. Daha sonra, bazı taksonlarında iğne yapraklar, pul yapraklarla değiştirilir. Ancak, çoğu ardıç taksonlarında ileri yaşlarda iğne yapraklar bulunmaktadır. Çiçekler yaprakların koltuklarında ya da terminal olarak sürgünlerin uçlarında bulunurlar. Erkek çiçekler sarımsı renkte, karşılıklı ya da üçer üçer çok sayıda etaminlerden oluşmaktadır. Dişi çiçekler de 3-8 sayıda, sivri uçlu pullardan oluşur. Bu pullardan üreyimli olanlar ise 1-13 kadar tohum tomurcuğu taşırlar. Olgun kozalaklar etli, üzümsü bir yapıda olup, hiçbir zaman açılmazlar. Olgunlaşmaları da 1-3 yılda gerçekleşir. Juniperus’ların yayılışları çok geniştir. Kuzey Amerika’dan başlar, Orta Amerika, Avrupa, Kuzey ve Doğu Afrika, Asya ve Himalayalar’a değin uzanmaktadır. Ardıçlara Trabzon, Akçaabat yörelerinde Zerdi denilmektedir. Ardıçlar genel olarak kozalak ve yaprak özelliklerine göre 2 seksiyonda incelenmektedir: