Trafikte Yaşanan Stres - Trafikte Yaşanan Stres Sorunu - Stres İle Başa Çıkma - Stres Neden Kaynaklanır



Trafik; araçlar, insanlar ve çevre gibi birbirini bütünleyen koşulların bir araya gelmesinden oluşan ve bu koşulların herhangi birinde meydana gelebilecek değişikliklerden de etkilenen bir kavramdır. Büyükşehirlerde yaşayanların en büyük sorunlarından biri olan trafik stresi, ruhsal sıkıntıları da beraberinde getirmektedir. Birçok hastalığa neden olan ve sıkışık trafikte doruğa çıkan stres günlük hayatımızda ve bilimsel alanda çok yaygın olarak kullanılan bir kavramdır.

Stres, insanda zorlanmaya neden olan, uyum ve dengeyi bozan, fiziksel, çevresel, ruhsal, toplumsal ve psiko-sosyal etkenleri, organizmada bu etkenlere karşı gelişen olumsuz değişiklikler ve tepkileri anlatmak için kullanılır. Strese neden olabilecek zorlayıcı etkenlerden biri de hayatımızın içinde bir çevresel koşul olarak yer alan, trafik sorunudur. Bir taraftan sayısı ve hızı artan araçlar yaşantımızın vazgeçilmez bir parçası olurken diğer taraftan özellikle büyük şehirlerde yaşayanlar için sabah ve akşam saatlerinde yoğunlaşan trafik, insanların stresle yüklü olarak işlerine ve evlerine gitmelerine neden olmaktadır. Trafik stresine ek olarak trafik kazaları da dünyanın ve Türkiye’nin temel ve çözümü zor sorunlarından biri haline gelmiştir.

Trafikte aniden şeridinize geçilmesi, sinyal vermeden ani dönüşler, birinin sizi yolunuzda giderken bir şekilde engellemesi, kavşaklardan geri çıkışlar, otobüs-dolmuş veya taksilerin ani duruşları, yakın mesafeden takip edilmek, yayaların sizi görmesine rağmen otomobilinizin önünde yürümesi veya koşması herkesin başına gelebildiği gibi sizin de yaşayabileceğiniz durumlardandır. Böyle bir durumda içinizden ilk gelen korna çalmak, hızınızı artırmak veya kötü sözlerin havada uçuşması olabilmektedir. Bir diğer olasılık ise kendinizi rahatlatarak yolunuzda devam etmek ve böyle bir şey olmamış gibi davranmaktır.

Sürücülerin gitmeleri gereken yere geç kalmaları, trafikte yaşadıkları stresi artırmaktadır. Yolda meydana gelen beklenmedik tıkanıklıklar engellenmişlik hislerini yoğunlaştırırken, üstüne geçici olarak kullanıma açılan veya kapatılan yollar, hatalı şerit değiştirmeler ve yanlış dönüşler de eklenince bazı sürücüler agresifleşebilmekte. Yorgun ve sinirliyken, yakın mesafeden takip edilmek bile sürücülerde öfkelenmeye neden olabilir. Bazı sürücüler bu tür durumlara karşı daha az toleranslı olduklarından araçlarını daha agresif kullanmakta ve daha kolay hata yapabilmektedirler. Bu tür durumlarda sürücü davranışlarının kişisel algılanmaması ve soğukkanlılığın koruması önemlidir.

Trafikte yaşanılan stresi anlamak için sadece araç kullanmak gerekmez, toplu taşıma araçlarında ya da bir yaya olarak da strese maruz kalmaktayız. Yoğun iş temposu ve büyüyen şehirlerin kaçınılmaz sorunu olarak trafik, günlük hayatımızın bir parçası haline gelmiştir. Ulaşımı hayatımızdan çıkarıp atamayacağımıza göre, araç trafiğini ve trafikte yaşanan stresle nasıl başa çıkılacağını öğrenmemizde yarar var.

Trafikte yaşanılan stresin hem psikolojik hem de fiziksel sağlığımız üzerinde olumsuz etkileri olabildiği için, trafik ortamında stresle başa çıkma konusunda aşağıdaki önerilere uyulmasını tavsiye ederiz:


* Sürücüler gitmeleri gereken yere geç kalma riski doğduğunda, gidiş yönlerinde kaza veya yol çalışması gibi nedenlerle yol tıkandığında veya dönmeleri gereken sapağı kaçırmaları gibi durumlarda araçlarını agresif şekilde kullanma eğilimine girebiliyor. Bu tip durumların olabileceği düşünülerek yola daha erken çıkmak, yola çıkmadan önce planlama yapmak (örneğin İstanbul’da hangi köprüde ve ana arterlerde yoğunluk olduğunu Yol Durumu gibi web sitelerinden yola çıkmadan değerlendirmek) faydalı olabilir.

* Yorgun, sinirli ya da öfkenin çabuk harekete geçebileceği durumlarda araba kullanma başkalarına olan toleransımızı azaltır. Dolayısıyla aracımızın yakınında seyreden agresif sürücüyü daha çabuk azarlamaya ve basit hatalar yapmaya başlarız. Bu nedenle araç kullanmadan önce mümkünse biraz dinlenmek, mümkün değilse toleranslı bir ruh hali ile araç kullanmaya şartlanmak önemlidir.

* Trafikte sizi rahatsız eden kişilerle göz kontağı kurmaktan, kızgınlıkla yüksek sesle jest ve mimikler sarf etmekten veya el-kol hareketleri yapmaktan kaçının. Bu tip davranışları karşı tarafta görseniz bile, bunu görmezden gelerek siz karşıya bakın, yolunuza odaklanın ve bu kişilerden uzak mesafede seyredin. Aracınızın camını açarak yüksek sesle kızgınlık ifade etmeyin, karşı taraftan bu tip bir ifade gelse dahi siz yolunuza konsantre olmayı tercih edin.

* Aracınızı korna çalarak, diğer aracı çok yakın mesafeden takip ederek, hızınızı azaltarak ya da artırarak başkalarını tehdit etmek amacıyla kullanmak çeşitli tehlikelere ve istenmedik durumlara yol açabilir. Böyle zamanlarda sakinliğinizi korumak en fayda sağlayıcı davranıştır. Eğer bir başka sürücü tehlikeli veya çocukça hareket ediyorsa, bırakın geçip gitsin. Doğru olanı yapmış olmanın huzuru ile güvenli ve sorunsuz şekilde gitmek istediğiniz yere ulaşan siz olacağınız için nihai kazanan siz olacaksınız

* Siz hız limitine ve trafik kurallarına uyarken aracını kurallara uymadan kullanan ya da hata yapan sürücüler olabilir. Bu kişileri cezalandırmak sizin göreviniz değildir. Bu tür durumlarda sağ şeridi boşaltmak ya da arkanızda sizi yakın mesafeden takip eden bir sürücü varsa yavaş hareket eden şeride geçmek, ardından bu sürücü sizin ya da başkalarının hayatlarını tehlikeye atacak kadar riskli davranışlar sergiliyorsa, (aracınızla güvenli şekilde yolun sağında durdurduktan sonra) trafik polisini (154) aramak ve durumu onların çözmesini sağlamak daha doğru olacaktır.

* Trafikte aracınızla seyrederken sıkıntılı bir durumla karşılaştığımızda ya da trafikte bekleme halindeyken yine sakinliğimizi korumak ve derin nefes almak bizi iyi bir duygu durumuna geçirecektir. Hafif bir müzik ya da telkin edici, sakinleştiren ya da güldüren bir radyo programı dinlemek de iyi gelebilir.

* Bir başka öneri hafta sonu için planladığınız aktiviteleri düşünerek rahatlamayı sağlamaktır. Hafta sonu boyunca yapmayı planladığınız aktiviteleri hayal ederek, örneğin bir Pazar sabahı kahvaltınızda bir yandan gazete okuyup bir yandan kahvenizi yudumlarken nasıl hissedeceğinizi, o gün içinde yakınlarınızla neler yaptığınızı düşünerek odaklandığınız konuyu değiştirebilir, kendinizi rahatlatabilirsiniz.

* Stres yaratan durumlarda ağız kuruluğu yaşanabileceğinden aracınızda su bulundurmak iyi bir fikir olabilir. Ek olarak stres anında dikkati dağıtmak ve olası açlık durumunu kısa süreli de olsa bastırmak için yenmesi kolay yiyecekleri (meyve-biskuvi vs.) aracınızda bulundurabilirsiniz.

* Trafikte sıkışıp kaldığınızda, etrafınızdaki araçları izleyerek daha sonra almayı düşüneceğiniz ya da hayalini kuruduğunuz arabaları gözünüze kestirebilirsiniz. Bu arabaların model ve rengini aklınızdan seçebilirsiniz. Örneğin hangi aksesuarları tercih ederdiniz? Bu arabayı kullanırken nasıl hissedeceğinizi düşünebilirsiniz.

* Trafikte stresiniz arttığı anlarda nefesinize odaklanabilirsiniz. Burnunuzdan derin bir nefes alıp ve ağzınızdan vererek bu alıştırmayı birkaç kez ve daikalar boyunca tekrarlayın. Daha fazla oksijen teneffüs etmek beyninizi daha dinç ve sizi daha dikkatli hale getirecektir.

* Arabada pasif egzersizler yapmayı deneyebilirsiniz. Baldırlarınızdaki kasları 1’den 10’a kadar sayarken sıkabilir ve ardından yavaşça gevşetebilirsiniz. Buna ek olarak dik ve düzgün bir şekilde oturarak karın kaslarınızı kasarak aynı egzersizi yapabilirsiniz.

* Trafikte sıkıştığınız anlarda yüksek sesle sevdiğiniz şarkıları söylemek eğlenceli ve rahatlatıcı olabilir. Diğer sürücülere nasıl göründüğünüzü dert etmeyin, şarkı söyleme fırsatı elimize çok sık geçmiyor.

* Trafikte sıkışıp kaldığınız zamanları kendi hayatınızla ilgili tatlı düşler kurarak geçirebilirsiniz. “Hayatınızda en çok neyi seversiniz, neleri değiştirmek istersiniz, bu değişiklikleri nasıl yapabilirsiniz” gibi konularda düşünmek zihninizi başka bir alana odaklama konusunda yardımcı olabilir.


Bu konularla ilgili daha ayrıntılı bilgi almak isterseniz veya danışmak istediğiniz başka konular olursa, Avita Çalışan Destek Hizmetleri’ndeki psikologlara ulaşabilirsiniz.

Kaynaklar:
1.Türk Psikoloji Bülteni Özel Gündem: Trafik Psikolojisi
2.TheScienceoftheLawofAttracti on.com
4. AVİTA Çalışan Destek Hizmetleri

Uzm. Psk. Yasemin MERİÇ KAZDAL Psikoloji