Balık Yağ Asitlerinin İnsan Sağlığı İçin Önemi

Makale: Balık Yağ Asitlerinin İnsan Sağlığı İçin Önemi
Makale yazarı: *Yalçın Kaya, Hünkar Avni Duyar, Mehmet Emin Erdem
*Ondokuz Mayıs Üniversitesi,. Sinop Su Ürünleri Fakültesi, Avlama ve İşleme Teknolojisi Bölümü, Sinop, Türkiye
Makale Özeti: Bu derlemede, beslenme rejiminde balık tüketmenin insan sağlığına faydaları üzerinde durulmuştur. Beslenme, canlıların büyümeleri, gelişmeleri ve yaşamlarını sürdürebilmeleri için gerekli olan gıdaları dış ortamdan alıp kullanmaları süreci olarak tanımlanırken; sağlıklı beslenme, besinlerin yeterli ve dengeli olarak alınması şeklinde tanımlanmaktadır. Üçüncü dünya ülkelerinde görülen yetersiz ve dengesiz beslenme, Amerikan tarzı düzensiz beslenme nedeniyle karşılaşılan sağlık problemleri bazı batı ülkeleri ve Türkiye’de küçümsenmeyecek boyutlara ulaşmıştır. Son yıllarda yeterli ve dengeli beslenmenin önemi anlaşılmış ve beslenme alışkanlıkları değişmeye başlamıştır. Bu sebeple son yıllarda yapılan ve insan sağlığına etki ettiği tespit edilen doymuş, doymamış ve özellikle çoklu doymamış yağ asitleri ile ilgili makaleler derlenerek bir bütünlük içinde yazılmaya çalışılmıştır.


Omega 3 Nedir ?

Omega-3 yağ asitleri çoklu doymamış yağ asitleridir. Birden fazla çift bağ içerirler ve bu bağlar hidrojenlerle sature edilmemişlerdir. N-3 ve n-6 yağ asitleri birden fazla çift bağ içerirler. İnsan vücudu sature ve monounsature yağ asitlerinin sentezini yaptığı halde, n-6 ve n-3 yağ asitlerinin sentezini yapamamaktadır ve bu yağ asitleri dışardan alınmalıdır. Omega-3 ve Omega-6 yağ asitleri hücre membranında fosfolipid yapısında ve çok sayıda enzimin substratı olarak görev almaktadırlar. Bu yüzden bunlara esansiyel yağ asitleri denir ve dışarıdan destek olarak alınırlar.

Omega 3 Balık Yağı Nasıl Elde Edilir ?

Piyasada iki farklı balık yağı bulunmaktadır. Balığın bedeninden elde edilen türü Fish Oil, balığın kara ciğerinden elde edilen türü de Codliver Oil olarak adlandırılır. Fish Oil Omega 3 yağ asidi EPA ve DHA içerir. Codliver Oil ise doğal yapısında EPA ve DHA yanında A ve D vitamini de barındırır.

Omega 3 İçeren Besinler

Omega-3 çoklu-doymamış yağ asitleri grubundan bir temel yağ asididir. Omega-3 hayvansal olarak balık (ringa, uskumru, sardalye, alabalık ve somon] ve az miktarda yumurtada, bitkisel olarak da keten tohumu yağı, kanola yağı, soya fasulyesi yağı, ceviz, balkabağı çekirdeği, kenevir tohumu yağı ve semizotunda, Omega-3’ün kısa zincirli tipi olarak bilinen ALA (Alfa-Linolenik Asit) şeklinde bulunur. Omega-3’ün ilk başlangıç şekli kısa zincirli tip olarak bilinen ALA (Alfa-Linolenik Asit)’dir.
ALA bitkilerden gelen temel bir yağ asididir. Bir temel besin olarak dikkate alınır ve vücut tarafından enerji kaynağı olarak kullanılır. ALA bir “ana” yağ asidi olarak görev yapar; çünkü vücut tarafından balık yağında bulunan diğer iki temel yağ asidine (EPA ve DHA) dönüştürülür. İnsan vücuduna faydalı olabilmesi için bu kısa zincirli Omega-3 yağ asitlerinin (ALA) uzun zincirli yağ asidi tipine dönüştürülmesi EPA ve DHA gerekmektedir. Vücut bu dönüşümü kendisi yapabilmektedir. Fakat bazı hastalıklar bu dönüşümü azaltabilmekte veya engellemektedir. EPA ve DHA gibi daha faydalı asit türlerine dönüşüm yaş, beslenme ve hormonal durum gibi faktörlerle azalmaktadır. EPA’nın kaynağı olan balık yağlarının çok faydalı olmalarının nedeni de budur. Doymuş yağlar, kolesterol ve karışık yağ asitleri bakımından zengin bir beslenme alışkanlığı, vücudun bu doymamış yağ asitlerini üretme yeteneğini azaltır.
Omega 3'ün Çocuk Sağlığına Yararları

Beden ve zeka gelişimi
İmmün siste gelişimi
Retina Gelişimi
Öğrenme güçlüğü giderme
Davranışsal bozuklukları düzeltme alanlarında olumlu etkileri bulunmaktadır.