Mevsimsel değişikliklerle ortaya çıkan depresyon atağıdır. DSM IV’e göre önemli bir depresyon türüdür. Kış depresyonu ve yaz depresyonu olmak üzere iki tipinden söz edilebilir.



Kış depresyonu sonbaharda başlar, kışın devam eder. Belirtileri artan uyku hali, kilo artışı, aşırı karbonhidratlı beslenme ihtiyacı, gerginlik, sinirlilik, insan ilişkilerinde zorlanma, ellerde kollarda uyuşma ağırlaşma, yorgunluktur.



Yaz depresyonu baharda başlar. Tipik depresyon belirtileri gösterir. Uyku, iştah azalır ve kilo kaybı vardır.


Mevsime bağlı bu depresyon atakları birincil sağlık problemi olarak görülür. Yaşam boyu prevelansı ( görülme sıklığı ) yüzde 17.1’dir. Genel populasyonda yüzde 4- yüzde 6’dır. Kadınlarda dört kat fazladır. Kış ve yaz depresyonlarında tedaviler farklıdır.



Kış depresyonunda light terapi ( fototerapi ), psikoterapi ve monoaminoksidaz ( MAOI ) inhibitörleri uygulanır. Yaz depresyonları mevsimsel olmayan depresyonlarda kullanılan anti-depresanlarla tedavi edilir. Bazı uzmanlar mevsimsel duygulanım bozukluğunu ayrı bir sendrom olarak değerlendirir. Ancak belirtiler kış depresyonu atipik depresyon türleriyle, yaz depresyonu da tipik depresyonla örtüşmesi yüzünden tanımlanmada zorluklarla karşılaşılmaktadır.



Mevsimsel depresyonun kriterleri:

major depresyon episodlarıyla paralel olması,
psiko-sosyal stres faktörlerinden bağımsız gelişmesi,
mevsim dönemleriyle ilişkili olması,
mevsimlere göre depresyonun artması veya azalması
iki yıl içinde bu tip tekrarların olmasıdır.


Mevsimsel depresyonun belirtileri arasında:

depresif ruh hali, çocukta ve gençlerde sinirlilik ve hırçınlık,
kaybolan ilgi ve memnuniyet hali,
aktivitelerin kısmı ya da tamamen azalması,
daha evvelden hoş gelen şeylerin tat vermemesi,
iştahta artma ya da azalma,
diyet yokken kilo alımı,
uykuda arma ya da azalma,
psikomotor hareketlerde artma ya da azalma,
yorgunluk ve enerji kaybı,
değersizlik duygusu,
yersiz ya da abartılı suçluluk duygusu,
konsantrasyon güçlüğü,
amaçsızlık,
ölümü ya da intiharı düşünmek,
intihar girişiminde bulunmak sayılabilir.


Tedavi Seçenekleri


Light terapi ( ışık terapisi ): Depresyon, bipolar ve major depresyonla örtüşen mevsimsel depresyon epizodlarında kullanılabilir. 10.000 LUX ‘lük ışık kutusuyla günde on, on beş dakikalık seanslarla başlar. Süresi derece derece arttırılarak, 30 ila 60 derece arasına çıkartılır. Semptomlar ağır ise günde iki defaya çıkarılmalıdır. Yaz depresyonunda ve mevsimsel olmayan depresyonlarda ışık terapisi tedavisine başvurulmaz. Işık terapisinin nasıl etkili olduğuna dair iki öneri vardır. Biri dopamin, diğeri melatonin üzerinedir.



Faydayı görmek birkaç haftayı alabilir. Dört, altı hafta arası herhangi bir etki yoksa tekrardan bir değerlendirme gerekir. Çoğu hasta iki ila dört gün arasında anti-depresif etki hisseder. Bahar ışığı gelene kadar devam etmek uygundur, erken kesmek nükse sebep olur. Işıkla direkt göz teması kurulmamalıdır.Gözler açık olmalı, ışık yüze rahatlıkla ulaşabilmelidir. Gözlerinde hassasiyeti olanlarda yan etki olabilir. Doz, süre, mesafe ayarlanabilir.



Yan etkileri:

Işık fobisi
Uykuda azalma ( geç saatte yapılırsa )
Retinaya zarar verebilir
Yorgunluk
Baş ağrısı
Sinirlilik


Tedaviye pozitif cevap verenlerde

Tatlıya düşkünlük
Vejetatif sistemde artma olur.


Diğer tedavi seçenekleri:
Psikososyal terapi ve farmakoterapileri beraber kullanmak gerekebilir. Fluoxetine, propranolol, d-fenfloramine çalışmalarda etkili bulunmuştur.

Alıntı:
Uzm. Psk. İzzet Kan Makalelerinden