Konu: Atasözlei Ve Hikayeleri

“ÇIKAR AĞZINDAKİ BAKLAYI.” ATASÖZÜNÜN HİKAYESİ, ORTAYA ÇIKIŞI (ATASÖZLERİNİN ÖZELLİKLERİ, AÇIKLAMALARI)

“Zamanında çok küfürbaz bir adam yaşarmış. Sonunda kendine yakıştırılan küfürbazlık ününe dayanamaz duruma gelmiş. Soluğu bir bilgenin yanında almış, ondan akıl danışmış.

‘Her kızdığım konu karşısında küfretmek huyumdan kurtulmak istiyorum’ demiş. Adamın içtenliğini görünce bilge ona yardımcı olmaya karar vermiş. Bakkaldan bir avuç bakla tanesi getirtmiş ve bunları ‘küfürbazlık’tan kurtulmak isteyen adamın avucunun içine koydu.

‘Şimdi bu bakla tanelerini al, birini dilinin altına, ötekilerini cebine koy’ demiş. ‘Konuşmak istediğin zaman bakla diline takılacak, sen de küfürden kurtulma isteğini anımsayıp o anda söyleyeceğin küfürden vazgeçeceksin. Bakla ağzında ıslanıp da erimeye başlayacak olursa cebinden yeni bir bakla çıkarırsın, dilinin altına onu yerleştirirsin.’

“Adamcağız bilgenin dediğini yapmış. Bu ara da bilgenin yanından da ayrılmamaya çalışıyormuş. Yağmurlu bir günde birlikte bir sokaktan geçerlerken bir evin penceresi hızla açılmış ve genç bir kız başını uzatmış, seslenmiş:

‘Bilge efendi, biraz durur musun?’ demiş ve pencereyi kapatmış. Bilge söyleneni yapmış ama sicim gibi yağan yağmur altında iliklerine değin ıslanmış. Sığınacak bir saçak altı da yoktur. Üstelik niçin durdurulduğunu (bilgi yelpazesi.net) henüz bilmemektedir ve kız da pencereden kaybolmuştur. Bir ara evin kapısına varıp kızın ne istediğini sormak geçmiş içinden fakat tam kapıya yöneleceği sırada kız tekrar pencerede görünmüş ve aynı isteğini yinelemiş:

‘Bilge efendi, lütfen birkaç dakika daha bekler misiniz...’

“Bilge içinden öfkelenmiş ama kızın isteğini de yerine getirmiş. Fakat yanındaki ‘eski’ küfürbaz adam, kendini zor tutuyormuş. Bu arada yağmurun şiddeti gittikçe artıyor, bilge de, adam da, vıcık vıcık ıslanıyorlarmış.

Bir süre sonra pencere açılmış ve kız yine seslenmiş

‘Gidebilirsiniz artık!..’ demiş.

Bilge bu durumu çok merak etmiş ve sormuş:

‘İyi de evladım bir şey yoksa bu yağmurun altında bizi niçin beklettin?’

“Penceredeki kız, bu soruyu pek umursamamış:

‘Efendim, sizi elbette bir nedeni olmadan bekletmiş değilim’ demiş ve bekletme nedenini şöyle açıklamış:

‘Tavuklarımızı kuluçkaya yatırıyorduk. Yumurtaları tavuğun altına koyarken bir kavuklunun tepesine bakılırsa piliçler de tepeli olur, horoz (bilgi yelpazesi.net) çıkarmış. Annem sizi sokaktan geçerken görünce hemen yumurtaları kuluçkaya koydu ve yumurtaları tavuğun altına yerleştirene değin sizin pencerenin önünden ayrılmamanızı istedi.’

“Saygısızlığın böylesi karşısında bilgenin de tepesinin tası atmış. Yanındaki ‘eski’ küfürbaza dönmüş ve şöyle demiş:

‘Hak ettiler bu ana kız’ demiş. ‘Çıkar ağzından baklayı!..’"

DAMLAYA DAMLAYA GÖL OLUR HİKAYESİ (ATASÖZLERİNİN HİKAYELERİ, ATASÖZLERİNİN ORTAYA ÇIKIŞLARI)

Ali, tutumlu bir çocuktu. Parasını çok dikkatli harcardı. Harçlığının büyük bir kısmını kumbarasına atardı. Günler geçti Ali'nin kumbarası her geçen gün biraz daha ağırlaştı. O ağırlaştıkça, Ali' nin sevinci ve heyecanı da artıyordu. Çünkü biriktirdiği parasıyla bisiklet almayı düşünüyordu.

Yılsonu geldi. Ali karnesini aldı, sınıfını geçmişti. Anne ve babası çok sevindiler. Ona her zamankinden daha çok harçlık verdiler. Ali, parayı alır almaz hemen kumbarasına koştu. Ne kadar uğraştıysa da paraları kumbaraya sokamadı. Kumbara ağzına kadar dolmuştu.

Ali, annesi ve babasını çağırdı. Annesi:

-Kumbaran dolmuş, açmalıyız dedi.

Biraz uğraştıktan sonra kumbarayı açtılar. Kumbaranın içinden madeni ve kağıt bir sürü para (bilgi yelpazesi.net) çıktı.

Babası Ali' ye:

- Aferin oğlum, dedi. Bu davranışın çok hoşumuza gitti. Atalarımız, " Damlaya damlaya göl olur" diye boşuna dememişler. Bunu şimdi daha iyi anladın sanırım.

Babası Ali'nin parasına biraz daha para ekledi. Ona güzel bir bisiklet aldılar. Ali, bisikletiyle doya doya gezdi. Kumbarasına para atmayı ise hiç unutmadı

“DİMYAT'A PİRİNCE GİDERKEN EVDEKİ BULGURDAN OLMAK” ATASÖZÜNÜN HİKAYESİ, ORTAYA ÇIKIŞI (ATASÖZLERİNİN ÖZELLİKLERİ, AÇIKLAMALARI)

Dimyat Mısır'da, Süveyş Kanalı ağzında ve Portsait yakınlarında bir iskeledir. Eskiden Mısır'ın meşhur pirinçleri, ince hasırdan örülmüş torbalar içinde buradan Türkiye gelirdi.

Dimyat'a pirinç almak için giden bir Türk tüccarının bindiği gemi Akdenizde Arap Korsanları tarafından soyulmuş ve adamcağızın kemerindeki bütün altınlarını almışlar.

Binbir müşkilat içinde Türkiye'ye dönen pirinç tüccarı o yıl iflas etmek durumuna düşmüş. İstanbul'dan kalkmış, memleketi (bilgi yelpazesi.net) olan Karaman'a gitmiş. O sene tarlasından kalkan buğdayları da bulgur tüccarlarına sattığından, kendi ev halkı kışın bulgursuz kalmışlar. "Dimyat'a pirince giderken evdeki bulgurdan olmak" sözünün aslı buradan kalmıştır.

“DOSTLAR ALIŞVERİŞTE GÖRSÜN.” ATASÖZÜNÜN HİKAYESİ, ORTAYA ÇIKIŞI (ATASÖZLERİNİN ÖZELLİKLERİ, AÇIKLAMALARI)

Nasreddin Hoca bir zamanlar yumurtacı esnaflığına soyunmuş. Ne var ki, on para saydığı yumurtayı dokuz paraya satıyormuş.

Bakmışlar, Hoca iflas edecek.

- Ne yapıyorsun Hocam, demişler, bu külliyen zarar; artık alıp eksik satıyorsun.

Hoca:

- Sağ olun dostlarım, demiş, ben yaptığımı biliyorum; dostlar alışverişte görsün.

İKİ DİRMEN BİR ÇEKİRDEK DEYİMİNİN HİKAYESİ, ÖYKÜSÜ, ORTAYA ÇIKIŞI (ATASÖZLERİNİN ÖZELLİKLERİ, AÇIKLAMALARI)

Keçiboynuzunun, Yunanca adı keration,İngilizcede carob,Arapçada kırrıt tır.

Keçiboynuzunun tohumu yıllarca elmas ölçmek için kullanılmış.

Elmaslar,keçiboynuzu tohumları ile tartılıp satılırmış.

Bu nedenle keçiboynuzu,kırat veya karat dediğimiz ölçü birimine isim babalığı yapmış.

Prof Dr.Aydın Akkaya açıklamasına göre;

Keçiboynuzu çekirdeği doğada ağırlığı değişemeyen bir tohumdur.

Tohumlu bitkilerden yalnız keçiboynuzu uzun süre suda bekletildikten sonra filiz verebilir.Bu,hem çok kuruduğu ve meyvesinden çıktıktan sonra son ve sabit ağırlığını aldığı için hem de içine su alması ihtimalinin çok az ve çok uzun (bilgi yelpazesi.net) süreye bağlı olduğu içindir.

Bu sebeple Araplar,Selçuklular,Osmanlılar dönemlerinde ağırlık ölçüsü olarak kullanılmıştır.

Dört tanesi bir dirhem eder.

Dirhem 3 gr. ağırlığa eş kabul edilir.

Satıcı, iki dirhemlik bir şey satarken (sekiz çekirdek) deyip,buda benim ikramım olsun derse,müşterinin saygın ve itibarlı olduğunu gösterirmiş.

Çok şık ve gösterişli giyinen kişilere ‘’iki dirhem bir çekirdek ‘’ denmesinin kökü buymuş

“LAFLA PEYNİR GEMİSİ YÜRÜMEZ” ATASÖZÜNÜN HİKAYESİ, ORTAYA ÇIKIŞI (ATASÖZLERİNİN ÖZELLİKLERİ, AÇIKLAMALARI)

Lafla peynir gemisi yürümez: sadece konuşmak, dayanağı olmadan gerçekleştirilemeyecek sözler vermek anlamında kullanılan bir deyimdir. hikeyesi ise şöyledir;

Rivayete göre bir zamanlar İstanbul'da, Edirneli Aksi Yusuf adında bir peynir tüccarı var imiş. Madrabaz ve cimri birisi olup Trakya'dan getirttiği peynirleri İstanbul'da satar, artanını da deniz yoluyla İzmir'e gönderirmiş. İzmir'de peynir fiyatları yükseldikçe elinde ne kadar mal varsa gemilere yükletir ama navlunu peşin vermek istemeyerek, kaptanları yalanlarıyla oyalar durur, "Hele peynirler sağ salim varsın, (bilgi yelpazesi.net) istediğin parayı fazla fazla veririm," diye vaatlerde bulunurmuş. Birkaç kez aldanan tüccar gemi kaptanlarından birisi, yine İzmir'e doğru yola çıkmak üzere iken diklenmiş:

-Efendi tayfalarıma para ödeyeceğim. Geminin kalkması için masarifim var. Navlunu peşin ödemezsen Sarayburnu'nu bile dönmem.

Aksi Yusuf her zamanki gibi,

-Hele peynirler salimen varsın... demeye başlar başlamaz gemici.

-Efendi, lafla peynir gemisi yürümez. Buna kömür lazım, yağ lazım.

Aksi Yusuf parayı ödemiş. O gün akşama kadar şu bir tek cümleyi sayıklayıp durmuş.

-Lafla peynir gemisi yürümez .vee deyim günümüze kadar ulaşmış

“ÖLME EŞEĞİM ÖLME.” DEYİMİNİN HİKAYESİ, ORTAYA ÇIKIŞI (ATASÖZLERİNİN ÖZELLİKLERİ, AÇIKLAMALARI)

Bir kış, neredeyse adam boyu kar yağmış. Aylarca bir toplu iğne başı kadar bile toprak görünmemiş. İnsanlar burunlarını dahi dışarıya çıkaramamış.

Hazıra dağ dayanmaz hesabı, halkın yiyeceği de tükenmeye başlamış.

İnsanlar lokmalarını sayar hâle gelmişler. Kıtlık sadece insanları değil hayvanları da vurmuş; bir deri bir kemik kalmışlar.

Hoca’nın emektar eşeği de (bilgi yelpazesi.net) kıtlıktan fazlasıyla nasibini almış; günden güne kötülemiş.

Elinde avucunda bir şey kalmayan Hoca, eşeğin kulağına bir umut eğilip:

- Ölme eşeğim ölme, demiş, yonca bitecek. Sen de yersin ben de!

“PARAYI VEREN DÜDÜĞÜ ÇALAR” ATASÖZÜNÜN HİKAYESİ, ORTAYA ÇIKIŞI (ATASÖZLERİNİN ÖZELLİKLERİ, AÇIKLAMALARI)

Bir gün Nasrettin Hoca pazara giderken çocuklar etrafını almışlar. Hepsi birer düdük ısmarlamış, ama para veren olmamış.

Hoca çocukların tümüne olumlu cevap vermiş:

- Peki, olur...

Çocuklardan yalnız biri, elinde para olduğu halde, Hoca'ya şunları söylemiş:

- Şu parayla bana bir düdük getirir misin ?

Hoca akşama doğru pazardan dönmüş. Yolunu bekleyen çocuklar hemen

Hoca'nın etrafını sararak (bilgi yelpazesi.net) düdüklerini istemişler.

Nasrettin Hoca, cebinden bir düdük çıkarıp kendisine para veren çocuğa uzatmış.

Ötekileri bağırmaya başlamışlar:

- Ya bizim düdükler nerede ?

Hoca'nın cevabı kısa ve anlamlı olmuş:

- Parayı veren düdüğü çalar.

“SAMAN ALTINDAN SU YÜRÜTMEK” ATASÖZÜNÜN HİKAYESİ, ORTAYA ÇIKIŞI (ATASÖZLERİNİN ÖZELLİKLERİ, AÇIKLAMALARI)

Vaktiyle köyün birinde ahalinin tarlaları ve meyve sebze bahçelerini suladığı bir su kaynağı varmış. Bu kaynak köyün ortak malıymış. Civarda başkaca su kaynağı olmadığından bütün köylü arazisini bu kaynaktan nöbetleşe sıra ile sularmış.

Kimin ne vakit, ne kadar su kullanacağı belliymiş ve herkes kendi sırasını takip eder, komşularının hakkına da saygı gösterirmiş.

Ancak her köyde olduğu gibi bu köyde de açıkgöz bir adam varmış. Sebze bahçesi su kaynağının hemen yakınında bulunan bu adam,herkes gibi sırası geldiğinde gider, kaynaktan suyunu alırmış ama bununla (bilgi yelpazesi.net) yetinmeyip kaynak ile bahçesi arasına gizli bir su yolu kazmış.Kimseler fark etmesin diye de su yolunun üzerini taşla tahtayla kapatıp üstüne de saman balyaları yığmış. Su , diğer vakitlerde bu saman altından aka aka açıkgözün tarlasına kadar gidermiş.

Yaz ortasında herkesin tarlası susuzluktan yanıp kavrulurken, onun ki fidanların boy üstüne boy attıkları, yemyeşil bir halde olurmuş.Üstelik bostanın ortasındaki sulama havuzu da, her zaman silme doluymuş.

Köylüler "Bu işin içinde bir iş var" diyerek araştırmışlar ve kısa bir süre sonra da bu uyanığın saman altından su yürüttüğünü farketmişler.

Bu deyim "gizlice iş görmek,kimselere farkettirmeden işler çevirmek"anlamında kullanılır....

ŞAMAR OĞLANI DEYİMİNİN HİKAYESİ, ORTAYA ÇIKIŞI (DEYİMLERİN HİKAYELERİ, ATASÖZLERİ HİKAYELERİ)

Şamar oğlanı deyiminin ilginç bir öyküsü var.
16. ve 17. yüzyıllarda toplumdaki kişiler arasındaki uçurum iyice açılmıştı. Öyle ki soylu kesim, kendisini halktan çok üstün görüyor ve onlarla herhangi bir yakın ilişki kurmaktan kaçınıyordu.

Dolayısıyla saray çalışanları ve çocuklarının halkın arasına karışıp, onlarla aynı dersliklerde eğitim almaları düşünülemezdi.

Doğal olarak en iyi hoca ve bilginler, saray, şato ve konaklara bu çocukların ayağına getiriliyordu. Ancak o dönem eğitim sırasında dayak ve cezalandırma çok yaygındı ve tabi ki bu yöntemin soylu çocuklar üzerinde kullanılması olası değildi.

İşte buna çözüm olarak alt tabakadan olan bir çocuk, ders sırasında bu dayağı yemek için anık (hazır) bulunuyordu. Soylu çocuğunun işlediği her yanlışta şamar ve sopayı bu çocuk yiyordu.

Diğer bir ayrıntı da, derse katılan bu halk çocuğunun bir nenler öğrenmemesi için sağır kimseler arasından seçilmesi ya da özellikle bu iş için sağır edilmesiydi.

Yine bir söylentiye göre, şamar yiyenle, diğeri arasında bu bağ ne kadar kuvvetli olursa verilen cezanın (bilgi yelpazesi. com) etkisi de o kadar güçlü olurdu. Kendi yaptığı bir şuçtan ötürü, en yakın arkadaşının cezalandırıldığını gören prens, bir daha aynı hatayı tekrarlamazdı.