Konu: Yazarların Ve Sairlerin Hayatı Kitapları ve Eserleri

FERİDE ÇİÇEKOĞLU’NUN HAYATI, KİTAPLARI, SANATI, ESERLERİ, EDEBİ KİŞİLİĞİ (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATLARI, KİTAPLARI)

1951 yılında Ankara’da doğdu. Maarif Koleji ve ODTÜ’de okudu. ODTÜ’de mimariyi bitirdi. Mimar olarak ABD’ye gitti. Doktorasını Pensilvanya Üniversitesinde tamamladı. Gazi Üniversitesinde öğretim üyeliğine atandı. (1979)

1970 sonrası edebiyat ve sinema alanına yöneldi. Bazı hikayeleri filme alındı. Oya Baydar’la birlikte Cumhuriyetin 75. yılı kutlamaları münasebetiyle sinema ve fotoğraf sergisi düzenledi. Üç kuşak cumhuriyet sergisini hazırladılar.

ESERLERİ:

Filmleri (senaryo): Uçurtmayı Vurmasınlar (1989), Umuda Yolculuk (1990), Suyun Öte Yanı (1991), Melekler Evi (2000)

100’lük Ülkeden Mektuplar, Sizin Hiç Babanız Öldü mü

FUAT KÖPRÜLÜ’NÜN HAYATI, ESERLERİ / KİTAPLARI, EDEBİ KİŞİLİĞİ (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATI)

İstanbul'da, 4 Aralık 1890'da doğdu. Baba tarafından onuncu göbekten Köprülü Mehmed Paşa'yla akraba olan Fuad Köprülü'nün annesi ise İslimye eşrafından Arif Hikmet Efendi'nin kızıdır. İlkokul sıralarından başlayarak okumaya ve araştırmaya karşı büyük bir ilgi duyan Fuad Köprülü, ortaokulu Ayasofya Merkez Rüştiyesi'nde, liseyi ise Mercan İdadisi'nde okudu. İlk yazısı, 1905 yılında, henüz 15 yaşında lisede öğrenciyken "Musavver Terakki"de yayımlandı. Liseyi parlak bir biçimde bitiren Köprülü 1907-1909 yıllan arasında o zamanki Mekteb-i Hukuk'a (Hukuk Fakültesi) devam etti. Ancak tutmak istediği yol bakımından bu eğitimin yararlı olamayacağını düşündüğü için Hukuk Fakültesi'ni bitirmeden bıraktı. Liseyi bitirdiği yıllarda Farsçayı oldukça iyi, Arapçayı da okuduğu kitapları anlayacak derecede öğrenmişti. Bu arada Prof. Anjel'dan aldığı özel derslerle Fransızcasını da ilerletti. 1908 yılında, II. Meşrutiyet'in ilânından sonra çok genç yaşta ülkenin düşünce yaşamına girdi.

1908 Aralık ayında kurulan Türk Derneği ile 1911 Ağustosu'nda faaliyete geçen Türk Yurdu Cemiyeti üyeleri arasında bulunan Köprülü Türk Ocağı'nın kültür heyetinde de görev aldı. Bu dönemde millî ve vatanî şiirleri, edebiyat, sosyoloji ve tenkit yazılan "Mehâsin", "Servet-i Fünûn" dergileriyle "Tanin" gazetesinde sürekli olarak yayımlanmaya başladı. Aynı yıllarda Fransızcadan birçok çeviri de yaptı.

1910-1913 yılları arasında Mercan, Kabataş, Galatasaray ve İstanbul liselerinde Türkçe ve Edebiyat hocalığı görevlerinde bulundu. İlk bilimsel yazısı, "Bilgi" dergisinde, "Türk Edebiyatı Tarihinde Usûl" adıyla 1913 yılında yayımlanan makalesidir. Köprülü, bu makalesinde Türk edebiyatı tarihinin Avrupa bilim yöntemleriyle fakat kendi millî bünyemize uygun bir biçimde nasıl inceleneceğini göstermeye çalışıyor, ileride yapacağı çalışmaların temellerini tespit ediyordu. 20 Aralık 1913 tarihinde İstanbul Darülfünûn'u Türk Edebiyatı Tarihi müderrisliğine (profesörlüğüne) atandı. 1914 yılında kurulan Türk Bilgi Derneği'nin ve yine 1915 yılında kurulan Asâr-ı İslâmiye ve Milliye Tedkik Encümeni'nde genel sekreterlik görevlerini, "Millî Tetebbular Mecmuası"nın müdürlüğünü üstlendi.

GÖNÜL AYDA PUTLAR’IN HAYATI, KİTAPLARI, SANATI, ESERLERİ, EDEBİ KİŞİLİĞİ (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATLARI, KİTAPLARI)

1943 yılında İstanbul’da kuşaktan kuşağa aydın yetiştirmiş bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi

Öğrencilik yılları çeşitli başkentlerde geçti. Paris’te ilkokula gitti liseyi Lahey’de bitirdi Belgrat üniversitesinde başladığı yüksek öğrenimini Boğaziçi üniversitesinde karşılaştırmalı Edebiyat okuyarak bitirdi

Putlar 1966 yılında Boğaziçi üniversitesi Sinema Kulübü’nün düzenlemiş olduğu senaryo yarışmasında Bağbozumu adlı yapıtıyla birincilik aldı.

Daha sonra doğrudan doğruya Fransızca kaleme akmış olduğu Bir Arkadaşa Mektup adlı denemesiyle Fransa’nın 1970 Hacette-Larousse Edebiyat eserini kazandı

Dünya Bir Atlı Karınca basılan ilk romanıdır

Bir üniversite öğretim üyesiyle evlenerek Ankara’ya yerleşmiş olan yazarın 3 çocuğu vardır

GÜLTEN DAYIOĞLU’NUN HAYATI, ESERLERİ / KİTAPLARI, EDEBİ KİŞİLİĞİ (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATI)



1935 yılında Kütahya'nın Emet ilçesinde dünyaya gelen Gülten Dayıoğlu, ilköğrenimini Anadolu'nun değişik yerlerinde yaptıktan sonra İstanbul'da Atatürk Kız Lisesi'ni bitirdi. Bir süre İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'ne devam etti. Dışardan sınavlara girip ilkokul öğretmeni oldu. On beş yıllık hizmetten sonra 1977'de istifa ederek bu meslekten ayrıldı.

İlkokul üçüncü sınıfta yazı denemelerine başlayan Dayıoğlu'nun, Bahçıvanın Oğlu adlı ilk kitabı 1963'te yayınlandı. Kendisi başta Cumhuriyet gazetesi Yunus Nadi Öykü Yarışması ikinciliği olmak üzere birçok kurum ve kuruluştan değişik nitelikte ödüller aldı. Ayrıca bazı kitapları İngiliz, Alman, Macar, İsveç ve Rus dillerine çevrildi.

Almanca ya çevrilen kitaplardan Dünya Çocukların Olsa adlı romanı, 1984 yılında Alman Yayıncılar Birliği tarafından, "Gençliğe Yarın Umudu Veren Üç Yüz Kitap" seçkisini kazandı. Jules Verne, Rudyard Kipling, Daniel Defoe gibi klasik çocuk romanı yazarlarının yapıtlarının da yer aldığı bu diziden özel bir katalog oluşturuldu. Kitaplar Almanya içinde açılan sergilerle halka tanıtıldı. Yazarın on iki ciltlik Gelincik dizisiyle her sayfası resimli, yirmi ciltlik Ece ile Yüce adlı çocuk dizisi yayınevimizce yeniden resimlenerek ve gözden geçirerek yeniden basıldı


ESERLERİ, KİTAPLARI:

ÖYKÜLERİ, HİKAYELERİ:
Döl (1970)
Geride Kalanlar (1975)
Geriye Dönenler (1986)


ÇOCUK KİTAPLARI:

ROMANLARI:
Fadiş (1971)
Dört Kardeştiler (1971)
Suna’nın Serçeleri (1974)
Yurdumu Özledim (1977)
Ben Büyüyünce (1979)
Dünya Çocukların Olsa (1981)
Ölümsüz Ece (1985)
Kafdağı’nın Ardına Yolculuk (1987)
Parpat Dağının Esrarı (1989)
Midas Kartalının Gözleri (1991)
Tuna’dan Uçan Kuş (1992)
Yeşil Kiraz (1992)

ÖYKÜLERİ, HİKAYELERİ:
Uçan Motor (1965)
Kırmızı Bisikletin Binicisi (1965)
Leylek Karda Kaldı (1979)
Şenlik Günü (1983)
Kır Gezisi (1983)
Azat Kuşu (1984)
Deli Bey (1984)
Kumluktaki Yavru Martı (1984)
Sıcak Ekmek (1984)
Uçurtma (1984)
Neşeli Boyacı (1988)
Küskün Ayıcık (1989)
Yaşanmış Hayvan Öyküleri I-II (1991)
Leylek Karda Kaldı (1991)

BİLİMKURGU TÜRÜNDEKİ ESERLERİ:
Akıllı Pireler (1982)
Işın Çağı Çocukları (1987)

GEZİ YAZILARI:
Bambaşka Bir Ülke Amerika’ya Yolculuk (1990)
Efsaneler Ülkesi Çin’e Yolculuk (1990)
Kangurular Ülkesi Avustralya’ya Yolculuk (1991)
Doğal Güzellikler Ülkesi Kenya’ya Yolculuk (1993)

ALDIĞI ÖDÜLLER:

1965 Yunus Nadi Yarışması Öykü Ödülü ikinciliği, Döl ile
1974 Arkın Çocuk Edebiyatı Yarışması armağanı
1987 Aile Sağlığı ve Planlaması Vakfı Ödülü, Gül Gelin adlı öyküyle
1987 Kültür ve Turizm Bakanlığı Çocuk Edebiyatı Ödülü, Kafdağı’nın Ardına Yolculuk ile
1989 İzmir Büyükşehir Belediyesi Çocuk Romanı Ödülü, Parpat Dağı’nın Esrarı ile
1990 Altın Kitap Ödülü

GÜLTEN DAYIOĞLU’NUN HAYATI, KİTAPLARI, SANATI, ESERLERİ, EDEBİ KİŞİLİĞİ (2) (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATLARI, KİTAPLARI)
1935 yılında Kütahya'nın Emet ilçesinde dünyaya gelen Gülten Dayıoğlu, ilk ve orta öğrenimini Anadolu'nun çeşitli yerlerinde yaptıktan sonra İstanbul Atatürk Lisesini bitirdi. Bir süre İstanbul Hukuk Fakültesine devam etti.

Dışarıdan sınavlara girerek ilkokul öğretmeni oldu. On beş yıllık hizmetten sonra, 1976 yılında istifa ederek öğretmenlikten ayrıldı.

On beş yaşlarında yazı denemelerine başlayan Dayıoğlu, ilk kez 1963 yılında DÖI adlı Öyküleriyle yazı hayatına atıldı ve 1964-65 Cumhuriyet Gazetesi Yunus Nadi Öykü Ödülünü aldı.

Yine öykülerden oluşan Geride Kalanlar, Almanca, Hollandaca, Macarca ve İsveççeye çevrilerek bu ülkelerde yayınlandı. Ayrıca kitaptan bir öykü televizyon oyunu olarak TRT'ce seyircilere sunuldu.

Yazarın Yeşil Kiraz adlı romanı ise, 1977 yılında Milliyet gazetesinde yayınlandı,

HALDUN TANER’İN HAYATI, ESERLERİ / KİTAPLARI, EDEBİ KİŞİLİĞİ (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATI)

(1915-1986)

16 Mayıs 1915'te İstanbul'da doğdu. 7 Mayıs 1986'da İstanbul'da yaşamını yitirdi. Son Osmanlı meclisinde İstanbul milletvekili olan İstanbul Darülfünun'u (İstanbul Üniversitesi) Hukuk Fakültesi profesörü Ahmed Selahattin'in oğlu. Ortaöğrenimini 1935'te Galatasaray Lisesi'nde tamamladı. Devlet tarafından Almanya'ya Heidelberg Üniversitesi'ne gönderildi. Siyasal Bilimler Fakültesi'ne devam etti. Zatürree olunca eğitimini yarıda bırakıp 1938'de İstanbul'a döndü. Tedavisi 1942'ye kadar sürdü.

1950'de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Alman Filolojisi Bölümü'nü bitirdi. Sanat Tarihi Kürsüsü'nde asistan oldu. 1950'den sonra İstanbul Edebiyat Fakültesi'nde, Gazetecilik Enstitüsü'nde, LCC Tiyatro Okulu'nda binlerce öğrenci yetiştirdi. İki yıl Viyana'daki Max Reinhardt Tiyatro Akademisi'nde öğrenim gördü. Viyana'daki bazı tiyatrolarda reji asistanı olarak çalıştı. 1957'de tekrar Türkiye'ye döndü. Gazetecilik Enstitüsü'ndeki derslerine devam etti. Tercüman ve Milliyet gazetelerinde köşe yazıları yazdı. Edebiyat yaşamına gençlik yıllarında yazdığı skeçlerle başladı. "Töhmet" adlı ilk öyküsü Yedigün dergisinde "Haldun Yağcıoğlu" takma ismiyle 1946'da yayınlandı. New York Herald Tribune Gazetesi'nin 1953'te İstanbul’da düzenlediği öykü yarışmasında "Şişhaneye Yağmur Yağıyordu" öyküsüyle birinci oldu. 1956'da Varlık dergisinin araştırmasında yılın en beğenilen öykücüsü seçildi.

Öykülerinde bireyin toplumdaki yaşam biçimleri üzerinde durdu. Bunların aksayan yanlarını mizah unsurları kullanarak anlattı. Eski ve yeni yaşam biçimi arasında kalmış insanların, sonradan görme zenginlerin yaşamlarını ele aldı. Toplumun değişik kesimlerden seçtiği kişilerin tutarsızlıklarını, çelişkilerini ikiyüzlülüklerini sergiledi. Öykülerinin arka planında da çoğunlukla İstanbul manzaraları oldu.

Tiyatrodaki ilk eserlerinde dramatik türün başarılı örneklerini verdi. Ardından epik tiyatro denemelerine girişti. "Keşanlı Ali" adlı oyunu Türk Tiyatrosu'ndaki ilk epik tiyatro örneğidir. Bu oyun Türkiye'nin yanı sıra Almanya, İngiltere, Çekoslovakya, Yugoslavya'nın çeşitli kentlerinde oynandı. Daha sonraki dönemlerde konularını güncel olaylardan alan siyasal-sosyal taşlamaların ağır bastığı oyunlar yazdı.

Zeki Alasya ve Metin Akpınar ile Devekuşu Kabare Tiyatrosu'nu, Ahmet Gülhan ile Tef Tiyatro Grubu'nu kurdu. Türk ortaoyunu ve tuluat tiyatrosu öğelerinden de yararlanarak toplumsal olayları alaylı bir dille eleştirdiği oyunlarıyla büyük başarı kazandı.


Eserleri:

Öykü:
Yaşasın Demokrasi (1949)
Tuş (1951)
Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu (1953)
Ayışığında Çalışkur (1954)
Onikiye Bir Var (1954)
Konçinalar (1967)
Sancho'nun Sabah Yürüyüşü (1969)
Kızıl Saçlı Amazon (1970)
Yalıda Sabah (1983)

Oyun:
Günün adamı-Dışardakiler (1957)
Ve Değirmen Dönerdi (1958)
Fazilet Eczanesi (1960)
Lütfen Dokunmayın (1961)
Huzur Çıkmazı (1962)
Keşanlı Ali Destanı (1964)
Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım (1964)
Zilli Zarife (1966)
Vatan Kurtaran Şaban (1967)
Bu Şehr-i Stanbul Ki (1968)
Sersem Kocanın Kurnaz Karısı (1971)
Astronot Niyazi (1970)
Ha Bu Diyar (1971)
Dün Bugün (1971)
Aşk-u Sevda (1973)
Dev Aynası (1973)
Yâr Bana Bir Eğlence (1974)
Ayışığında Şamata (1977)
Hayırdır İnşallah (1980)
Eşeğin Gölgesi
Haldun Taner Kabare

Fıkra-Gezi-Söyleşi:
Devekuşuna Mektuplar (1960)
Hak dostum Diye başlayalım Söze (1978)
Düşsem Yollara Yollara (1979)
Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil (1979)
Yaz Boz Tahtası (1982)
Çok Güzelsin Gitme Dur (1983)
Berlin Mektupları (1984)
Koyma Akıl Oyma Akıl (1985)
Önce İnsan Olmak (1987)

Ödülleri
1953 New York Herald Tribune'nin düzenlediği Uluslararası Hikaye Yarışması Türkiye Birinciliği Şişhaneye Yağmur Yağıyordu ile
1955 Sait Faik Hikaye Armağanı Onikiye Bir Var ile
1956 Varlık Dergisi'nce Türkiye'nin En Beğenilen Öykü Yazarı secildi
1972 Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü Sersem Kocanın Kurnaz Karısı ile
1983 Sidat Simavi Vakfı Edebiyat Ödülü (Pervev Naili Boratav ile paylaştı)
Bordighera Müzik Festivali Hikaye Ödülü Sancho'nun Sabah Yürüyüşü ile

HALİDE EDİP ADIVAR’IN HAYATI, ESERLERİ / KİTAPLARI, EDEBİ KİŞİLİĞİ (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATI)

Halide Edib Adıvar Meşrutiyet ve Cumhuriyet devirlerinin tanınmış edebiyatçılarındandır. 1882’de İstanbul’da doğmuş, 9 Ocak 1964’te yine İstanbul’da ölmüştür.

Babası Ceyb-i Hümayun katiplerinden Mehmet Edib Bey’dir. Annesi Bedrifam Hanımı küçük yaşta kaybeden Halide Edib çocukluk yıllarının çoğunu anneannesinin tipik bir Türk evi olan evinde geçirmiştir. Bu evde Halide Edib, sanatçı cephesini kuvvetlendiren ilk tesirleri almıştır. Hatıralarında anneannesinin ve büyükbabasının üzerindeki tesirlerini anlatır.

Halide Edib, Amerikan Kız Kolejini bitiren ilk Türk kızdır. Okuldaki derslerinin yanı sıra özel dersler de almıştır. İngilizce, mûsiki, Kur’an ve Arapça derslerinden başka matematiği devrin en matematikçisi olan Salih Zeki’den, felsefe ve edebiyatı da Filozof Rıza Tevfik’ten okumuştur.

Rıza Tevfik’in dersleri onun halk edebiyatına ilgisini çoğalttığı gibi mistik temayüllerini de geliştirmiştir. Pozitivist olan Salih Zeki’de ona pozitif bilimleri anlatmıştır. Bu iki zıt tesir Halide Edib’i ölçülü bir zihniyete ve kafa yapısına sahip kılmıştır.

1901’de koleji bitirir bitirmez Salih Zeki ile evlenmiş, bu evlilikten Ayet ve Zeki adlı iki oğlu dünyaya gelmiştir.

1908’de Meşrutiyetin ilanıyla gazete ve dergilerde imzası görülmeyen başlayan Halide Edib o tarihlerde Halide Salih imzasını kullanıyordu. 1908’de ilk romanı “Heyula”yı neşreder. O’nu “Raik’in Annesi” takip eder.

1908’de 31 Mart Vakası üzerine Mısır’a kaçmak zorunda kalır. O yıl bir dostunun davetini üzerine ilk defa olmak üzere İngiltere’ye gider. Orada devrin fikir adamlarıyla tanışır ve ömür boyu sürecek bazı dostlukların temelini atar.

Halide Edib devamlı olarak terbiye ve okullar konusunda yazılar yazdığı için, devrin Milli Eğitim Bakanlığı’nın ilgisini çeker. Kendisine 1909’dan itibaren Darülmüallimat’ta (Kız Öğretmen Okulu) pedagoji öğretmenliği teklif edilir. Ayrıca Evkaf’a bağlı vakıf okullarında müfettiş olarak hizmet eder, 1916’da Cemal Paşa’nın daveti üzerine gittiği Beyrut ve Şam’da okulların düzenlenmesi ve yetimhanelerle meşgul olur.

Salih Zeki’nin ikinci defa evlenmesi üzerine ondan ayrılır (1910) ve bundan böyle babasının adını kullanarak Halide Edib imzasını benimser.

1918-1919 yıllarında üniversite de batı edebiyatı dersleri okutur.

İlk kadın derneklerinden olan Teali-i Nisvan (Kadınları Yükseltme) cemiyetinin kurucularından olan Halide Edib, bu dernekte kadınların çeşitli sahalarda yetişmelerini temin için kurslar açılmasına ön ayak olmuş, 1912’den itibaren de savaş yaralılarına bakmak içinde hastanede hastabakıcı olarak çalışmıştır.

1917’de ikinci eşi olan Dr. Adnan Adıvar’la evlenmiş ve mütareke yıllarında İstanbul’daki vatanseverlerle birlikte çalışmıştır. 1919’da İzmir’in işgalini protesto eden mitinglere katılır. Fatih, Kadıköy mitinglerini Sultanahmet mitingi takip eder. Bu miting İstanbul’da büyük bir tesir yaratır. İstanbul’un işgali üzerine (16 Mart 1920) kocasıyla birlikte Anadolu’ya geçerek Atatürk’ün yanında yer alırlar.

Ankara’da eşi sıhhiye bakanı, daha sonra Meclis İkinci Başkanı olarak görev görürken Halide Edib’de Batı gazetelerinden politik yazıların çevirileriyle meşgul olur, yeni kurulan Hakimiyet-i Milliye gazetesine yardım eder. Sakarya’dan sonra cepheye de fiilen katılır. Hilâl-i Ahmer’de (Kızılay) hastabakıcı olarak hizmet gördüğü gibi Yunanlıların çekilirken yaktıkları Anadolu köy ve kasabalarında meydana getirdikleri zararları ve tahribatı incelemek için kurulan Tetkik-i Mezalim Komisyonu’nda Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve Yusuf Akçura ile çalışır.

Toplanan raporları Genelkurmaya teslim ederler. “Dağa Çıkan Kurt” ile Yakup Kadri, Falih Rıfkı ve Mehmet Asım’la beraber yazdıkları “İzmir’den Bursa’ya” adlı kitaptaki hikayelerinin ve “Ateşten Gömlek”in malzemesini bu günlerdeki gözlemleri teşkil eder.

Ordudaki çalışmaları, kendisine önce onbaşılık, sonra da başçavuşluk rütbesini kazandırmıştır ve Halide Edib ömrünce bilhassa “onbaşılık” rütbesiyle iftihar etmiştir.

1924’te kocasıyla Türkiye’den ayrılır. Önce İngiltere’de daha sonra Paris’te yaşarlar. Dr. Adnan Adıvar Paris’te Yabancı Diller Okulu’nda çalışır ve önemli bir eser yazar: “Tarih Boyunca İlim ve Din” önce Fransızca olarak basılır (1939), Türkçesi 1944’te yayınlanır(2. b. 1969).

Halide Edib bu sırada iki defa Amerika’ya bir defa da Hindistan’a gider. İlk Amerika seyahatinde Williamstown’da tertip edilen bir yuvarlak masa konferansına davet edilmiştir. Konferansın açılış konuşmasını da yapan Halide Edib, Political Institue’ya davet edilen ilk kadın olmuştur. 1928 yazında bu yuvarlak masa konferansını takip eden günlerde yedi aylık bir konferans turuyla Amerika’yı dolaşır.

1931 ders yılında ikinci defa Amerika’ya giden Halide Edib bir sömestr için Columbia Üniversitesi Barnard College’de Türk tarihi dersleri okutur. Bu arada “Türkiye Batı’ya Bakıyor” (Turkey Faces West) adlı eserini yazar (1930). Üniversitedeki resmi dersleri dışında Halide Edib, çeşitli kurumlarda birçok konferanslar da verir.

İslam Üniversitesi kurmak için açılan kampanyaya yardım maksadıyla1935’te Hindistan’a giden Halide Edib, orada da iki ay boyunca bir seri konferanslar verir. Bu konferansları onun dünya çapında bir şöhret kazanmasına sebep olmuştur. Hindistan’da çeşitli şehirlere gitmiş, sadece Müslümanlar tarafından değil Hindular tarafından da ilgiyle karşılanmıştır. Hindistan’da da özel nitelikte çeşitli kültür kurumlarında konferanslar vermiştir.

1939’da İstanbul’a dönen Halide Edib, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi İngiliz Edebiyatı profesörlüğüne tayin edilmiştir. O yıl açılış dersini de Shakespeare hakkındaki konferansıyla Halide Edib vermiştir.

1950 yılına kadar bu görevinde kalan Halide Edib 1950-1954 arası İzmir milletvekili olarak Türkiye büyük Millet Meclisine girmiş ve 9 Ocak 1964 tarihinde vefat etmiştir.

Sanatı

Halide Edib çocukluğunda ev halkından pek çok masallar, hikayeler dinlediğini ve küçük yaşta kitap okumaya başladığını hatıralarında yazar. İlk okuduğu kitaplar Battal Gazi, Ebu Müslimi Horasani, Mevlit, Sergüzeşti Mevt adlı kitaplardır. Keza Rıza Tevfik’ten de halk edebiyatı ve tekke edebiyatını öğrenmiştir. Kolej’de ise İncil’le birlikte Batı edebiyatını da tanımıştı.

Halide Edib, ilk önce Tanin gazetesinde yazmaya başlamış, Şehbal, Mehasin, Resimli Kitap, Büyük Mecmua, Vakit, Akşam, Türk Yurdu, Hakimiyet-i Milliye gibi pek çok dergi ve gazetelerde roman, makale, hikaye ve sohbetler yazmıştır. İlk eserlerinde kadınların yetiştirilmesi ve psikolojisi üzerinde durur. İlk eserlerinde modern tipler ön planda iken, zamanla kazandığı tecrübeler sonucu Anadolu insanını da tanır ve romanlarında onların meselelerini de işler.

İlk romanları daha ziyade ferdi aşk teminin hakim olduğu eserlerdir, bunların yanısıra “Yeni Turan” gibi ideolojik, “Ateşten Gömlek” ve “Vurun Kahpeye” gibi belgesel romanlarda yazmıştır. “Sinekli Bakkal” ile töre romanları yazmaya başlayan Halide Edib gitgide sosyal romanlara kaymıştır.

Adeta bir humma içinde yazdığı ev okuyucuyu derhal büyüsü altına alan romanları bilhassa dil bakımından çok tenkit edilmiştir. Bu dili ihmalkar ve kusurlu bulan Yakup Kadri de ona hayranlık duymuştur.

1903-1920 arası Halide Edib’in Türk romanını “tek başına temsil ettiğini” söyleyen Tanpınar, onu eserlerinde “değerler karşısında daima dikkatli ve az çok muhafazakar olan “ bir “hürriyet ve yenilik aşıkı” olarak vasıflandırır (Edebiyat Üzerine Makaleler 1969. s. 108).

Romanlarının hepsi ilk basıldıkları zaman büyük şöhret kazanmıştır ve hala da zevkle okunmaktadır. Bütün eserlerinde kadın kahramanların daha canlı ve kuvvetli oldukları görülür. Alelade tipler olmaktan uzak olan bu şahsiyetler, romanların vakalarını beklenmedik gelişmelerle sürüklerler.

Halide Edib’in eserlerinin bir kısmı yabancı dillere çevrilmiş, haklarında birçok tenkitler de yazılmıştır. Yabancılar kolayca propaganda eseri sayabilecekleri eserleri bile beşeri değerleri bakımından değerli bulmuşlardır.

Eserleri

Halide Edib, asıl ününü romancılığıyla yapmış olmakla beraber, hikaye, tiyatro, fikir eserleri, sohbet, makale, türlerinde de kitap ve yazılarıyla tanınmıştır.

Eserlerinin çoğu tefrika edildikten sonra kitap haline getirilmiştir; bu bakımdan aşağıdaki listede, eserlerinin ilk yayın tarihleri ve nerede tefrika edildikleri, sonraki baskı tarihleriyle birlikte gösterilmiştir. Ancak çok baskı yapan kitapların bütün baskı tarihleri verilmemiş, sadece ilk ve sonuncu tarihler ile kaçıncı baskı oldukları belirtilmiştir. Yabancı dillere yapılan tercümeler deyine çevrildikleri tarihle birlikte gösterilmiştir.

Romanları:
Heyulâ, (Musavver Muhit 1909), 1983. 2. baskı (Kerim Usta’nın oğlu ile birlikte)
Raik’in Annesi: (Demet 1908 yarım kalmıştır, Resimli Roman Mecmuası 1909), 1924, 4. baskı 1973
Seyyiye Talip: 1910, 1924, 6. baskı 1987
Handan: (Tanin 1912) 1912, 19. baskı 1989
Yeni Turan: (Tanin 1912) 1912, 1924, 5. baskı 1982, (1916’da Almancaya çevrilmiştir)
Son Eseri: (Tanin 1913) 1919, 1939 (yazar bazı değişiklikler yapmıştır) 10. baskı 1988
Mev’ut Hüküm: (Yeni Mecmua 1917-1918), 1919, 3. baskı 1976
Ateşten Gömlek: (İkdam 1922), 1923, 24. baskı 1993 (iki defa filme alınmıştır) 1924 ve 1932’de İngilizceye, !923’de Arapçaya, 1923’de Almancaya, 1927’de Rusçaya, 1928’de İsveççeye, 1948’de Fransızcaya çevrilmiştir)
Kalp Ağrısı: (Vakit 1924) 1924, 1942, 1962
Vurun Kahpeye: (Akşam 1923) 1926, 6. baskı 1973 (üç defa filme alınmıştır)
Zeyno’nun Oğlu: (Vakit 1927) 1928, 1967, 1973
Sinekli Bakkal: (Haber 1935) 1936, 1942’de C. H. P. roman mükafatını kazanmıştır. 46i baskı 1993. iki defa filme alındı. The Clown and His Daughter adıyla önce İngilizce yazılmıştır (1935) 1944’de Fransızcaya, 1954’de İspanyolcaya, 1961’de Sırpçaya, Finceye çevrilmiştir)
Yolpalas Cinayeti: (Yedigün 1936-1937) 1937, 1976. (Son Eseri ile birlikte) filme de alınmıştır. 1988
Tatarcık: (Yedigün 1938-1939) 1939, 14. baskı 1993
Sonsuz Panayır: (Cumhuriyet 1946) 1946. 6. baskı 1987
Âkile Hanım Sokağı: (Hayat 1957) 1958, 5. baskı 1991 (Çaresazla birlikte)
Kerim Usta’nın Oğlu: (Milliyet 1958, 1974) 2. baskı 1983 (Heyula ile birlikte)
Sevda Sokağı Komedyası: (Cumhuriyet 1959) 1971, 3. baskı 1984. (Döner ayna ile birlikte)
Çaresaz: (Cumhuriyet 1961) 5. baskı 1991. Âkile Hanım Sokağı ile birlikte)
Hayat Parçaları 1963

Hikayeleri:
Harap Mabetler 1911, 1924, 6. baskı 1993
Dağa Çıkan Kurt 1922, 1926, 1945, 1963, 1970
Kubbede Kalan Hoş Sada: 3. baskı 1991
İzmir’den Bursa’ya: (Yakup Kadri, Falih Rıfkı, Mehmet Asım’ın birlikte hazırladıkları bu kitapta bulunan Halide Edib’in üç hikayesi Dağa Çıkan Kurt’un 1963, 1970 baskılarına alınmıştır). 3. baskı 1992

Hatıraları:
Mor Salkımlı Ev: Yeni Yeni İstanbul’da kısın kısım 1951 ve 1955 yıllarında yayımlanmıştır. 1963 7 baskı 1985. (İngilizcesi –Memoirs- 1926 yılında yayımlanmıştır).
Türkün Ateşle İmtihanı: Milli Mücadele Hatırları adıyla Hayat mecmuasında 1959-1975 (Eserin İngilizcesi The Turkish Ordeal adıyla öce Asia dergisinde neşredilmiş sonra kitap haline getirilmiş 1928). 10. baskı 1992

Tiyatro:
Kenan Çobanları: 1918, 1968 Mart 1916-1917 ve Ağustos 1918’de oynanmıştır. (Eseri Ermeni bestekar Vedi Sabara 1917’de Suriye bestelemiştir). 4. baskı 1991
Maske ve Ruh: Maskeli ruhlar adıyla Yedigün’de tefrika edilmiştir. 1937, 1945, 1968 (Kenan Çobanları’yla birlikte basılmıştır). İngilizcesi Masks or Souls adıyla 1953 yılında yayınlanmıştır.

Fikir Eserleri:
İngiliz Edebiyatı Tarihi c. I: Başlangıçtan Elizabeth Devrine Kadar 1940 2. baskı 1946
c. II Elizabeth Devri ve Shakespare 1943
c. III XVII. Asır ve Milton 1949
Hindistan’ın İç Yüzü: Bir kısmı Tan gazetesinde (1938) tefrika edilen bu eserin tamamı Yeni Sabah’ta yayımlanmıştır. (1940) Henüz kitap olarak çıkmamıştır. İlk önce İnside İndia (1937) adıyla Londra’da basılmıştır.
Türkiye’de Şark-Garp ve Amerikan Tesirleri: 1954’de Yeni İstanbul tefrika edilmiştir. 1955. Bu kitapta da Turkey Faces West (1930) ve Conflict of East and West in Turkey 1935 (3. baskı 1963) adlı kitaplarının birleşmesinden ortaya çıkmıştır. Conflict of East and West in Turkey Ordu diline de çevrilmiştir 1935.
Dr. Abdülhak Adnan-Adıvar: 1956. Dr. Adnan Adıvar’ın dostlarının çıkardıkları bu anma kitabında sadece baştaki biyografi Halide Edib tarafından yazılmıştır. “Dr. Adnan Adıvar’ın Portresi” (s. 6-61).

Çevirileri:
Gazete ve dergilerde dağınık olarak pek çok tercümesi olduğu gibi İngiliz Edebiyatı Tarihi adlı eserinde de İngiliz edebiyatından bazı parçaları tercüme etmiştir.
Mader: John Abott’tan 1897.
Talim ve Terbiye: Çeşitli terbiyecilerin bilhassa H. H. Horne’den faydalanılarak hazırlanmıştır 1912.
Rabür Han: Flora Annie Stiel’den (Türk Yurdu 1914)
Gizli Belde: Valpole’den (Vakit 1924) 1924
Hamlet: (Shakespeare’den V. Turhan ve İngilizce Semirişle) 1941-1943
Nasıl Hoşunuza Giderse: 1943 (V. Turhan ve İngiliz Semineriyle)
Coriolanus 1945: (V. V. Turhan ve İngilizce Semineriyle)
Antonius ve Cleopatra: 1943, 1949 (Mina Urgan ve İngilizce Seminerleriyle).
Hayvan Çiftliği: G. Orwell’den (Cumhuriyet 1952). 1954, 1966 (Çocuklar için 1966)
Marcus Antonius: Plutark’tan (Yeni İstanbul 1955).

Hakkında Yazılan Kitaplar:
Baha Dürder: Halide Edip, hayatı ve sanatı, 1940
H. Uğurol Barlas: Halide Edip Adıvar 1963
Hilmi Yücebaş: Bütün Cepheleriyle Halide Edip. 1964.
Muzaffer Uyguner: Halide Edib 1968
Nazan Güntürk’ün: Halide Edib ile Adım Adım. 1974

HALİDE EDİB ADIVAR’IN HAYATI, KİTAPLARI, SANATI, ESERLERİ, EDEBİ KİŞİLİĞİ (2) (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATLARI, KİTAPLARI)

1882'de İstanbul’da doğdu. 9 Ocak 1964’te İstanbul’da yaşamını yitirdi. 1901'de Üsküdar Amerikan Kız Koleji’nde mezun oldu. Öğretmenleri arasında Rıza Tevfik Bölükbaşı ile sonradan evlendiği ve ilk kocası olan Salih Zeki de vardı. İlk yazıları "Halide Salih" takma adıyla Tanin gazetesinde yayınlandı. Balkan Savaşı yıllarında hastanelerde çalıştı. Gerek bu çalışmaları, gerekse müfettişliği sırasında İstanbul semtlerini dolaşması, ona çeşitli kesimlerden insanları tanıma fırsatını verdi. Gericilerin tepkisinden çekindiği için 31 Mart Olayı’nda çocuklarıyla birlikte Mısır’a gitti. Ayaklanmanın bastırılmasından sonra yurda döndü. 1909'dan sonra öğretmenlik, müfettişlik yaptı. Kadınların toplumsal yaşama katılması ve eğitilmesi için çalışan Teâli-i Nisvan Cemiyeti’ni kurdu. 1912’de kurulan Türk Ocağı’na katıldı. 1919'da Wilson Prensipleri Cemiyeti'nin kurucuları arasında yer aldı. Aynı yıl İzmir'in Yunan ordusu tarafından işgal edilmesini protesto için Sultanahmet Meydanı’nda düzenlenen mitingde yaptığı etkili konuşma büyük yankı uyandırdı. Hakkında soruşturma açılınca, 1917'de evlendiği ikinci eşi Adnan Adıvar birlikte Anadolu'ya geçerek Kurtuluş Savaşı'na katıldı. Çeşitli cepheleri dolaştı, Mehmetçiklere moral ve destek verdi. Kendisine önce onbaşı, sonra da üstçavuş rütbesi verildi.

HALİDE EDİP ADIVAR’IN HAYATI, KİTAPLARI, SANATI, ESERLERİ, EDEBİ KİŞİLİĞİ (3) (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATLARI, KİTAPLARI)

(1884-1964)

Türk romancı. Siyasal alanda da etkinlik göstermiştir. İstanbul'da doğdu. Kimi kaynaklara göre doğum yılı 1884'tür.

İngiliz terbiyesiyle yetişmesini isteyen babası onu Üsküdar Amerikan Kız Koleji'nde okuttu. Orada Rıza Tevfik'ten (Bölükbaşı) Fransız edebiyatı dersleri aldı ve Doğu'nun mistik edebiyatını dinledi. Sonradan evlendiği Salih Zeki'den de matematik dersleri alıyordu. Koleji 1901'de bitirdi.

HALİKARNAS BALIKÇISI’NIN HAYATI, ESERLERİ / KİTAPLARI, EDEBİ KİŞİLİĞİ (YAZARLARIN VE ŞAİRLERİN HAYATI)

Asıl adı Cevat Şakir Kabaağaçlı. 1890’da İstanbul’da doğdu. 13 Ekim 1973’te İzmir’de yaşamını yitirdi. Yazılarında, çok sevdiği Bodrum’un antik çağlardaki ismi olan Halikarnasos’tan esinlenerek Halikarnas Balıkçısı takma adını kullandı. Osmanlı Padişahı Abdülhamit döneminin devlet adamlarından tarihçi Şakir Paşa’nın oğlu. Çocukluğu babasının görevi nedeniyle bulundukları Atina’da geçti.


İlköğrenimini Büyükada Mahalle Mektebi’nde, ortaöğrenimini Robert Kolej’de tamamladı. İngiltere’ye gitti. Oxford Üniversitesi’nde dört yıl Yakın Çağlar Tarihi okudu, üniversiteyi orada bitirdi. İstanbul’a dönünce Diken, Resimli Gazete, Resimli Ay, İnci gibi dergilerde yazılar yazdı, kapak resimleri ve süslemeler yaptı, karikatürler çizdi. Çizgi romanlar yaptı.

İlk öyküleri 1920’li yılardan başlayarak yayınlandı. Cumhuriyet’in ilanından sonra asker kaçaklarıyla ilgili bir yazısı yüzünden 3 yıl kalebentliğe mahkum edildi ve Bodrum’a sürüldü. 1.5 yıl Bodrum’da kaldı. Cezasının son yarısını İstanbul’da geçirdi. Yeniden yürekten bağlandığı Bodrum’a döndü. 1947’den itibaren çocuklarının eğitimi için İzmir’e yerleşti. Ölümünden sonra da kendi eseri olan Bodrum’a gömüldü. Mezarı Bodrum’da.


Eserleri:

Roman:
Aganta Burina Burinata (1946)
Ötelerin Çocuğu (1956)
Uluç Reis (1962)
Turgut Reis (1966)
Deniz Gurbetçileri (1969)

Deneme-İnceleme-Mitoloji:
Anadolu Efsaneleri (1954)
Anadolu Tanrıları (1955)
Anadolu’nun Sesi (1971)
Hey Koca Yurt (1972)
Düşün Yazıları (1981, ölümünden sonra)

Öykü:
Ege Kıyılarından (1939)
Merhaba Akdeniz (1947)
Ege’nin Dibi (1952)
Yaşasın Deniz (1954)
Gülen Ada (1957)
Ege’den (1972)
Gençlik Denizlerinde (1973)

Anı:
Mavi Sürgün (1961)

Çocuk Kitapları:
Denizin Çağrısı
Yol Ver Deniz