Osmanlı Devlet Adamı


31 Aralık 1830 tarihinde Kahire’de doğdu. Kavalalı İbrahim Paşa’nın oğludur.

Fransız Harp Akademisi’nde okudu. Ağabeyi Ahmet Rifat Paşa’nın ölmesi üzerine Mısır Veliahtı ilan edildi (1858). Sudan’da çıkan ayaklanmaları bastırarak huzur ve asayişi temin etti. 1863’te amcası Sait Paşa’nın ölümü üzerine Mısır valisi oldu. Abdülaziz Han’ın bir fermanıyla 1867’de Hidiv ünvanını aldı. Ayrıca hidivliğin hanedanın en yaşlı üyesine değil de babadan oğula geçme prensibini padişaha kabul ettirdi. Böylece kardeşi vezir Mustafa Fazıl Paşa’nın yerine büyük oğlu Tevfik Paşa veliaht oldu. Girit Seferine katıldı.

İsmail Paşa, Mısır’da bağımsız bir devlet kurma hevesindeydi. 1869’da Süveyş Kanalının açılışı sırasında Osmanlı Padişahının tasdikini dahi almadan Avrupa devlet başkanlarını ülkeye davet etti. Osmanlı Devletinin içinde bulunduğu zor durumdan istifade ederek dış kredi yetkisini elde etti (1872). Bunun neticesinde İngiltere ve Fransa’ya büyük ölçüde borçlandı. Diğer taraftan almış olduğu borç paralarla ordu ve donanmasını kuvvetlendirdi. Oğlu kumandasında bir orduyu Habeşistan’a gönderdi. Eritre ve Uganda’da topraklar kazandı (1875). Ayrıca Mısır’ı mektepler, yollar, çeşmeler ve daha pekçok sosyal müesseselerle zenginleştirdi. Ancak büyük askeri harcamalar yüzünden ülkenin iktisadi durumu sarsıldı. Süveyş Kanalı’nın Mısır’a ait hisse senetlerini İngiltere’ye satmak zorunda kaldı. Bu durum İngiltere’nin Mısır’ın iç işlerine müdahale etmesine yol açtı. Bu sırada Osmanlı Devleti, Sultan Abdülaziz Han’ın şehit edilmesi ve akabinde girişilen 93 Rus Harbi dolayısıyla Mısır meseleleri ile ilgilenemedi. İngiliz ve Fransızlardan meydana gelen ortak bir heyet, Mısır maliyesini denetlemeye başladı. Keyfi vergiler ve vazifelerinden azl edilen subaylar yüzünden Mısır’da isyanlar çıktı. Bu arada padişah olan İkinci Abdülhamit Han, İsmail Paşa’yı Mısır hidivliğinden derhal azlederek yerine oğlu Tevfik Paşa’yı getirdi (1879). Önce Napoli’ye giden İsmail Paşa daha sonra İstanbul’a geldi. 1895’te vefat ederek Sultan İkinci Mahmut Han türbesine defnedildi.