Saçın,* diğer vücut kılları gibi insan derisindeki folikül hücrelerinin ürettiği keratin proteinidir. Vücutta görülen kıl ve saçlar ise keratin proteininin zaman içindeki üretilen ölü dizesinden ibarettir. Ortalama bir insan başında 100 bin ila 150 bin arasında saç kılı bulunur ve günde normal bir insanda (yani saç kaybı olmayan bir insanda) 100'e kadar saç kaybı olması normaldir.
Saç dökülmelerinin diğer adıyla alopesinin temel sebebi ise saçı üreten folikül hücrelerinde meydana gelen anormallikler veya kayıplardır denilebilir.
Normal bir saç kılının ömrü 3 evreye ayrılır:
1) Anajen evre: Saçın aktif büyüdüğü evredir. Bir saç kılı için 2 ila 6 yıl arasında değişir. (Vücudun diğer bölgelerindeki kıllar için anajen evre süresi farklılık gösterir.)
2) Katajen evre: Saç kılının büyümesinin yavaşladığı evredir. 2 ila 3 hafta sürer.
3) Telojen evre: Büyümenin durduğu dinlenme denilen evredir. Yaklaşık 2 ila 3 ay sürer. Bu evre sonunda saç dökülür ve döngü yeniden başlar.
Yaşa bağlı olarak bu evreler yavaşlar.
Eğer döngü bu şekilde devam ediyor ve dökülmeler görülüyorsa bu dökülmeler normaldir ve saç kaybına neden olmazlar.
Peki saç kayıplarının tipleri nelerdir?
Saç kayıplarının birçok nedeni vardır. Bazıları şunlardır:
1) İnvolüsyonel saç kayıpları: Yaşa bağlı olarak folikül hücrelerinin zayıflamasıyla, telojen evreden sonra üretilen saç kıllarının zayıf çıkması veya çıkmamasıyla ortaya çıkan saç kayıplarıdır.
2) Androjenik saç kayıpları: En sık karşılaşılan ve genetik* faktörlere bağlı olan saç kayıplarıdır. Özellikler erkeklerde sık görülür. Erkeklerde ergenlikle birlikte veya 20'li yaşlardan sonra görülmeye başlar. Kadınlarda ise 40'lı yaşlarda saçların zayıflaması ve seyrelmesi şeklinde görülür.
3) Alopesi areata: Halk arasında saçkıran adıyla da bilinen bir hastalık sebebiyle saçlayın aniden öbek öbek dökülmesidir. Bu hastalığın çeşitli genetik ve strese bağlı hormonların baskılanması sonucu ortaya çıktığı görülür. Kaybedilen saçlar yıllar içinde büyük oranla geri gelir.
4) Alopesi üniversalis: Vücuttaki bütün kılların dökülmesidir. Çok nadir görülür. Vücud savunma sistemi hastalığı (otoimmün) olarak düşünülmektedir.
5) Telogen Effluvium: Daha çok bayanlarda görülen saç dökülmesi türüdür. Hamilelik dönemi ve sonrasında görülen saç dökülmesi bu gruba girer. Bu türü hastalık grubuna girmeyip bir süre sonra geçer. Fakat bir de patalojik Telogen Effluvium vardır ki guatr ve anemiye bağlı olan türü de vardır.
Saç kayıplarına neden olan sebepler nelerdir?
-Genetik faktörler: Saç dökülmeleri ve kellikte en önemli faktörler kalıtımsal faktörlerdir. Anne veya babada kellik geni bulunuyorsa büyük ihtimalle çocuklarda da görülecektir. Yani ilerideki saç durumunuza babanızın veya dayınızın saçına bakarak bir tahmin yürütebilirsiniz.
-Hormonal sebepler: Genellikle erkek ve kadınlarda ortak olan androjen hormonların (böbrek üstü bezlerinden salgılanan hormonlar,testesteron v.s.) anormal salgılanmaları saç dökülmelerine neden olur. Tiroid bezinin anormal çalışması da saç dökülmeleriyle ilgilidir.
-Stres, kritik dönemler, bazı hastalıklar: Hamilelik, stresli iş hayatı, bazı mantar hastalıkları saç kayıplarına neden olabilir. Lupus, diyabet hastalıkları, anemi, beslenme bozuklukları da saç dökülmelerine neden olabilir.
-Bazı ilaçlar, kimyasallar, tedaviler: Kemoterapi ilaçlarından bazıları, ışın tedavileri, şampuanlardaki kimyasallar saç dökülmelerine neden olur.
-Protein alımını azaltan bazı diyet türleri de saç dökülmelerine neden olabilir.