ŞEKER HASTALIĞININ TEŞHİSİ

Şeker Hastalığının Teşhisi Nasıl Yapılmaktadır

Bugün artık bir kimsede gizli ya da belirli şeker olup olmadığı, varsa derecesinin ne olduğu kolaylıkla tespit edilebilmektedir. Bu nedenle herhangi bir şüphe durumunda hemen bir sağlık kuruluşuna gidilmelidir.
İdrarda Şeker Arama

24 saatlik idrarın bir şişede toplanması gerekir. Sabah kalkınca tuvalete gidilir ve ilk idrar boşaltılır. Ondan sonra bütün gün boyunca idrar temiz bir şişede toplanır. Ertesi sabaha kadar ve bu ikinci günkü sabah idrarı da bu şişede toplanır, böylece 24 saatlik idrar toplanmış olur.

Bazı hallerde idrar 3 kısımda toplanır:

  1. Öğleye kadarki idrar bir şişede
  2. Öğle üzerinden yatana kadarki idrar bir şişede
  3. Gece ve sabah kalkınca olan idrar bir şişede


İdrar şişeleri ağzı kapalı buzdolabında veya serin bir yerde tutulmalı. Sadece gündüz idrarı almak hatalı olur. Zira bazı kimselerde gündüz idrarında pek şeker çıkmaz. Bu 3 ayrı şişedeki idrarlar laboratuarlarda ayrı – ayrı tahlil edilir ve laboratuvar raporunda hangi metotla tahlil yapılmışsa rapor halinde verilir.
Çeşitli stick çubuklarla da evde idrarda şeker çıkıp çıkmadığı bakılabilir. İdrarda her görülen şeker glikoz değildir. İdrarda çeşitli yapılardaki şekerler görülebilir, yenilen meyve, tatlı gıdalar, sütlü besinlere göre idrardaki şekerin cinsi değişik olur. Zira gıdalarla alınan çeşitli şekerler normalden fazla alınırlarsa bir kısmı idrarla dışarı çıkar ve atılır. O meyvenin yenmesi azaltılınca veya kesilince idrarda şekerde görülmez olur. Un, un mamulleri ( ekmek, makarna ), pirinç, bulgur, bakliyat, tatlı meyveler, çay şekeri ve bununla yapılan tatlılar, tüm bunlarda
çeşitli yapıda şekerler bulunur, bunlar sindirimden sonra kan şekeri haline geçerek karaciğerde depo edilirler.
Laboratuvar tahlillerinde idrarda glikoz aranmalıdır. Diğer şekerlerin idrarda görülmesi gelip geçicidir, asıl
önemli olan glikoz şekeridir ve şeker hastalığında üzerinde durulacak şeker budur. İdrarda diğer şekerlerin görülmesi geçicidir, bunlar:
Fazla bira içildiğinde idrarda Maltoz şekeri
Bol meyve yenilince, idrarda Früktoz şekeri
Bol soğan yenilince idrarda Pentozan şekeri
Bebeklerde nadiren Galaktoz süt şekeri çıkabilir.
Hamile kadınların 2/3’ünde hamilelik süresince, idrarında süt şekeri (galaktoz) çıkabilir fakat bu geçicidir.
Hamilelerde şeker araması yapılırken buna dikkat edilmelidir. Aynı şekilde sarılık veya siroz olan kişilerde, süt veya meyve yenince idrarlarında galaktoz ve früktoz şekeri çıkar. Süt ve meyve yenilmesi kesilince bu şekerlerde kaybolur. Bağırsak problemi olanlarda süt içince idrarlarında süt şekeri çıkar.
Bazı çocuklarda doğuştan süt şekeri ve meyve şekerlerine karşı hassasiyet vardır. İdrarlarında bu şekerler çıkabilir. Bunlara süt veya meyve verilmezse idrarlarındaki şeker kaybolur.
Kandaki şeker belirli bir seviyeyi geçmedikçe şeker idrara geçmez. Bu da 100 gr. kanda 160 miligramdır. Bazı hastalarda böbrek süzme derecesi farklı olabilir. Bu durumda kan şekeri yükselse bile idrarda şeker çıkmayabilir. Bu durumlarda şeker takibi ileri laboratuvar yöntemleri ile yapılmalıdır.
Şeker hastalığı uzun süre ( gizli şeker ) halinde gider. Bu sebeple şişman kişiler, sebepsiz zayıflayanlar, ailesinde şeker olanlar belirli aralıklarla şeker tahlillerini yaptırmalıdırlar ve şeker hastalığını daha başlangıçta tespit edip önleme çaresine başvurmalıdır.Bunun için; altı ayda bir kez olsun idrarda şeker tahlili yaptırmalı, üçer aylık aralıklarla kan şekerine baktırmalıdır.
Her yıl yükleme testi yaptırarak gizli şeker durumu takip edilmelidir.
— Şeker hastalığı takibinde hastanın teri ve nefesi aseton kokar.
— Şeker hastası çabuk yorulur.
— Susuzluk hissi ve sıkça idrara çıkma vardır.
Şekerin yükseklik durumu, yeme şekli, öğün sayısı, hamilelik, başka hastalığının olup olmamasına göre insülin tipi ve dozu ayarlanır. İhtiyaçtan daha fazla insülin alınırsa hipoglisemik komaya sokabilir. Dikkatli kullanmak gerekir. İnsülin iğnesinin vurulacağı yer çok önemlidir. Sinirlerin ve damarların fazlaca olduğu yere iğne vurulmamalıdır. İğne deri altına yapılır. İğne vurulan yerlerde yağ birikimi lipomlar oluşabilir. Bu nedenle aynı noktaya 30 günde bir iğne vurulmalıdır. İğne ucu temiz olmalı, vurulduğu yerde ağrı, kanama olmamalıdır. İğne batırıldıktan sonra damara girip girmediğine bakılmalıdır. Bazı hastalarda insülin alerji yapar, vücudun çeşitli yerlerinde kızarma ve kaşıntı meydana gelir. Göz kapakları,
dudaklar ve boğazda yanma, kızarıklık ve ödemler oluşabilir. Bu durum yavaş etkili insülinlerde daha sık
görülür. Bu halde doktor insülin tipini değiştirir. İnsülin kullananlarda şekerin düşmesi sık rastlanılan bir konudur.
İnsülin etki süreleri:
İnsülin Tedavisi Etkinin Başlama Azami Etkisi Etkisinin Sonu
Çabuk Tesirliler 5–30 dk. Sonra 2 Saat Sonra 6 – 8 Saat
Orta Tesirliler 30 dk. Sonra 5-6 Saat Sonra 12 Saat
Yavaş Tesirliler 1–3 Saat Sonra 10 – 6 Saat Sonra 24 Saat
Şeker düştüğü zaman;
1. Hasta önce aşırı açlık hisseder, sonra bu his geçer.
2. Mide ağrısı olur.
3. Bulantı ve gaz oluşur.
4. Bedenen ve ruhen bitkin olurlar. Hasta güçsüzdür, düşünemez ve muhakeme edemez hale gelir. Elindeki anahtarı aramaya başlar.
5. Baş ağrısı ve baş dönmesi olur.
6. Göz kararması
7. Yalpa yaparak yürüme.
8. Ellerde titreme
9. Oturma, uzanma, yatma ihtiyacı, uyuklama olur. Yüzde kızarma veya solma meydana gelir.
10. Kalp çarpıntısı ve soğuk terlemeler olur.
Bu belirtilerin hepsi birlikte veya bir kısmı görülebilir.
Kanda Şeker Miktarı ve Bunun Tayini:
Orta yaşlı ve sağlıklı bir kimsede kandaki şeker seviyesi,100 gr.
Kanda:
— Aç iken: 80 -120 miligram arasında oynar.
— Tok iken: Bu seviye 170 miligrama kadar çıkar. Fakat kısa süre sonra vücutta bu ayarlanır ve 120 miligram seviyesine düşer.
Kandaki şeker miktarı uzunca bir süre 140 miligramın üzerinde kalırsa, kandaki fazla şeker böbrekler vasıtası ile idrarla birlikte dışarı atılır. Buna İdrarda Şeker Çıkması denir. Sağlıklı kişilerde idrarda şeker çıkmaz. Kandaki şeker seviyesinin belirli sınırlar içinde oynadığını (80 -120) kaydetmiştik. Bu sınır kişilere göre değişir ve bazı kimselerde hep alt sınıra yakın, bazı kimselerde ise hep üst sınıra yakın seyreder. Herhangi bir öğünde yenilen gıdalardan elde olunan şeker kana geçince, kanda şeker seviyesi yükselir ve hormonlarla bu seviye düşürülür ve normal seviyeye getirir. İşte yükselen şekerin normal seviyeye düşürülmesi süresi çok önemlidir. 30 veya 60 dakika sonra bu seviye normale düşmeye başlamış olmalıdır. Orta veya ağır şekerlilerde bu düşürme işi uzar ve bu süre zarfında kandaki fazla şekerin bir kısmı idrarla dışarı atılır.